Καθώς προχωρά σταδιακά η εφαρμογή του νόμου για την ταχύτερη αποκατάσταση των παιδιών που βρίσκονται σε ιδρύματα, τα Παιδικά Χωριά SOS Ελλάδος κρίνουν απαραίτητη την έναρξη του κοινωνικού διαλόγου γύρω από τα ζητήματα παιδικής προστασίας, αλλά και τη βελτίωση του σχετικού θεσμικού πλαισίου καταθέτοντας μια σειρά από προτάσεις.
«Τα παιδιά που χρειάζονται προστασία είναι ένας πληθυσμός που δεν έχει φωνή. Πρέπει να αποκτήσουν φωνή μέσα από τους φορείς που έχουν αναλάβει τη φροντίδα τους» επισημαίνει ο Στέργιος Σιφνιός, διευθυντής συνηγορίας του οργανισμού. «Βασικό κύτταρο για το μεγάλωμα ενός παιδιού είναι η βιολογική οικογένεια. Όταν ένα παιδί φτάνει στο σύστημα, επειδή υπάρχει κάποιο πρόβλημα ή μια σημαντική δυσκολία, το πρώτο βήμα που θα έπρεπε να γίνεται από την Πολιτεία είναι η στήριξη της βιολογικής οικογένειας, προκειμένου το παιδί να μην απομακρυνθεί, εφόσον είναι δυνατόν. Αυτό, δυστυχώς, δεν συμβαίνει σήμερα» εξηγεί ο κ. Σιφνιός. Με βάση την πολυετή εμπειρία τους, τα στελέχη των Παιδικών Χωριών SOS εκτιμούν ότι – υπό την προϋπόθεση της συστηματικής στήριξης – έως και το 30% των περιπτώσεων θα μπορούσαν να παραμείνουν με τους βιολογικούς γονείς.
«Η κοινωνία πρέπει να γίνει σύμμαχος στην αλλαγή»
Στην περίπτωση, ωστόσο, που είναι απαραίτητο το παιδί να απομακρυνθεί από το περιβάλλον του, χρειάζονται επίσης βελτιώσεις του θεσμικού πλαισίου αλλά και αλλαγή της κουλτούρας, τόσο της κοινωνίας, όσο και εκπαίδευση όσων εργάζονται στο πεδίο. «Η διαδικασία που ακολουθείται είναι η εισαγγελική εντολή που θα οδηγήσει το παιδί σε ένα ίδρυμα, δίχως έλεγχο, με την πρόβλεψη μάλιστα της μακροχρόνιας παραμονής του σε αυτό» λέει ο κ. Σιφνιός και επιμένει: «Τα ιδρύματα είναι το πλέον ακατάλληλο πλαίσιο για το μεγάλωμα ενός παιδιού, ακόμα και αν πρόκειται για το καλύτερο ίδρυμα του κόσμου. Όσο περισσότερο παραμένει ένα παιδί στον ιδρυματισμό, τόσο αποκλίνει η ανάπτυξη του».
Η θεραπεία του προβλήματος έρχεται με την αναδοχή ή/και την υιοθεσία, την οικογενειακή αποκατάσταση δηλαδή σε ένα άλλο πλαίσιο. «Η κοινωνία πρέπει να γίνει σύμμαχος στην αλλαγή. Ο στόχος είναι ένας: η μείωση της παραμονής των παιδιών στα ιδρύματα. Τα ιδρύματα δεν είναι λύση, πόσο μάλλον αυτονόητη λύση, όπως συμβαίνει στην Ελλάδα. Ωστόσο, η κοινωνία είναι ανέτοιμη. Οι οικογένειες επιθυμούν υιοθεσία και βλέπουν την αναδοχή σαν όχημα προς τον στόχο τους. Απαιτείται κοινωνική εκπαίδευση» τονίζει ο κ. Σιφνιός.
Επιπλέον, τα Παιδικά Χωριά SOS προτάσσουν δύο εξαιρετικά σημαντικές βελτιώσεις στο υπάρχον πλαίσιο. Κατ’ αρχάς την θέσπιση κανονισμών λειτουργίας των ιδρυμάτων προστασίας. Όπως υπογραμμίζει ο γενικός διευθυντής του οργανισμού, Γιώργος Πρωτόπαππας «αυτή τη στιγμή υπάρχουν μόνο κτηριακές προδιαγραφές και απαιτείται μια δήλωση προσωπικού, χωρίς ωστόσο συγκεκριμένες προϋποθέσεις ως προς τους εργαζόμενους και τους φροντιστές στα ιδρύματα. Είναι απαραίτητη η θέσπιση πλαισίου λειτουργίας με ποιοτικά και παιδαγωγικά κριτήρια και ο έλεγχος των ιδρυμάτων με βάση αυτά και όχι μόνο για το αν διαθέτουν πυροσβεστήρες». Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει εκδώσει σχετικές οδηγίες από το 2005, ενώ και ο ΟΗΕ, συμπληρωματικά προς τον Χάρτη των Δικαιωμάτων του Παιδιού, προωθεί τις κατευθυντήριες γραμμές για την εξωοικογενειακή φροντίδα.
Κατά δεύτερον, την καλύτερη στελέχωση και την εκπαίδευση όσων εργάζονται στο πεδίο, με συμπράξεις μάλιστα μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών φορέων. «Με το νέο νόμο, η ευθύνη της παρακολούθησης της αναδοχής πέφτει στα ιδρύματα. Αλλά το πώς τα ιδρύματα θα την υλοποιήσουν είναι άνευ κριτηρίων από την Πολιτεία. Επίσης, η αξιολόγηση του υποψήφιου ανάδοχου γίνεται μόνο από κοινωνικό λειτουργό, ενώ θα έπρεπε τουλάχιστον να γίνεται και από ψυχολόγο. Αυτό είναι ζήτημα στελέχωσης. Από τη στιγμή που ο στόχος είναι η αποϊδρυματοποίηση, χρειάζεται το θεσμικό πλαίσιο υποστήριξης της και η καλλιέργεια αυτής της κουλτούρας μέσω της εκπαίδευσης όσων δραστηριοποιούνται στην παιδική προστασία. Αλλιώς οι αναδοχές θα αποτυγχάνουν και τα παιδιά, που θα επιστρέφουν στα ιδρύματα, θα υφίστανται επαναλαμβανόμενο τραύμα» εξηγεί ο κ. Σιφνιός.
Με βάση το μητρώο που για πρώτη φορά δημιουργείται στη χώρα μας στο πλαίσιο της εφαρμογής του νέου νόμου, τα ιδρύματα που δραστηριοποιούνται στην παιδική προστασία είναι 82, μεταξύ των οποίων δημόσια, ιδιωτικά και εκκλησιαστικά, ενώ τα παιδιά που ζουν σε αυτά εκτιμώνται έως 3.000. «Όσο η Πολιτεία δεν αντιλαμβάνεται ότι και αυτά τα παιδιά αφορούν το μέλλον της χώρας, θα τα βρίσκει μπροστά της» καταλήγει ο γενικός διευθυντής των Παιδικών Χωριών SOS, Γιώργος Πρωτόπαππας.
