Η πολύπαθη λίμνη Κάρλα, η οποία έχει αποτελέσει στο παρελθόν ένα πλούσιο και προσοδοφόρο σύστημα, από τη δεκαετία του 40 μέχρι σήμερα έχει περάσει τουλάχιστον τέσσερις μεγάλες φάσεις. Πριν τις πλημμύρες ήταν ένας ατέλειωτος κάμπος με βαμβάκια, με σιτάρια και με καλαμπόκια.
Η λίμνη Κάρλα στο πέρασμα των χρόνων
Την περίοδο 40-45 η λίμνη είχε πλούσια αλιευτική δραστηριότητα. Λίγα χρόνια αργότερα το 1960 ξεκίνησε η οριοθέτηση και αποξήρανσή της καθώς κάλυπτες 180.000 στρέμματα, ενώ υπήρχαν πολλά πλημμυρικά φαινόμενα. Το 2000 ξεκίνησε η κατασκευή του μεγάλου ταμιευτήρα της Κάρλας, ο οποίος το 2009 δέχτηκε τις πρώτες δοκιμαστικές ποσότητες νερού. Ενώ το 2015 είχε την τελική της μορφή των 38.000 στρεμμάτων, όπου πλέον μπορεί να συγκεντρώνει 180 εκατ. κυβικά νερό.
Ο Δημήτρης Μιχαλάκης, δασολόγος – προϊστάμενος μονάδας διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών Θεσσαλίας, αναφέρει: «Είναι ένα έργο καθαρά περιβαλλοντικό γιατί δημιουργεί ένα υγροτοπικό σύστημα εκεί που δεν υπήρχε. Το νερό είναι ζωή. Έχουν έρθει μαζί με το νερό πάνω από 200 είδη ορνιθοπανίδας, έχουμε πάνω από 15 είδη ψαριών (…) Και φυσικά υπάρχει η επίδραση στο μικροκλίμα. Δηλαδή έχει επανέλθει μία σχετική ισορροπία στο μικροκλίμα της περιοχής, που μέχρι πρότινος ήταν εντελώς ηπειρωτικό».
Ο φόβος μίας νέας μεγάλης πλημμύρας
Ο εφιάλτης των πλημμυρών που προκάλεσε ο Ντάνιελ, είναι ακόμα υπαρκτός στους κατοίκους του θεσσαλικού κάμπου. Το ερώτημα που γεννάται είναι εάν μπορεί να επαναληφθεί μία τέτοια καταστροφή.
Ο Ευθύμιος Λέκκας, καθηγητής διαχείρισης φυσικών καταστροφών, επισημαίνει: «Η κλιματική κρίση ουσιαστικά τεκμηριώθηκε από τα δύο φαινόμενα, τον Ιανό και τον Ντάνιελ, γιατί είναι δύο φαινόμενα χιλιετίας τα οποία εκδηλώθηκαν μόλις σε τρία χρόνια».
Ο Δημήτρης Μιχαλάκης,δασολόγος – προϊστάμενος μονάδας διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών Θεσσαλίας, αναφέρει: «Τώρα έχουμε κλείσει το θυρόφραγμα άρα στον Παγασητικό δεν τρέχει, δεν αποστραγγίζει τίποτα. Τα κανάλια όμως είναι γεμάτα με νερό, διατηρούν ζωή μέσα και αυτή τη στιγμή υπάρχουν και απορροές τις οποίες οι αγρότες για λόγους ασφαλείας, τις είχαν κρατήσει ως backup (…) Αν τώρα έχουμε ένα πλημμυρικό φαινόμενο είναι στο πρώτο σημείο στο οποίο θα στραγγίξουν νερά, οι αγρότες για να αποφύγουν ενδεχομένως τον πλημμυρισμό των χωραφιών τους θα σπάσουν τα αναχώματα συγκράτησης που έχουν».
Ο σύνθετος τρόπος λήψης αποφάσεων για τις λειτουργίες του ταμιευτήρα αλλά και τον αποστραγγιστικών καναλιών επιβάλλει την άμεση λήψη μέτρων.
Από την πλευρά του ο Πέτρος Βαρελίδης, Γ.Γ. Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων δήλωσε πως: «ια να μπορέσει να επιτελέσει τις πολλαπλές λειτουργίες χρειάζεται μία σωστή ρύθμιση και έναν σωστό έλεγχο. Είναι περίπλοκο να έχει πολλές λειτουργίες γιατί αν κάτι πάει στραβά, τα αποστραγγιστικά εκείνη την ώρα λειτουργούν ως αρδευτικά, δηλαδή είναι κλειστά τα θυροφράγματα. Για παράδειγμα αν έχεις μία βροχόπτωση παρατεταμένη θα έχεις πλημμύρα».
Αντιπλημμυρική θωράκιση της Θεσσαλίας
Πλέγμα τουλάχιστον τριών μέτρων, στα οποία συμπεριλαμβάνονται μεγάλα έργα υποδομής, περιλαμβάνει ο σχεδιασμός για την θωράκιση της Θεσσαλίας από τα πλημμυρικά φαινόμενα.
Ο Πέτρος Βαρελίδης, Γ.Γ. Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων, επισημαίνει: «Το πρώτο πράγμα που γίνεται είναι η αποκατάσταση των υφιστάμενων, λόγω των μεγάλων καταστροφών που έγιναν, τα οποία υφιστάμενα έργα ακόμα δεν έχουν αποκατασταθεί πλήρως. Π.χ. τα αντλιοστάσια για να διοχετεύουν το νερό της παρακάρλιας περιοχής στην Κάρλα δεν έχουν ακόμα επισκευαστεί γιατί άργησαν οι εργολαβίες στην Περιφέρεια. Αντίστοιχα το θυρόφραγμα κάποιας τάφρου πάλι δεν λειτουργούσε».
Η δεύτερη φάση περιλαμβάνει περίπου 200 μικρότερα έργα ορεινής υδρονομίας, ύψους 200 εκατ. ευρώ, με παρεμβάσεις οι οποίες αναμένεται να γίνουν περιφερειακά του θεσσαλικού κάμπου, στους ορεινούς όγκους, όπου μεταξύ άλλων μικρά φράγματα θα ανακόπτουν τη ροή των υδάτων και των φερτών υλικών.
Η τρίτη φάση αφορά στην κατασκευή τουλάχιστον επτά μεγάλων φραγμάτων. Πρόκειται για το φράγμα της Σκοπιάς Ενιπέα, τα φράγματα της Πύλης, του Μουζακίου και του Νεοχωρήτη, δύο φράγματα στον Τιταρήσιο ποταμό και το φράγμα της Γυρτώνης, ενώ σύμφωνα με πληροφορίες, εξετάζεται ακόμα και η επέκταση του ταμιευτήρα της Κάρλας, ώστε να δέχεται μεγαλύτερο όγκο υδάτων.
Στόχος των αρμόδιων φορέων, είναι τα μικρότερης κλίμακας έργα ορεινής υδρονομίας να ολοκληρωθούν τα επόμενα 2,5 χρόνια, ενώ μέχρι το 2030, να έχει ολοκληρωθεί η τρίτη φάση, η οποία περιλαμβάνει μεγαλύτερα έργα υποδομής.
