Συνέντευξη: Κωνσταντίνα Μπιτζήλου
Λίγες ώρες πριν φύγει οριστικά το 2020, αφήνοντας πίσω του πολλά αρνητικά συναισθήματα κυρίως λόγω του Covid-19, ευχή όλων αποτελεί η διασφάλιση της υγείας, με την ελπίδα να μπορέσει να γίνει μια ασφαλής επανεκκίνηση του τουρισμού ώστε να μπορέσουμε να ταξιδέψουμε και πάλι.
Είναι γεγονός ότι ο τουρισμός αποτελεί έναν τομέα που επλήγη στον μεγαλύτερο βαθμό παγκοσμίως, γεγονός που επηρέασε σε τεράστιο ποσοστό τη χώρα μας, η οποία βασίζει το ¼ του ΑΕΠ της, άμεσα και έμμεσα, στον τουρισμό.
Ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ελληνικών Συνδέσμων Τουριστικών και Ταξιδιωτικών Γραφείων (FedHATTA), κ. Λύσανδρος Τσιλίδης, απαντά σε μια σειρά ερωτημάτων του zougla.gr σχετικά με την επόμενη μέρα στο τουριστικό τοπίο καταδεικνύοντας όσα διδάχθηκε η χώρα μας από την υγειονομική κρίση, την ίδια ώρα που διαμορφώνεται το μέλλον του ελληνικού τουρισμού.
«Το 2022 θα αρχίσει η ανάκαμψη του τουρισμού με νέα δεδομένα, για να αρχίσει να εντάσσεται εκ νέου σε παγκόσμιο επίπεδο η τουριστική αγορά από το 2023» τονίζει χαρακτηριστικά.
«Η Ελλάδα έχει το brand, είναι το καλύτερο οικόπεδο στον κόσμο, έχει τους ωραιότερους ανθρώπους, αλλά είναι όλοι αυτοκαταστροφικοί. Στην παγκόσμια κοινότητα μεγαλουργούμε κι εδώ “τρωγόμαστε”» σημειώνει μεταξύ άλλων ο κ. Τσιλίδης.
Πώς χαρακτηρίζετε με μια λέξη τις συνέπειες της πανδημίας στον τομέα του τουρισμού;
«Με μια λέξη, καταστροφικές. Εμείς δηλώσαμε ότι είμαστε στο μείον 80% των αφίξεων, τα έσοδά μας είναι στο μείον 90% και περισσότερο, ο τουρισμός εντός και εκτός Ελλάδας είναι στο μείον 97%. Άρα έχουμε ένα δεδομένο, ότι η κρίση συνεχίζεται υπό αυτούς τους όρους».
Ποια είναι η επόμενη μέρα για τον τουρισμό; Πώς βλέπετε να διαμορφώνεται το τοπίο το 2021;
«Μέχρι τον Μάρτιο δεν υπάρχει δουλειά. Αναμένουμε από το τέλος Μαΐου, αρχές Ιουνίου να πάρουμε τα πρώτα ακούσματα από τις αγορές, από τον δικό μας κλάδο, που είμαστε οι παγκόσμιοι διακινητές τουρισμού. Εμείς ξέρουμε πότε και πού θα πάνε οι ταξιδιώτες. Δεν είμαστε απλώς δέκτες του τουρισμού, είμαστε αυτοί που κινούμε τα γραφεία στον τουρισμό. Καταρχήν, το 2020 είδαμε τι έγινε. Τώρα έχοντας ήδη γνώση των όσων έγιναν, ξέρουμε ότι θα υπάρχει μια κινητικότητα και ελπίζουμε να καλύψουμε ένα μέρος από τα περσινά δεδομένα, γιατί γνωρίζουμε ότι πάλι τέσσερις μήνες θα δουλέψουμε. Ουσιαστικά, οι ταξιδιώτες που θα έρθουν το 2021 θα είναι αυτοί που είχαν δώσει τα λεφτά τους από το 2019 για να ταξιδέψουν το 2020. Άρα, το voucher 18 μηνών που δόθηκε σε αυτούς τους ταξιδιώτες, οι οποίοι δεν ήρθαν φέτος, ξέρουμε ότι θα αποφασίσουν κάποια στιγμή να έρθουν τη νέα χρονιά. Γιατί, εάν δεν έρθουν, θα πρέπει να τους επιστραφούν τα χρήματά τους μετρητοίς».
Πόσος καιρός θα χρειαστεί για να ανακάμψει ο τουρισμός;
«Ανάκαμψη θα δούμε το 2022, ενώ το 2023 θα έχουμε επαναφορά σε παλαιότερα μοντέλα ανάπτυξης και εξέλιξης των αγορών, όπως είχαμε, για παράδειγμα, το 2019. Δηλαδή, μην πιστεύετε ότι επειδή αυτή τη στιγμή θα κάνουμε τα εμβόλια, θα έρθουν το 2021 30 εκατομμύρια αφίξεις τουριστών, ούτε και το 2022. Αυτό θέλει χρόνο».
Την ίδια ώρα, ερωτηθείς για τη χειμερινή περίοδο του 2021, τονίζει στο zougla.gr: «Το πρώτο κομμάτι της χειμερινής περιόδου έχει μηδενίσει, δηλαδή από την 1η Ιανουαρίου έως και τον Μάιο. Έχουμε όμως και ένα άλλο κομμάτι του χειμώνα, δηλαδή από τον Οκτώβριο έως και τον Δεκέμβριο. Εάν αποκατασταθεί η βλάβη και αν αρχίσουν δειλά δειλά να εμφανίζονται ταξιδιώτες, εάν υπάρξει και επιτυχία του προγραμματισμού των εμβολίων και γίνουν όλα τη σωστή ώρα, εκείνους λοιπόν τους μήνες, Οκτώβριο, Νοέμβριο, Δεκέμβριο, οι μεγάλες πόλεις, Αθήνα, Θεσσαλονίκη κ.λπ. θα πάρουν πίσω ένα μέρος του τουρισμού που χάθηκε. Φέτος χάσαμε τη δουλειά Οκτώβριο, Νοέμβριο, Δεκέμβριο. Αυτό θα το ανακτήσουμε εάν και εφόσον είμαστε σοβαροί από τον Ιούνιο και μετά».
Όσο για το αν άφησε και κάποια θετικά στοιχεία το lockdown στον τουρισμό ανάμεσα στα τόσα αρνητικά, o κύριος Τσιλίδης απαντά πως το lockdown μάς έμαθε ότι η ζωή έχει κόστος. «Τώρα μάθαμε να ζούμε με την αβεβαιότητα του αύριο. Πλέον ό,τι κι αν συμβεί θα μας βρει πιο έτοιμους, πιο σοβαρούς και πιο δυνατούς. Διότι όλα τα είχαμε πάρει στην πλάκα, τα θεωρούσαμε εύκολα και κανείς δεν σκεφτόταν την επόμενη μέρα. Τώρα θα μάθουμε να ζούμε με τις λέξεις “άνθρωπος” και “ζωή”, λέξεις που τις είχαμε ξεχάσει».
Πιστεύετε ότι το άνοιγμα του τουρισμού κατά την καλοκαιρινή περίοδο έπαιξε ρόλο στη διασπορά της νόσου ενισχύοντας ένα επερχόμενο δεύτερο κύμα;
«Η θεωρία ότι οι ξένοι μάς γέμισαν κορωνοϊό δεν έχει βάση. Καταρχήν στην πρώτη φάση δεν γινόντουσαν rapid tests, άρα δεν είχαμε ιδέα τι συνέβαινε. Επιπλέον, ότι βρέθηκαν και ξένοι με Covid είναι γεγονός. Αν, λοιπόν, κάναμε τεστ από το σύνολο των επισκεπτών μας, θα ξέραμε, για παράδειγμα, πόσοι από τα 2 εκατ. είχαν και πόσοι δεν είχαν. Όταν, λοιπόν στα δύο εκατ. κάναμε 120.000 τεστ, αντιλαμβάνεστε ότι υπήρχε μεγάλο κενό. Όπως δεν κάναμε τεστ στο σύνολο των 10 εκατ. Ελλήνων και άλλων 3 εκατ. ξένων που ζουν στην Ελλάδα, για να δούμε εάν έχουν κορωνοϊό ή όχι. Άρα δεν μπορούμε να κρίνουμε διότι κάναμε ad hoc, περιστασιακά τεστ».
Υπάρχει μια μερίδα του κόσμου που φαίνεται διστακτική απέναντι στα εμβόλια. Πώς πιστεύετε ότι θα εξελιχθεί όλο αυτό και πόσο θα επηρεάσει τον τουρισμό;
«Το δικαίωμα είναι προσωπικό, ο καθένας κάνει ό,τι θέλει για τον εαυτό του. Δεν μπορεί κανείς να επιβάλει σε κάποιον γιατί θέλει ή γιατί δεν θέλει να κάνει το εμβόλιο. Μην ξεχνάμε ότι υπάρχουν ανακοινώσεις από την επιστημονική κοινότητα ότι πολλά άτομα που εντάσσονται σε συγκεκριμένες κατηγορίες δεν μπορούν να κάνουν το εμβόλιο. Για παράδειγμα, οι αλλεργικοί. Ένας αλλεργικός ταξίδευε και πρόσεχε τι θα φάει και τι θα πιει. Τώρα δεν μπορεί να κάνει εμβόλιο για να ταξιδέψει. Άρα αυτό είναι ένα εμπόδιο. Άνθρωποι που επίσης έχουν άλλα προβλήματα υγείας δεν μπορούν να κάνουν το εμβόλιο. Επομένως η αποτελεσματικότητα όλων των δεδομένων θα φανεί με την πάροδο του χρόνου».
Οι προβλέψεις λένε ότι πλέον o κόσμος θα επιλέγει περισσότερο φύση και περιπέτεια παρά δημοφιλείς ταξιδιωτικούς προορισμούς λόγω συνωστισμού. Θεωρείτε ότι θα διαμορφωθεί παγκοσμίως ένα εντελώς διαφορετικό τουριστικό μοντέλο μέσα στα επόμενα χρόνια;
«Αυτό το ζήσαμε φέτος. Δηλαδή ο πελάτης έπαιρνε ένα μικρό σκάφος και πήγαινε στα μικρά νησάκια με την οικογένειά του ή την παρέα του, χωρίς την ανησυχία του Covid. Διότι είχαν κάνει τα τεστ που έπρεπε να κάνουν, άρα ήξεραν ότι θα πάνε λίγα άτομα μόνοι τους. Νοίκιαζαν ένα αυτοκίνητο για να καταλήξουν σε ένα μικρό κατάλυμα, σε μια μικρή κατοικία ή ακόμα και σε ένα μεγάλο ξενοδοχείο, διότι υπήρχαν υπηρεσίες εξασφάλισης των πελατών σε μεγάλες μονάδες. Άρα, αν το μοντέλο αυτό αλλάξει, δεν το γνωρίζουμε ακόμα. Ελπίδα μας και ανάγκη μας είναι να επαναφέρουμε τον τουρισμό εκεί που τον αφήσαμε, στην επέκταση της 12μηνης λειτουργίας του, δηλαδή στον θεματικό τουρισμό, στον περιπατητικό, στον αναρριχητικό, δράσεις οι οποίες γινόντουσαν καθ΄ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Ο λάτρης του βουνού, για παράδειγμα, και των δραστηριοτήτων, θα συνεχίσει να ψάχνει διακοπές αυτού του είδους, ωστόσο αυτό είναι ένα ποσοστό μικρό που δεν ανταποκρίνεται στο σύνολο των αφίξεων και του τουρισμού της χώρας».
Ποια είναι αυτά που πρέπει η κυβέρνηση να πράξει άμεσα αλλά και έμμεσα; Tι μέτρα στήριξης ζητάτε, με δεδομένο ότι υπάρχουν εργαζόμενοι που σταμάτησαν να δουλεύουν τους τελευταίους μήνες και η κατάσταση συνεχίζεται;
«Έχουν γίνει και αδικίες. Για παράδειγμα, οι εργαζόμενοι της εποχικής απασχόλησης στα γραφεία ταξιδίων που δουλεύουν το καλοκαίρι και δεν είναι σε εποχιακής απασχόλησης εταιρείες, αλλά είναι εποχιακό το έργο που κάνουν, αυτοί δεν υπολογίστηκαν ποτέ, λες και δεν υπήρχαν. Και αυτή είναι η μεγάλη παραγωγική δύναμη των τουριστικών γραφείων που εξυπηρετούν 30 εκατ. αφίξεις. Επίσης δεν τακτοποιήθηκαν οι ξεναγοί μας. Βοηθήθηκε ένα μέρος των υπαλλήλων, οι οποίοι παίρνουν ένα κομμάτι των 533 ευρώ, το οποίο ήταν ένα οριζόντιο μέτρο και έπρεπε οριζόντια να εξασφαλιστεί η γκρίνια στην ανεργία και την κρίση. Όπως πήραν το ποσό αυτό κι άλλα επαγγέλματα, έτσι έπρεπε να γίνει κι εδώ. Οι μόνοι που δεν πήραμε το ποσό είμαστε οι επιχειρηματίες των γραφείων. Άλλο λάθος αυτό. Επιπλέον δόθηκαν επιστρεπτέες προκαταβολές με κάποιους όρους. Καλό το μέτρο αλλά έπρεπε να είναι πιο προσεγμένο. Να μην είναι οριζόντιο, αλλά καθετοποιημένο. Διότι υπήρχαν εταιρείες που πήραν τα λεφτά αυτά και περισσότερα, αλλά και εταιρείες που δεν πήραν τα λεφτά που έπρεπε να πάρουν».
Άρα έπραξε λάθος η κυβέρνηση;
«Δεν μπορώ να πω ότι έπραξε λάθος, διότι δεν είχε κανείς μας εμπειρία για αυτό, επομένως δεν υπάρχει δριμύ κατηγορώ. Γινόντουσαν προσπάθειες, καθημερινά, προκειμένου να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα. Ωστόσο, εμείς είχαμε εντοπίσει από τον Μάρτιο το πρόβλημα και το λέγαμε, αλλά δεν έγινε φαίνεται κατανοητό, όπως δεν έγινε κατανοητό και το αντικείμενο της δουλειάς μας. Εμείς ακόμα δεν έχουμε εισπράξει λεφτά στα ταμεία των εταιρειών μας. Βέβαια κάποιοι εργαζόμενοι μπήκαν σε αναστολή, αλλά οι επιχειρήσεις αυτοτελώς δεν στηρίχθηκαν, γιατί δεν έχει γίνει αντιληπτό το μέγεθος της έκτασης της καθυστέρησης της ανάκαμψης με τον κορωνοϊό. Θεωρήθηκε ότι εφόσον ανοίξαμε τον Ιούλιο δεν θα ξανακλείναμε. Γι’ αυτό, λοιπόν, τα μέτρα που ζητάμε είναι συγκεκριμένα. Πρέπει να υπάρχει υποστήριξη στις μικρές προσωπικές επιχειρήσεις, στις μικρές οικογενειακές, στους ανεξάρτητους επαγγελματίες του χώρου, αλλά και στις μεγάλες επιχειρήσεις, διότι, αν εμείς φύγουμε από το παιχνίδι, δεν θα βρεθεί εύκολα αντικαταστάτης. Ένα γραφείο με εμπειρία 40-50 χρόνια, που έχει 50-60 εργαζομένους, που δεν είναι στα κόκκινα δάνεια, που ζούμε με δικές μας επενδύσεις στο χώρο, που ταξιδεύουμε σε όλον τον κόσμο και φέρνουμε νέες αγορές, νέα προϊόντα, νέους προορισμούς, δίνουμε δουλειά στις αεροπορικές εταιρείες και στα ξενοδοχεία, δεν μας έχει δώσει ποτέ λεφτά ξενοδόχος εμάς, δεν μας έδωσε ποτέ πελάτη η αεροπορική εταιρεία, εμείς δίνουμε σε αυτούς. Άρα η αλυσίδα είναι ενιαία. Γραφείο ταξιδίων, διοργανωτής εκδρομής, αεροπορική εταιρεία είναι μια παρέα. Δεν πρέπει να διασπαστεί αυτό, διότι θα χαλάσει η αλυσίδα. Αλλά εμείς έχουμε πληγεί περισσότερο».
Πιστεύετε ότι ο τουρισμός και η αναψυχή σε αυτή την κρίσιμη περίοδο που χάνονται ανθρώπινες ζωές είναι είδος πολυτελείας ή απαραίτητη ανάγκη και αναφαίρετο δικαίωμα όλων;
«Έχουμε ζήσει όλοι τον θάνατο, στο ίδιο μας το σπίτι για οποιαδήποτε λόγο και αιτία. Ο θάνατος είναι ό,τι χειρότερο, το να χάνεται ένας άνθρωπος μέσα σε μια πανδημία επειδή δεν υπήρχε φάρμακο να θεραπευτεί είναι κάτι τραγικό. Αλλά η ζωή είναι τόσο σκληρή που αυτό θα συνεχιστεί. Άρα υπάρχει και ζωή και θάνατος. Η ζωή δυστυχώς είναι σαν την τηλεόραση. Αν η είδηση δεν είναι της στιγμής είναι παλιά. Το ταξίδι ήταν είδος πολυτελείας την προηγούμενη 20ετία. Πλέον είναι αναγκαίο, είναι τρόπος ζωής. Όταν εταιρείες σε όλον τον κόσμο κλείνουν το καλοκαίρι για να πάνε διακοπές οι εργαζόμενοί τους, αυτό δείχνει ότι είναι επιτακτική ανάγκη. Δεν έχει σημασία εάν κάποιοι επιλέγουν να κάνουν πολυτελείς διακοπές και κάποιοι επιλέγουν διακοπές χαμηλότερου κόστους, είναι ανάγκη όλων».
