Υπαρκτός είναι ο κίνδυνος των πλημμυρών για την Αττική, καθώς υπάρχουν 454 ρέματα σε όλο το Λεκανοπέδιο, συνολικού μήκους 879 χιλιομέτρων, εκ των οποίων τα 601 χιλιόμετρα βρίσκονται σε ζώνες υψηλού κινδύνου.
Η πρόσφατη τραγωδία που έπληξε τη Βαλένθια και άλλες περιοχές της Ισπανίας, έχουν σημάνει συναγερμό στην πολιτική προστασία, καθώς η περίοδος των βροχοπτώσεων, ενόψει του χειμώνα, είναι μπροστά μας…
Είναι χαρακτηριστικό ότι χθες Σάββατο (9/11) πραγματοποιήθηκε έκτακτη σύσκεψη στο υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, υπό τον υπουργό Βασίλη Κικίλια, με τη συμμετοχή, μεταξύ άλλων, του περιφερειάρχη Νίκου Χαρδαλιά, στελεχών της πυροσβεστικής και δημάρχων, για την αντιπλημμυρική θωράκιση της Αττικής και των 66 Δήμων του Λεκανοπεδίου.
Σε αυτή τη συνάντηση συζητήθηκαν τα έργα που αποτελούν απόλυτη προτεραιότητα, προκειμένου να αποφευχθούν, στο μέτρο του δυνατού, έντονα πλημμυρικά φαινόμενα τα οποία θα μπορούσαν να προκαλέσουν θύματα και απώλεια περιουσιών.
Όπως αναφέρθηκε, αυτό το χρονικό διάστημα:
– Καθαρίζεται εντατικά το υπόγειο τμήμα του Κηφισού, στο ύψος περίπου μεταξύ Ιεράς Οδού και Λεωφόρου Αθηνών (προβλέπεται να ολοκληρωθεί στο προσεχές δεκαπενθήμερο).
– Ολοκληρώνονται οι εργασίες καθαρισμού στα πλακοσκεπή τμήματα του Ποδονίφτη.
– Ολοκληρώνονται οι ενέργειες καθαρισμού από τα διοικητικά όρια του Δήμου Πεντέλης.
– Ολοκληρώνεται η απομάκρυνση φερτών υλικών στο τμήμα του ρέματος στο Χαλάνδρι.
Μετά την ολοκλήρωση της έκτακτης σύσκεψης, ο περιφερειάρχης Νίκος Χαρδαλιάς υπογράμμισε μεταξύ άλλων:
«Αντιλαμβανόμαστε ότι έχουμε την ευθύνη για 454 ρέματα σε όλο το Λεκανοπέδιο, συνολικού μήκους 879 χιλιομέτρων, εκ των οποίων τα 601 χιλιόμετρα βρίσκονται σε ζώνες υψηλού κινδύνου και προσπαθούμε, με τα όποια οικονομικά μέσα διαθέτουμε, να ανταποκριθούμε στην ευθύνη αυτή».
Ακολουθεί η σχετική ανακοίνωση του Νίκου Χαρδαλιά:
«Ολοκληρώσαμε, πριν από λίγο, την έκτακτη σύσκεψη για την Αντιπλημμυρική Θωράκιση της Αττικής, με τον Υπουργό Πολιτικής Προστασίας Βασίλη Κικίλια, στελέχη του Πυροσβεστικού Σώματος και της Πολιτικής Προστασίας, των Ενόπλων Δυνάμεων, της ΕΛΑΣ, του ΕΚΑΒ, καθώς και με τη συμμετοχή των Δημάρχων ή εκπροσώπων τους και από τους 66 Δήμους του Λεκανοπεδίου.
Η επιχειρησιακή προετοιμασία, ο συντονισμός και η ετοιμότητα όλων μας είναι σημαντική και η πρωτοβουλία του Υπουργείου και του Βασίλη Κικίλια εξαιρετική.
Εκτός των καθαρά επιχειρησιακών ζητημάτων που συζητήθηκαν στην πρώτη φάση της σύσκεψης, έγινε εκτεταμένος διάλογος και ενημέρωση τόσο για την κατάσταση και εξέλιξη των εργασιών των καθαρισμών, όσο και για τη δρομολόγηση των απαραίτητων έργων σε όλο το Λεκανοπέδιο. Επιβεβαιώθηκε, για μία ακόμα φορά, ότι τα συνεργεία της Περιφέρειας Αττικής βρίσκονται καθημερινά στο πεδίο, πραγματοποιώντας τους απαραίτητους καθαρισμούς σε όλα τα ρέματα που βρίσκονται στην αρμοδιότητα μας, μέσα από ένα πρωτοφανές σε έκταση σχέδιο παρεμβάσεων.
Αντιλαμβανόμαστε ότι έχουμε την ευθύνη για 454 ρέματα σε όλο το Λεκανοπέδιο, συνολικού μήκους 879 χιλιομέτρων, εκ των οποίων τα 601 χιλιόμετρα βρίσκονται σε ζώνες υψηλού κινδύνου και προσπαθούμε, με τα όποια οικονομικά μέσα διαθέτουμε, να ανταποκριθούμε στην ευθύνη αυτή.
Παράλληλα, εντατικοποιούμε τις ενέργειες μας και προτεραιοποιούμε τα έργα υποδομής για την Αντιπλημμυρική Θωράκιση της Αττικής, ωριμάζοντας μελέτες, ξεπερνώντας γραφειοκρατικά προσκόμματα και χρόνιες αρρυθμίες, επιταχύνοντας αδειοδοτήσεις και αναγκαίες διαδικασίες και εξαντλώντας δυνατότητες εξασφάλισης πόρων από κάθε ευρωπαϊκό ή εθνικό χρηματοδοτικό εργαλείο που έχουμε στη διάθεση μας. Με σχέδιο και οδικό χάρτη, με σαφή χρονοδιαγράμματα και πλάνο υλοποίησης.
Και είναι αυτονόητο ότι για να θωρακιστεί πλήρως η Αττική μας, με τη δρομολόγηση όλων των απαιτούμενων έργων, χρειάζονται πρόσθετα χρηματοδοτικά εργαλεία. Εργαζόμαστε στενά μαζί με την πολιτεία στην κατεύθυνση αυτή και αναμένουμε την υλοποίηση και εξασφάλιση όλων όσων, από κοινού, έχουμε προτεραιοποιήσει. Άμεσα και χωρίς καθυστερήσεις. Η κλιματική κρίση δείχνει τα δόντια της παντού στον πλανήτη και τα 4,5 εκατομμύρια κατοίκων της Αττικής μας πρέπει και να είναι και να νιώθουν ασφαλείς.
Και θα το επαναλάβω. Η Αττική για όλους εμάς που μοχθούμε καθημερινά για αυτήν, είναι το απόλυτο στοίχημα και ευθύνη μας. Η ανάγκη της θωράκισης της Αττικής είναι αδιαπραγμάτευτη. Είναι η μόνη και απόλυτη ανησυχία και προτεραιότητα μας. Είναι η καθημερινή μας αγωνία και είναι χρέος μας να καταβάλουμε συνεχώς την πιο σκληρή προσπάθεια. Οι ανάγκες των συμπολιτών μας και στις 66 γειτονιές της Αττικής μας δεν μπορούν να περιμένουν. Δεν μπαίνουν σε κανένα παζάρι, σε καμία συζήτηση, δεν μπορούν να αποτελούν αντικείμενο κανενός ψευτοδιλήμματος από όπου και αν αυτό τίθεται.
Και ας είναι σε όλους ξεκάθαρο και αντιληπτό. Η Αττική μας θα είναι πλέον πρωταγωνίστρια και όχι ουραγός των εξελίξεων. Κάθε ένας από τα 4,5 εκατομμύρια των συμπολιτών μας είναι η κινητήριος δύναμη και ο λόγος της προσπάθειάς μας, είναι ο οδηγός και η διαρκής έμπνευση της πορείας μας.
Και αυτή την προσδοκία και την εμπιστοσύνη των συμπολιτών μας δεν την διαπραγματευόμαστε και δεν θα την διαψεύσουμε.
Βήμα με το βήμα, μέρα με την μέρα, η Αττική Μπροστά!»
«Η Αθήνα είναι σε πολύ χειρότερη κατάσταση από τη Βαλένθια»
Σύμφωνα με πρόσφατο ρεπορτάζ της «Καθημερινής», ο κ. Δημήτρης Θεοδοσόπουλος, αγρονόμος – τοπογράφος μηχανικός, μέλος του συλλόγου πολιτών υπέρ των ρεμάτων «Ροή» και μέλος της ομάδας «Γεωμυθική», που πραγματοποιεί εδώ και περίπου δέκα χρόνια αυτοψίες σε υπόγεια τμήματα των ρεμάτων της Αττικής, θεωρεί ότι η Αθήνα «είναι σε πολύ χειρότερη κατάσταση από τη Βαλένθια».
Η πόλη της ανατολικής Ισπανίας δέχθηκε μέσα σε λίγες ώρες ένα πολύ μεγάλο ύψος βροχής, με τα γνωστά καταστροφικά αποτελέσματα. Ωστόσο, η περίπτωση της Βαλένθια προκαλεί έντονη ανησυχία και σε ό,τι αφορά την αντιπλημμυρική θωράκιση της Αττικής. Η συντριπτική πλειονότητα των ρεμάτων στο λεκανοπέδιο είναι πλέον υπογειοποιημένα, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο έντονων πλημμυρικών φαινομένων.
Μέλη της ομάδας «Γεωμυθική» εξέρχονται από το υπογειοποιημένο τμήμα του Κηφισού. [Φωτογραφία: «Γεωμυθική»]
Σύμφωνα με τον ίδιο, η Βαλένθια είναι χτισμένη στις εκβολές του ποταμού Γκουαδαλαβιάρ. Το 1964 ξεκίνησε η κατασκευή ενός τεχνητού καναλιού εκτροπής της κοίτης, μήκους 12 χιλιομέτρων και πλάτους 175 μέτρων εξαιτίας μεγάλης πλημμύρας που είχε σημειωθεί το 1957. Η νέα κοίτη έχει τη δυνατότητα απόρριψης 5.000 κυβικών μέτρων νερού ανά δευτερόλεπτο. Αυτό το γεγονός, σε συνδυασμό με το ότι υπήρχαν αρκετοί ανοιχτοί χώροι, βοήθησε σε ένα βαθμό. Σε περίπτωση όμως που βρέξει στην Αθήνα όσο στη Βαλένθια, οι συνέπειες θα είναι πολλαπλάσιες».
Το νερό της βροχής δυσκολεύεται να φτάσει στα υπόγεια ρεύματα, καθώς πρέπει να περάσει μέσα από φρεάτια, που συνήθως δεν καθαρίζονται ή δεν επαρκούν για μεγάλες ποσότητες νερού.
Το κυριότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει το λεκανοπέδιο, συμπληρώνει, είναι «η πυκνότητα της αστικής πολεοδόμησης. Περίπου το 80% των ρεμάτων στην Αττική είναι υπογειοποιημένα. Ειδικά στο λεκανοπέδιο, αυτό το ποσοστό ξεπερνάει το 90%. Αυτά τα ρέματα παραμένουν ζωντανά, αφού τα νερά τους ρέουν υπογείως. Το νερό της βροχής όμως, δυσκολεύεται να φτάσει σε αυτά. ‘Αλλωστε, για να φτάσει εκεί, πρέπει να περάσει μέσα από φρεάτια, που συνήθως δεν καθαρίζονται ή δεν επαρκούν για μεγάλες ποσότητες νερού».
Τα ρέματα που διασώζονται
Σύμφωνα με όσα αναγράφονται σε μελέτη του ΕΜΠ που δημοσιεύθηκε το 2000 με τίτλο «Παρεμβάσεις στα ρέματα – Εναλλακτικές προτάσεις σχεδιασμού», η ευνοϊκή μορφολογία του εδάφους στην Αττική «και η ύπαρξη σημαντικών πηγών συνέβαλαν στη δημιουργία ενός μεγάλου αριθμού ρεμάτων, περίπου 700, στο λεκανοπέδιο της Αθήνας. Σήμερα διασώζονται μόνο 70».
Αναφορικά με τα ρέματα της Αττικής που έχουν διαφύγει της υπογειοποίησης, ο κ. Θεοδοσόπουλος ανέφερε πως «αυτά είναι συγκεκριμένα. Είναι ο Ποδονίφτης, στα σύνορα της Νέας Χαλκηδόνας με την Αθήνα, ο Προφήτης Δανιήλ στον Ταύρο, η ρεματιά Χαλανδρίου, ο Κηφισός στο ύψος του Κόκκινου Μύλου, η Πικροδάφνη στα νότια προάστια και ένα πολύ μικρό τμήμα του ρέματος των Τραχώνων κοντά στο αεροδρόμιο του Ελληνικού. Όλα τα υπόλοιπα εκατοντάδες ρέματα έχουν εξαφανιστεί».
Οι ζώνες υψηλού κινδύνου
Βάσει όσων αναγράφονται στην 1η αναθεώρηση του σχεδίου διαχείρισης κινδύνων πλημμύρας των λεκανών απορροής ποταμών του υδατικού διαμερίσματος της Αττικής, που δημοσιεύθηκε στα μέσα του περασμένου Σεπτεμβρίου, ως Ζώνες Δυνητικά Υψηλού Κινδύνου Πλημμύρας ορίστηκαν οι παρακάτω περιοχές, που αποτελούν το 26% επί του συνόλου του υδατικού διαμερίσματος της Αττικής:
1) Παράκτιες περιοχές Σαρωνίδας – Αναβύσσου – Παλαιάς Φώκαιας
2) Χαμηλή Ζώνη Λουτρακίου
3) Περιοχή των Μεσογείων
4) Χαμηλές ζώνες ρεμάτων Μεγάρων – Ν. Περάμου
5) Χαμηλές ζώνες Ασπροπύργου – Ελευσίνας
6) Χαμηλές ζώνες λεκάνης τεχνητής λίμνης Μαραθώνα
7) Παράκτια πεδινή περιοχή Μαραθώνα – Νέας Μάκρης
8) Λεκάνη ποταμού Κηφισού
9) Παράκτιες περιοχές Γλυφάδας – Βούλας
10) Χαμηλές Ζώνες Αίγινας
11) Χαμηλές ζώνες ρεμάτων Κορινθιακού
12) Χαμηλές ζώνες ρεμάτων περιοχής Αγ. Θεοδώρων
13) Χαμηλές ζώνες ρεμάτων Καλάμου – Ωρωπού
14) Οικισμός Μάτι στον Δήμο Μαραθώνος της Ανατολικής Αττικής
Όπως ανέφερε ο κ. Θεοδοσόπουλος, «πλέον γνωρίζουμε ποιες περιοχές θα πλημμυρίσουν σε επίπεδο οικοδομικού τετραγώνου. Επομένως, είναι κρίσιμο να υπάρχει σωστή ενημέρωση των κατοίκων αυτών των περιοχών, για το πού θα πρέπει να απομακρυνθούν σε περίπτωση έντονης βροχής. Είδαμε στη Βαλένθια ότι τα πρώτα μηνύματα από τις Αρχές προς τους πολίτες άρχισαν να φτάνουν όταν το νερό είχε ήδη φτάσει στους δρόμους».
Τα μεγάλα υπογειοποιημένα ποτάμια
Αναφορικά με την κατάσταση στην οποία βρίσκεται το μεγαλύτερο ποτάμι της Αθήνας, ο Κηφισός, ο ίδιος σχολίασε πως «εκεί καταλήγουν όλα τα νερά από τις δυτικές συνοικίες, τις Αχαρνές, την Πάρνηθα, το Ποικίλο Όρος, το Αιγάλεω και την Πεντέλη. Επειδή όμως το μεγαλύτερο μέρος του Κηφισού είναι υπογειοποιημένο, μπορεί να λάβει μια πολύ συγκεκριμένη ποσότητα νερού, λόγω έλλειψης χώρου. Επίσης, ο Κηφισός δεν έχει φρεάτια εισόδου. Επομένως, σε περίπτωση βροχής όπως αυτή που σημειώθηκε στη Βαλένθια, θα πλημμυρίσουν περιοχές όπως το Περιστέρι, οι Αγιοι Ανάργυροι, η Χαλκηδόνα, το Μοσχάτο και ο Ρέντης. Αυτές οι περιοχές πρέπει να προστατευθούν με αντιπλημμυρικά έργα».
Σχετικά με τον Ιλισό, ο κ. Θεοδοσόπουλος επισήμανε ότι «είναι εντελώς υπογειοποιημένος. Ως τώρα δεν έχει δώσει τόσο έντονα πλημμυρικά φαινόμενα, αλλά και σε αυτή την περίπτωση, επειδή είναι κλειστός αγωγός με συγκεκριμένες διαστάσεις, μπορεί να δεχθεί συγκεκριμένη ποσότητα νερού».
Όπως εξήγησε, ο Ιλισός «δέχεται νερά από την περιοχή που βρίσκεται στο ύψος του νεκροταφείου Παπάγου – Χολαργού, το Γουδί, του Ζωγράφου, το Παγκράτι, τον Βύρωνα, τμήμα της Ηλιούπολης, το κέντρο των Αθηνών, τα Τουρκοβούνια και το Πολύγωνο. Ιδιαίτερα επιρρεπείς σε περίπτωση έντονης πλημμύρας θα είναι η Καλλιθέα και το Μοσχάτο, το οποίο ονομάζεται και Μεσοποταμία επειδή βρίσκεται ανάμεσα σε Κηφισό και Ιλισό». Παράλληλα, «οι δρόμοι που βρίσκονται πάνω από την κεντρική κοίτη του Ιλισού, δηλαδή η Μιχαλακοπούλου, η Καλλιρρόης και η Τσαλδάρη, πρέπει να γνωρίζουμε ότι κάποια στιγμή θα έχουν το πιο σοβαρό πρόβλημα».
Αντίστοιχη κατάσταση επικρατεί σύμφωνα με τον ίδιο και «στον Ηριδανό που είναι επίσης κλειστός, ενώ πλέον υπογειοποιείται πλήρως και το ρέμα της Εσχατιάς στις Αχαρνές».
Σχολεία πάνω σε μπαζωμένα ρέματα…
Μια λύση, σύμφωνα με τον ίδιο, θα μπορούσε να δοθεί «εφόσον άνοιγε το κομμάτι του Ιλισού που διατρέχει η γραμμή του τραμ από το Σύνταγμα μέχρι την Καλλιρρόης. Πρόκειται για κάτι που έχει συζητηθεί, ειδικά μετά την κατάρρευση του πάρκινγκ στην Καλλιθέα το 2018. Εφόσον αυτό συνέβαινε, περιοχές όπως το Παγκράτι και ο Βύρωνας, δεν θα πλημμύριζαν τόσο εύκολα και η πόλη θα αποκτούσε ένα ανοιχτό ποτάμι».
Σχετικά με τον Ποδονίφτη, σημειώνει ότι «τα κυριότερα προβλήματα είναι οι αυθαίρετες επεμβάσεις στην κοίτη, οι παράνομες ρίψεις λυμάτων και τα τεχνικά γεφυράκια που είναι μικρότερα απ’ όσο χρειάζεται. Βέβαια, το μεγαλύτερο πρόβλημα εντοπίζεται στο σημείο που ο Ποδονίφτης είναι κλειστός, δηλαδή από το ύψος της Νέας Ιωνίας και κάτω».
Το χειρότερο, σύμφωνα με τον κ. Θεοδοσόπουλο, είναι ότι «υπάρχουν σχολεία πάνω σε μπαζωμένα ρέματα σε περιοχές όπως η Ηλιούπολη και το Παγκράτι όπου στην οδό Εκφαντίδου στεγάζεται το 2ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών το οποίο βρίσκεται πάνω από τον Ελάσσονα, τον παραπόταμο του Ιλισού. Τέτοια περίπτωση υπήρχε και στη Μάνδρα, όπου ευτυχώς ο μεγάλος όγκος του νερού κατέβηκε τότε πριν ανοίξει το σχολείο. Σε άλλες περιπτώσεις, έχουμε εντοπίσει πολυκατοικίες πάνω σε ρέματα, που έχουν ένα άνοιγμα στο ισόγειο για να φεύγει το νερό σε περίπτωση πλημμύρας. Όλα αυτά έγιναν επειδή θεωρούσαμε ότι αν κλείσουμε το ρέμα, λύνονταν όλα μας τα προβλήματα. Το νερό όμως θα κυλήσει προς το χαμηλότερο σημείο. Αν εκεί υπάρχει σχολείο, θα πάει στο σχολείο».
