Μετά τις μεταβολές που επέφεραν δύο πρόσφατοι νόμοι (ο Ν.4110/2013 και ο Ν.4152/2013) έχει μεταβληθεί το πλαίσιο των υπόχρεων σε υποβολή δήλωσης Φορολογίας Εισοδήματος.
1. Ποιοι έχουν υποχρέωση να υποβάλλουν Δήλωση
Υποχρέωση υποβολής φορολογικής δήλωσης (έντυπο Ε1), έχει:
α) Κάθε φυσικό πρόσωπο το οποίο έχει την κατοικία ή τη συνήθη διαμονή του στην Ελλάδα, ανεξάρτητα από το αν υπόκειται ή όχι σε φόρο, εφόσον έχει συμπληρώσει το δέκατο όγδοο (18ο) έτος της ηλικίας του, και εφόσον δεν εμπίπτει στις διατάξεις περί προσώπων που βαρύνουν τους φορολογούμενους.
Θεωρείται ότι μεταξύ άλλων, βαρύνουν το φορολογούμενο τα ενήλικα άγαμα τέκνα τα οποία δεν έχουν υπερβεί το εικοστό πέμπτο έτος της ηλικίας τους και σπουδάζουν σε αναγνωρισμένες σχολές ή σχολεία του εσωτερικού ή εξωτερικού, καθώς και εκείνα τα οποία παρακολουθούν δημόσια ή ιδιωτικά ινστιτούτα επαγγελματικής κατάρτισης στο εσωτερικό.
Τα τέκνα που αναφέρονται παραπάνω, καθώς και τα τέκνα που δεν σπουδάζουν, το χρονικό διάστημα κατά το οποίο θεωρούνται προστατευόμενα μέλη παρατείνεται μέχρι και δύο έτη, εφόσον κατά τα έτη αυτά είναι εγγεγραμμένα στα μητρώα ανέργων του Ο.Α.Ε.Δ..
Το ανήλικο τέκνο εξακολουθεί να βαρύνει τον φορολογούμενο, εφόσον συνοικεί με αυτόν και το ετήσιο φορολογούμενο και απαλλασσόμενο εισόδημά του δεν υπερβαίνει το ποσό των δύο χιλιάδων εννιακοσίων (2.900) ευρώ ή το ποσό των έξι χιλιάδων (6.000) ευρώ αν παρουσιάζει αναπηρία εξήντα επτά τοις εκατό (67%) και πάνω από διανοητική καθυστέρηση ή φυσική αναπηρία ή ψυχική πάθηση.
Για τον υπολογισμό των ποσών αυτών δεν λαμβάνονται υπόψη:
• το τεκμαρτό εισόδημα από ιδιοκατοίκηση γενικά ή από την παραχώρηση της χρήσης ακινήτου χωρίς αντάλλαγμα σε πρόσωπα που είναι συγγενείς με αυτόν μέχρι το δεύτερο βαθμό εξ αίματος,
• τα εισοδήματα των ανήλικων τέκνων, που προστίθενται στο συνολικό εισόδημα του γονέα (π.χ. εισόδημα ενοικίων από ακίνητο που δωρήθηκε από τον πατέρα),
• έσοδα από διατροφή που καταβάλλεται στο ανήλικο με δικαστική απόφαση ή ύστερα από συμφωνία που καταρτίστηκε με συμβολαιογραφικό έγγραφο και
• το εξωιδρυματικό επίδομα της περίπτωσης ε’ της παραγράφου 5 του άρθρου 6 του Κ.Φ.Ε. και τα προνοιακά επιδόματα που χορηγούνται σε άτομα με διάφορες αναπηρίες.
Η προηγούμενη διάταξη υποχρέωνε σε υποβολή φορολογικής δήλωσης τα φυσικά πρόσωπα, των οποίων το ετήσιο φορολογούμενο εισόδημά τους υπερέβαινε το ποσό των τριών χιλιάδων (3.000) ευρώ, καθώς και όταν ο υπόχρεος υπαγόταν σε φόρο μόνο για το εισόδημα που προκύπτει στην Ελλάδα.
Εξαίρεση αποτελούσε το φυσικό πρόσωπο, που αποκτούσε αποκλειστικά ετήσιο εισόδημα με βάση τις διατάξεις των αντικειμενικών δαπανών (τεκμηρίων) διαβίωσης μέχρι πέντε χιλιάδες (5.000) ευρώ.
Υποχρέωση για υποβολή δήλωσης υπήρχε επίσης και όταν το συνολικό εισόδημα του φορολογούμενου ήταν μικρότερο από τρεις χιλιάδες (3.000) ευρώ, αλλά στο εισόδημα αυτό περιλαμβανόταν και ζημία από εμπορική επιχείρηση ή γεωργική εκμετάλλευση, την οποία δικαιούταν να συμψηφίσει με εισοδήματα του ίδιου και των επόμενων ετών.
Ειδικά, τα φυσικά πρόσωπα, τα οποία αποκτούσαν αποκλειστικά εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες, αυτά υποχρεούνταν να υποβάλουν δήλωση, αν το ετήσιο φορολογούμενο εισόδημά τους υπερέβαινε το ποσό των πέντε χιλιάδων (5.000) ευρώ, εφόσον έχουν την κατοικία τους στην Ελλάδα και δεν συνέτρεχε μία από τις παρακάτω περιπτώσεις :
– Κύριοι ή κάτοχοι επιβατικού αυτοκινήτου ιδιωτικής χρήσης ή ημιφορτηγού κ.λπ.
– Όσοι αγοράζουν ακίνητα ή ανεγείρουν οικοδομή.
– Όσοι διατηρούν μία ή περισσότερες δευτερεύουσες κατοικίες με συνολική επιφάνεια πάνω από εκατόν πενήντα (150) τετραγωνικά μέτρα ή κατοικούν σε οικοδομή με επιφάνεια πάνω από διακόσια (200) τετραγωνικά μέτρα.
– Όσοι έχουν άδεια της αρμόδιας αρχής να πωλούν αγαθά πλανοδίως ή στις λαϊκές αγορές.
Φυσικά πρόσωπα, κατά κύριο επάγγελμα αγρότες, που έχουν την κατοικία τους στην Ελλάδα, υποχρεούνται να υποβάλλουν δήλωση, εφόσον το ετήσιο καθαρό γεωργικό τους εισόδημα υπερβαίνει το ποσό των τριών χιλιάδων (3.000) ευρώ και δεν συντρέχει για τα πρόσωπα αυτά μία από τις λοιπές περιπτώσεις υποχρέωσης υποβολής της δήλωσης.
Φυσικά πρόσωπα, τα οποία αποκτούν και γεωργικό εισόδημα, χωρίς να είναι κατά κύριο επάγγελμα αγρότες, υποχρεούνται να υποβάλλουν δήλωση, ανεξάρτητα από το ύψος του καθαρού γεωργικού εισοδήματος που αποκτούν ή το ύψος των επιδοτήσεων που λαμβάνουν ή το ύψος του επιστρεφόμενου φόρου προστιθέμενης αξίας που εισπράττουν.
β) Κάθε φυσικό πρόσωπο για το εισόδημα που αποκτά στην Ελλάδα, ανεξάρτητα του τόπου κατοικίας ή διαμονής του.
γ) Τα ανήλικα τέκνα για το εισόδημα που αποκτούν με τις προϋποθέσεις, που αναφέρονται στην περίπτωση β΄ της ενότητας 2.3.
δ) Οι κάτοικοι εξωτερικού για το εισόδημα που προκύπτει στην Ελλάδα ή υπάγονται στις διατάξεις των άρθρων 16 (αντικειμενικές δαπάνες) και 17 του Κ.Φ.Ε. (δαπάνη απόκτησης περιουσιακών στοιχειών).
ε) Οι κάτοικοι εξωτερικού που δεν αποκτούν εισόδημα στην Ελλάδα, αλλά κατέχουν περιουσιακά στοιχεία και υπάγονται στις διατάξεις του άρθρου 16 (αντικειμενικές δαπάνες και υπηρεσίες-τεκμήριο διαβίωσης) του Κ.Φ.Ε. ή έχουν προβεί σε αγορές περιουσιακών στοιχείων με εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 17 (δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων-πόθεν έσχες) του Κ.Φ.Ε., παρά το γεγονός ότι δεν έχουν εφαρμογή οι διατάξεις περί τεκμηρίων του Κ.Φ.Ε. επειδή δεν αποκτούν εισόδημα στην Ελλάδα.
Για τους κατοίκους αλλοδαπής, υπόχρεοι σε υποβολή δήλωσης είναι αλληλεγγύως με αυτούς, οι αντιπρόσωποι ή οι πράκτορές τους στην Ελλάδα.
στ) Υποχρέωση υποβολής δήλωσης έχει οποιοσδήποτε, εφόσον προσκληθεί γι΄ αυτό εγγράφως από τον αρμόδιο προϊστάμενο της δημόσιας οικονομικής υπηρεσίας. Στην περίπτωση αυτή ο καλούμενος υποχρεούται να υποβάλει τις οικείες δηλώσεις μέσα στην προθεσμία τριάντα (30) ημερών από την ημερομηνία της επίδοσης σε αυτόν της οικείας πρόσκλησης.
2. Υποβολή Δήλωσης – Φορολογία Εισοδήματος συζύγων, ανήλικων τέκνων
2.1. Έγγαμοι
Κατά τη διάρκεια του γάμου οι σύζυγοι υποβάλλουν κοινή δήλωση. Υπόχρεος σε επίδοση είναι ο σύζυγος.
Ο υπολογισμός του φόρου ενεργείται χωριστά στο εισόδημα κάθε συζύγου.
Σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 5 του Κ.Φ.Ε., το εισόδημα του ενός συζύγου που προέρχεται από επιχείρηση οικονομικά εξαρτώμενη από τον άλλο σύζυγο, προστίθεται στα εισοδήματα του άλλου συζύγου και φορολογείται στο όνομά του.
Ως τέτοια περίπτωση χαρακτηρίζεται η απόκτηση εισοδήματος από άσκηση ατομικής επιχείρησης η οποία ασκείται μεν στο όνομα του ενός συζύγου, αλλά εξαρτάται οικονομικά από τον άλλο σύζυγο.
Το εισόδημα αυτό δεν φορολογείται στο όνομα του συζύγου που ασκεί την επιχείρηση αλλά στο όνομα του άλλου συζύγου. Σε κάθε περίπτωση το θέμα ως πραγματικό υπάγεται στην ελεγκτική αρμοδιότητα του προϊσταμένου της αρμόδιας φορολογικής αρχής.
Οι σύζυγοι υποβάλλουν ξεχωριστή δήλωση όταν:
α) Έχει διακοπεί η έγγαμη συμβίωση κατά το χρόνο υποβολής της δήλωσης.
β) Ο ένας από τους δυο συζύγους είναι σε κατάσταση πτώχευσης.
γ) Ο ένας από τους δυο συζύγους έχει υποβληθεί σε δικαστική συμπαράσταση.
2.2. Ειδικές Περιπτώσεις
α) Σε περιπτώσεις πτώχευσης, σχολάζουσας κληρονομιάς ή επιδικίας ή μεσεγγύησης, υπόχρεος σε υποβολή δήλωσης, κατά περίπτωση, είναι ο σύνδικος πτώχευσης ή ο κηδεμόνας ή ο προσωρινός διαχειριστής ή ο μεσεγγυούχος.
β) Για τους ανήλικους ή αυτούς που έχουν υποβληθεί σε δικαστική συμπαράσταση, υπόχρεος, κατά περίπτωση, είναι ο επίτροπος ή ο κηδεμόνας ή δικαστικός συμπαραστάτης.
γ) Σε περίπτωση θανάτου του φορολογούμενου, υπόχρεοι είναι οι κληρονόμοι του για το σύνολο των εισοδημάτων που απέκτησε μέχρι τη χρονολογία του θανάτου. Με τα δικαιολογητικά της δήλωσης συνυποβάλλεται πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης για το βαθμό συγγένειας, πιστοποιητικό του αρμόδιου Πρωτοδικείου ότι δεν έχει δημοσιευθεί διαθήκη ή αντίγραφο αυτής αν έχει δημοσιευθεί.
2.3. Εισόδημα Ανηλίκων
α) Φορολόγηση στο όνομα του γονέα (άθροιση στα λοιπά εισοδήματα του γονέα)
Το εισόδημα των ανηλίκων τέκνων προστίθεται στα εισοδήματα του γονέα που έχει το μεγαλύτερο συνολικό εισόδημα και φορολογείται στο όνομά του. Αν οι γονείς έχουν ίσο εισόδημα, το εισόδημα του ανηλίκου προστίθεται στο εισόδημα του πατέρα. Αν ο υπόχρεος γονέας δεν έχει τη γονική μέριμνα, το εισόδημα προστίθεται στα εισοδήματα του άλλου γονέα.
Στο εισόδημα του γονέα προστίθεται και το εισόδημα των ανηλίκων τέκνων που προέρχεται από ακίνητα που περιήλθαν σε αυτά από ανιόντες (π.χ. παππούδες), στους οποίους τα συγκεκριμένα ακίνητα είχαν μεταβιβασθεί από τους γονείς των ανηλίκων (παρ. 1 άρθρο 1 Ν.3763/27-5-2009).
β) Φορολόγηση στο όνομα των ανήλικων
Το ανήλικο τέκνο έχει αυτοτελή φορολογική υποχρέωση:
α) Για τα εισοδήματα που αποκτά από την παροχή εργασίας με σχέση εξαρτημένης ή ανεξάρτητης εργασίας ή μίσθωσης έργου.
β) Για τα εισοδήματα που αποκτά από περιουσιακά στοιχεία που περιήλθαν στο ανήλικο από κληρονομιά.
γ) Για τα εισοδήματα που αποκτά από περιουσιακά στοιχεία που περιήλθαν στο ανήλικο από χαριστικές, παροχές (τρίτων), εκτός από τα εισοδήματα που προέρχονται από περιουσιακά στοιχεία που έχουν περιέλθει σε αυτό από χαριστικές παροχές (δωρεές-γονικές παροχές) του γονέα.
δ) Για τα εισοδήματα που αποκτά από περιουσιακά στοιχεία που περιήλθαν στο ανήλικο τέκνο από χαριστικές παροχές, που έγιναν σε αυτό από γονέα του, ο οποίος έχει αποβιώσει κατά το χρόνο που προκύπτει το εισόδημα από αυτά τα περιουσιακά στοιχεία,
ε) Για τα εισοδήματα από συντάξεις που απονεμήθηκαν στο ανήλικο τέκνο, λόγω θανάτου του πατέρα του ή της μητέρας του.
στ) Από περιουσιακά στοιχεία που έχουν περιέλθει σε αυτό, με βάση δικαστική απόφαση, ως υποκατάστατα των παραπάνω περιουσιακών στοιχείων, που ανήκαν στο ανήλικο και εκποιήθηκαν, με εξαίρεση το εισόδημα από υποκατάστατα περιουσιακών στοιχείων που έχουν περιέλθει στο ανήλικο από χαριστικές παροχές από τους γονείς, οπότε φορολογείται στο όνομα του γονέα που το παραχώρησε (υποκατάστατο είναι το περιουσιακό στοιχείο που περιέρχεται στο ανήλικο μετά από την εκποίηση, με βάση δικαστική απόφαση, άλλου περιουσιακού στοιχείου που του ανήκει).
Στις περιπτώσεις αυτές υποβάλλεται από το νόμιμο εκπρόσωπο του ανηλίκου χωριστή φορολογική δήλωση, στο όνομα του ανηλίκου στο πρόσωπο του οποίου υπάρχει η φορολογική υποχρέωση.
Σε περίπτωση που για το ανήλικο τέκνο, συντρέχει μία ή περισσότερες από τις πιο πάνω περιπτώσεις, τότε στην υποβαλλόμενη δήλωση του περιλαμβάνεται και το εισόδημα που προέρχεται από περιουσιακά στοιχεία που περιήλθαν σε αυτό από χαριστικές παροχές από τους γονείς του, καθώς και το αντίστοιχο υποκατάστατο τους.
Η δήλωση υποβάλλεται από το γονέα που ασκεί τη γονική μέριμνα και ελλείψει γονέων από τον κηδεμόνα.
γ) Ανήλικο που αποκτά Εισόδημα από Επιχείρηση
Δε θεωρείται ότι βαρύνει το φορολογούμενο αν ο ανήλικος αποκτά εισόδημα από εμπορικές ή γεωργικές επιχειρήσεις ή αμοιβές από την άσκηση ελευθέριου επαγγέλματος, ανεξάρτητα από το ποσό του εισοδήματος, εκτός αν το σχετικό δικαίωμα περιήλθε στον ανήλικο από κληρονομιά.
