Μάριος Βελέντζας, Κώστας Ιερίδης

Στα χέρια συνταξιούχων, μισθωτών και ιδιωτικών επιχειρήσεων πέφτει το βάρος των σκληρών δημοσιονομικών μέτρων που πρότεινε η ελληνική κυβέρνηση για την επίτευξη συμφωνίας με τους δανειστές.

Επώδυνο πακέτο μέτρων, συνολικού ύψους 7,899 δισ. ευρώ για τη διετία 2015-16, προβλέπει η ελληνική πρόταση στους θεσμούςΗ αποδοχή των θεσμών για χαμηλά πρωτογενή πλεονάσματα 1% του ΑΕΠ για εφέτος και 2% του ΑΕΠ για το 2016 (έναντι 3% και 4,5% της αρχικής πρόβλεψης) συνοδεύεται από επώδυνα ανταλλάγματα, τα οποία βρίσκονται εκτός προγράμματος Θεσσαλονίκης και παραβιάζουν προεκλογικές δεσμεύσεις. Με τη ρευστότητα στο «κόκκινο», τις προτάσεις για τραπεζικό έλεγχο καταθέσεων (capital controls) στο τραπέζι και τις δανειακές υποχρεώσεις να τρέχουν (δόσεις ΔΝΤ στα τέλη Ιουνίου και αποπληρωμή ομολόγων ΕΚΤ τον Ιούλιο), η κυβέρνηση βρέθηκε αντιμέτωπη με τη σκληρή πραγματικότητα των αριθμών στην έκτακτη Σύνοδο Κορυφής. Με βάση τα όσα προτείνονται, είναι ξεκάθαρο πως ο τελικός λογαριασμός πηγαίνει στα ελληνικά νοικοκυριά και στις επιχειρήσεις.

Το Μέγαρο Μαξίμου υποστηρίζει ότι τα νέα όρια στα πρωτογενή πλεονάσματα δημιουργούν δημοσιονομικό χώρο 15,4 δισ. ευρώ σε βάθος πενταετίας. Ωστόσο, οι επιβαρύνσεις στις κερδοφόρες επιχειρήσεις αποτρέπουν περαιτέρω επενδύσεις, εμποδίζουν τις προσλήψεις υπαλλήλων και επηρεάζουν ασφαλιστικές εισφορές – φορολογικά έσοδα. Την ίδια στιγμή, η αύξηση εισφορών σε συνταξιούχους και μισθωτούς, και η επαναφορά παλαιών που είχαν καταργηθεί εντείνουν την ύφεση. Επιπλέον, η κατάργηση του χαμηλού συντελεστή ΦΠΑ στα νησιά (σε συνδυασμό με επιβολή ΦΠΑ 23% στην εστίαση) πλήττει τη βαριά βιομηχανία του τουρισμού (το κόστος μετακυλίεται στον καταναλωτή), ενώ οι αλλαγές προς τα πάνω του φορολογικού συντελεστή σε χιλιάδες προϊόντα και υπηρεσίες επιβαρύνουν το καλάθι της νοικοκυράς.

Αυτά είναι μερικά μόνο από τα στοιχεία που αποτυπώνουν τη ζοφερή πραγματικότητα με την οποία θα βρεθούν πολύ σύντομα αντιμέτωποι χιλιάδες πολίτες.

Χτυπούν την «τρίτη ηλικία»

Το ΕΚΑΣ δεν καταργείται και από το 2020 αντικαθίσταται από ένα νέο πλαίσιο προστασίας των χαμηλοσυνταξιούχων. Η ρήτρα μηδενικού ελλείμματος που θα μείωνε αυτόματα τις συντάξεις κατά 500 εκατ. ευρώ (βάσει του e-mail Χαρδούβελη) δεν εφαρμόζεται. Αυτή είναι η μια πλευρά του νομίσματος.

Αύξηση εισφορών σε κύριες και επικουρικές συντάξεις, και επαναφορά παλαιών που είχαν καταργηθεί οδηγούν σε έμμεσες μειώσεις στις συντάξειςΗ άλλη έχει να κάνει με την αύξηση των εισφορών για τις κύριες και τις επικουρικές συντάξεις που οδηγεί σε περαιτέρω μείωση του διαθέσιμου προς κατανάλωση εισοδήματος, εντείνοντας τις υφεσιακές συνθήκες στην ελληνική οικονομία. Ειδικότερα, στα προτεινόμενα μέτρα περιλαμβάνεται η επαναφορά ασφαλιστικών εισφορών που είτε έχουν καταργηθεί (3,9% υπέρ ΙΚΑ και ΟΑΕΔ) είτε έχουν μειωθεί (εισφορά 3% των εργαζομένων στα επικουρικά ταμεία), ενώ προβλέπεται και η επιβολή νέων (εισφορά 1% στις δημόσιες συμβάσεις, εισφορά 5% στις κύριες αλλά και στις επικουρικές συντάξεις των συνταξιούχων για τον κλάδο ασθενείας).

Παράλληλα, στο τραπέζι έχει πέσει το «ψαλίδι» στις πρόωρες συνταξιοδοτήσεις, αρχής γενομένης από την 1η Ιανουαρίου 2016. Στόχος των αλλαγών στο Ασφαλιστικό είναι η εξοικονόμηση πόρων που φθάνουν τα 2 δισ. ευρώ έως το τέλος του 2016 (0,37% του ΑΕΠ για εφέτος και 1,05% για το 2016). Ειδικότερα, προβλέπεται:

  – Περιορισμός των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων από το φθινόπωρο και μετά. Επιβολή ποινής 16% για κάθε χρόνο που υπολείπεται πριν από το ηλικιακό όριο των 62 ετών για μειωμένη ή πλήρη σύνταξη (εφόσον έχουν συμπληρωθεί 40 έτη ασφάλισης). Προσδοκώμενο όφελος: 360 εκατ. ευρώ (60 εκατ. ευρώ για εφέτος και 300 εκατ. ευρώ για το 2016).

– Αύξηση εισφορών για ασθένεια. Επιβάρυνση από 4% σε 5% για την κύρια σύνταξη και από 0% σε 5% για την επικουρική. Προσδοκώμενο όφελος: 645 εκατ. ευρώ (405 εκατ. ευρώ από τις κύριες και 240 εκατ. από τις επικουρικές).

– Επαναφορά εισφορών (υπέρ ΟΑΕΔ, ΟΕΚ, Εργατικής Εστίας και ΙΚΑ) που διαμορφώνονταν στο 3,9% και καταργήθηκαν στο πλαίσιο παροχής κινήτρων για την ασφάλιση των εργαζομένων, οδηγώντας μεταξύ άλλων στην αύξηση κατά 1% του μισθού. Προσδοκώμενο όφελος: 350 εκατ. ευρώ για εφέτος και 800 εκατ. ευρώ για το 2016.

– Αύξηση εισφοράς των εργαζομένων στα επικουρικά ταμεία. Το «καπέλο» στο επικουρικό ανεβαίνει στο 3,5 από 3%. Προσδοκώμενο όφελος: 370 εκατ. ευρώ (120 εκατ. για το 2015 και 250 εκατ. ευρώ για το 2016).

Σωρεία ανατιμήσεων σε προϊόντα-υπηρεσίες

Το κυβερνητικό επιτελείο ευελπιστεί σε έσοδα άνω των 2 δισ. ευρώ από τις αλλαγές στον ΦΠΑ μέχρι τα τέλη του 2016 (680 εκατ. για φέτος και 1,4 εκατ. ευρώ για του χρόνου). Με τη μερίδα του λέοντος να πηγαίνει στον ΦΠΑ 23% και τον χαμηλό συντελεστή στα νησιά να καταργείται, προκύπτει σωρεία ανατιμήσεων σε προϊόντα και υπηρεσίες.

Το ΥΠΟΙΚ αναζητεί περίπου 400 εκατ. ευρώ μέσω φόρων στον συνολικό τζίρο των νησιών. Ήδη, οι αντιδράσεις των ΑΝΕΛ είναι έντονες, με τον κυβερνητικό εταίρο Π. Καμμένο να δηλώνει ρητά ότι δεν πρόκειται να ψηφίσει την κατάργηση του χαμηλού συντελεστή στα νησιά. Αξιωματούχοι του ΥΠΟΙΚ κάνουν σκέψεις για τον καθορισμό φορολογικής κλίμακας δύο ταχυτήτων στα νησιά: κοσμοπολίτικα (Μύκονος, Σαντορίνη) και μη (άγονη γραμμή). Ωστόσο, ο διαχωρισμός αυτός προσκρούει σε νομικά κωλύματα, τα οποία μπορούν να οδηγήσουν φυσικά και νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου σε προσφυγή στο ΣτΕ και συνακόλουθη καταδίκη του Δημοσίου.

Παράλληλα, επιβάρυνση προκύπτει από την αλλαγή του συντελεστή φορολόγησης στις υπηρεσίες που προσφέρουν τα ξενοδοχεία (από 6% σε 13%). Έτσι, ένα πακέτο διακοπών αξίας 1.000 ευρώ θα κοστίζει 60 ευρώ επιπλέον.

Αυξήσεις από τις αλλαγές στον ΦΠΑ έρχονται επίσης στα εισιτήρια των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς, στα κόμιστρα ταξί και στα αεροπορικά εισιτήρια, ενώ «αλμυρή» γίνεται η επίσκεψη του ηλεκτρολόγου, του μαραγκού και άλλων συναφών επαγγελματιών για επισκευές στο σπίτι. Επιπλέον, ανεβαίνει η τιμή των εισιτηρίων θεαμάτων (π.χ. κινηματογράφοι), εκτός αυτών του θεάτρου (6%).

Επιστρέφει το «φάντασμα της μπουγάτσας»

Ρευστή παραμένει η κατάσταση με τους φορολογικούς συντελεστές στα τρόφιμα. Παρά τις επιφυλάξεις των δανειστών, διατηρείται το σύστημα των τριών συντελεστών με έναν υπερμειωμένο 6%, έναν μεσαίο 13% και τον υψηλό 23% (από 6,5%, 13% και 23% σήμερα).

Λαμβάνοντας υπ’ όψιν τις πυρετώδεις διαβουλεύσεις στο Euroworking Group όπου η ελληνική πλευρά δίνει μάχη για την παραμονή  όσο το δυνατόν περισσότερων προϊόντων στο 13%, δεν αποκλείεται να έχουμε επανάληψη των σκηνικών με την… μπουγάτσα το 2011, όταν άλλη ήταν η τιμή με κρέμα (13%) και άλλη με τυρί (23%). Το ίδιο πάνω κάτω συνέβη και το 2013, όταν άλλαξε ο ΦΠΑ στην εστίαση. Άλλη η τιμή του καφέ στο κατάστημα και άλλη στο σπίτι έπειτα από παραγγελία.

Ενδεικτική περίπτωση της κατάστασης που διαμορφώνεται αποτελούν τα χύμα προϊόντα (π.χ. ρύζι, όσπρια), τα οποία -με βάση τα τωρινά δεδομένα- επιβαρύνονται με 6%. Ωστόσο, αν πωλούνται συσκευασμένα, τότε ο ΦΠΑ διαμορφώνεται στο 13%. Αν πάλι πρόκειται για κατεψυγμένα, το «καπέλο» ανέρχεται στο 23%.

Σε κάθε περίπτωση, στον υψηλό συντελεστή μπαίνουν:

  • σοκολάτες, μπισκότα, πατατάκια, τσιπς
  • γλυκά, παγωτά, μαρμελάδες
  • αναψυκτικά, συσκευασμένοι χυμοί
  • κονσέρβες, ντοματοπολτός, σάλτσες
  • κατεψυγμένα τρόφιμα, έτοιμο και προμαγειρεμένο φαγητό.

Με εξαίρεση το γάλα, το ψωμί, τα νωπά (κρέας, ψάρι, λαχανικά, φρούτα) και χύμα προϊόντα (π.χ. ρύζι, φακές), καθώς και τα φάρμακα, όλα τα υπόλοιπα παραμένουν στον… αέρα.

«Καίει» η εισφορά αλληλεγγύης

Επιπλέον, από τις αρχές Ιουλίου προβλέπεται η αύξηση της εισφοράς αλληλεγγύης από 1,4% σε 2% σε όσους έχουν ετήσιο εισόδημα άνω των 30.000 ευρώ. Σύμφωνα με την προτεινόμενη νέα κλίμακα, η έκτακτη εισφορά διαμορφώνεται ως εξής:

  • 12.000 – 20.000 ευρώ: 0,7%
  • 20.001 – 30.000 ευρώ: 1,4%
  • 30.001 – 50.000 ευρώ: 2,0% (από 1,4%)
  • 50.001 – 100.000 ευρώ: 4,0% (από 2,1%)
  • 100.001 – 500.000 ευρώ: 6,0% (από 2,8%)
  • πάνω από 500.000 ευρώ: 8,0% (από2,8%)

Παράλληλα, προωθείται η επιβολή έκτακτης εισφοράς 12% στα κέρδη των επιχειρήσεων που το 2014 είχαν ετήσια κέρδη ύψους 500.000 ευρώ και περισσότερο. Και στην περίπτωση αυτή, το μέτρο θα πλήξει την επιχειρηματικότητα και, άρα, τις προσδοκίες για δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.

Το… γλυκό της συμφωνίας δένει με την:

  • Αύξηση του συντελεστή φορολόγησης των ΑΕ και ΕΠΕ από το 26% στο 29%. Η κίνηση αυτή, εάν δεν οδηγήσει σε απολύσεις, σίγουρα δεν ενθαρρύνει τις προσλήψεις.
  • Αύξηση του φόρου πολυτελούς διαβίωσης από το 10% στο 13% για Ι.Χ. άνω των 2.500 κυβικών, αεροσκάφη, ελικόπτερα, σκάφη αναψυχής και πισίνες (έσοδα 47 εκατ. ευρώ για το 2015 και άλλα τόσα το 2016).

Διαβάστε επίσης:

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ: #εισφορές #έκτακτη εισφορά #εστίαση #Συντάξεις #Φόρος Πολυτελείας #ΦΠΑ