Με την εξέταση των μαρτύρων του κατηγορητηρίου συνεχίστηκε για τρίτη ημέρα, η δίκη στην αίθουσα του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Κοζάνης για την μόλυνση με εξασθενές Χρώμιο των υδάτων της πηγής που υδρεύονταν τα χωριά Ακρινή, Αγ. Δημήτριος, Ρυάκιο και Κοιλάδα.
Κατηγορούμενοι είναι τέσσερα στελέχη της ΔΕΗ που διετέλεσαν διευθυντές του ορυχείου Νοτίου πεδίου από το 2012 έως το 2018. Σύμφωνα με το κατηγορητήριο «τα 4 στελέχη της ΔΕΗ παραβίασαν τον περιβαλλοντικό νόμο Ν.1650/86 με αποτέλεσμα να υποβαθμιστεί το περιβάλλον στα παραπάνω χωριά». Πιο συγκεκριμένα αναφέρεται ότι ενώ «είχαν νομική υποχρέωση δεν μερίμνησαν στην ασφαλή διαχείριση της τέφρας, με αποτέλεσμα να εκπληθούν σημαντικές ποσότητες και να μολυνθεί με εξασθενές Χρώμιο το νερό ύδρευσης των παραπάνω χωριών.
Ο επικεφαλής της εξαμελούς ερευνητικής ομάδας από το ΑΠΘ και καθηγητής του Τμήματος Χημικών Μηχανικών Νικόλαος Καντηράνης στην κατάθεσή του σημείωσε ότι από την έρευνα που έκαναν διαπίστωσαν ότι «οι υψηλές συγκεντρώσεις εξασθενούς Χρωμίου Cr(VI) από 90 -120 μg/L που παρατηρήθηκαν στην γεώτρηση δυτικά του ΑΗΣ Αγίου Δημητρίου -από την οποία υδρεύονταν τα χωριά της περιοχής- συνδέονται με την παρουσία του αποθέτη που διαθέτει προσωρινά στο συγκεκριμένο σημείο την τέφρα από την καύση του λιγνίτη του εργοστασίου».
Ο μάρτυρας συσχέτισε την παρουσία εξασθενούς Χρωμίου Cr(VI) στα υπόγεια νερά της περιοχής «στην έκπλυσή τους από την τέφρα και στην συνεργιστική δράση των οφιολιθικών σχηματισμών που υπάρχουν εν αφθονία στο υπέδαφος». Στις ερωτήσεις της έδρας για την διαχείριση της τέφρας και τη σύνδεσή της με το εξασθενές χρώμιο, ο καθηγητής του ΑΠΘ ήταν κατηγορηματικός εντοπίζοντας το πρόβλημα κυρίως στο προσωρινό χώρο απόθεσης και λέγοντας ότι «η κατάσταση στον αποθέτη Α9 θυμίζει ένα ορυχείο τέφρας».
Συμπλήρωσε μάλιστα ότι «η μεταφορά της με φορτηγά στο τελικό αποδέκτη διευκολύνει το φαινόμενο της διασποράς της στους γύρω χώρους επιβαρύνοντας έτσι ακόμη περισσότερο τα πράγματα». Δήλωσε ότι τα αποτελέσματα των μετρήσεων εστάλησαν σε διεθνή πιστοποιημένα εργαστήρια του Καναδά και των ΗΠΑ, ενώ όλη η έρευνα της επιστημονικής ομάδας έγινε για λογαριασμό της Περιφέρειας δυτικής Μακεδονίας της ΔΕΥΑ και του Δήμου Κοζάνης. Συμπλήρωσε ότι τα αποτελέσματα της έρευνας τυγχάνουν «της έγκρισής και αναγνώρισης της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας, μιας και ολόκληρη η εργασία μας έχει δημοσιευτεί σε έγκυρα επιστημονικά περιοδικά».
Στη ερώτηση για το τι μπορεί να γίνει στο θέμα της αποκατάστασης του χώρου, κατέθεσε ότι «θα πρέπει να σταματήσει η προσωρινή απόθεση τέφρας στο Α9, να καθαριστεί χώρος και σε μερικά χρόνια δια της φυσικής διαδικασίας, το νερό στις πηγές του υδροφόρου ορίζοντα της περιοχής θα επανέλθει στην αρχική του κατάσταση». Τέλος ανάφερε ότι από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας το εξασθενές Χρώμιο θεωρείται ρυπαντής στόχος.
Ο πρόεδρος της Κοινότητας του Αγ. Δημητρίου Θεοχάρης Πεχλιβανίδης, ο οποίος κατέθεσε και τη μήνυση κατά παντός υπευθύνου, ανέφερε στο δικαστήριο ότι «στο παρελθόν δεν είχαν γίνει ποτέ μετρήσεις στο νερό για εξασθενές Χρώμιο κι ότι η πρώτη φορά που έγιναν μετρήσεις τις έκανε η ΔΕΥΑ του Δήμου Κοζάνης όταν τα χωριά μας με τον «Καλλικράτη» εντάχθηκαν στον νέο Δήμο».
Καθηγητής Εφαρμοσμένης Γεωφυσικής και μέλος της ερευνητικής ομάδας Παναγιώτης Τσούρλος κατέθεσε ότι «τα πετρώματα που περιβάλλουν την επίμαχη περιοχή είναι σαν σφουγγάρι και το νερό λόγω της μεγάλης διαπερατότητας περνά με πολύ μεγάλη ταχύτητα στον υδροφόρο ορίζοντα». Εξήγησε ότι η γύρω περιοχή πέριξ του ΑΗΣ Αγ Δημητρίου παρουσιάζει έντονη επιβάρυνση τόσο από την διασπορά της τέφρας όσο και από το εξασθενές χρώμιο στα υπόγεια νερά. Έτερο μέλος της ερευνητικής ομάδας και καθηγητής της Υδρογεωλογίας του ΑΠΘ Νεράτζης Καζάκης κατέθεσε στο δικαστήριο ότι «σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να γίνεται προσωρινή απόθεση της τέφρας σε χώρους που το υπέδαφός τους παρουσιάζει τέτοια χαρακτηριστικά διαπερατότητας όπως αυτό πέριξ του ΑΗΣ Αγ. Δημητρίου».
Η μόλυνση των υπόγειων νερών με Χρώμιο γίνεται με δύο τρόπους. Από φυσικά αιτία λόγω της παρουσίας και σύνθεσης των πετρωμάτων και του ανθρωπογενούς παράγοντα. Για την πρώτη περίπτωση έχουν παρουσιαστεί περιοχές όπως για παράδειγμα η Σαμαρίνα Γρεβενών που βρίσκεται σε μεγάλο υψόμετρο όπου σε συγκεκριμένη πηγή βρέθηκαν συγκεντρώσεις Χρωμίου λίγο πάνω από τα επιτρεπτά όρια. Αυτό ανάφερε στο δικαστήριο ο επικεφαλής του εργαστηρίου Αναλυτικής Χημείας του ΑΠΘ καθηγητής Μανασής Μήτρακας, ο οποίος αποκάλυψε ότι η αφορμή για μια πιο εκτεταμένη έρευνα για την παρουσία Χρωμίου στα νερά ξεκίνησε από μια τυχαία δειγματοληψία νερού που έκανε ο ίδιος μετά από μια επίσκεψη του στην παραπάνω ορεινή κοινότητα. Τότε αποφάσισαν στα πλαίσια του προγράμματος «Θαλής» να ερευνήσουν 700 πηγές και γεωτρήσεις σε όλη την Ελλάδα. Η έρευνα τελείωσε μόλις στα τέλη του 2011 και ορισμένες από τις περιοχές που παρουσίασαν τιμές υψηλότερες του επιτρεπτού ορίου, ήταν και η περιοχή του Ελλησπόντου στην Κοζάνη. Εξαιτίας αυτής της έρευνας για το χρώμιο το 2012 δόθηκε εντολή από την κεντρικές υπηρεσίες της κυβέρνησης να γίνονται από όλες τις ΔΕΥΑ των δήμων υποχρεωτικά και μετρήσεις για εξασθενές η ολικό χρώμιο στο νερό. Έτσι ένα χρόνο αργότερα η ΔΕΥΑ του Δήμου Κοζάνης εντόπισε εξασθενές χρώμιο σε υψηλές ποσότητες στο νερό της πηγής που τροφοδοτούσε τέσσερα χωριά της περιοχής.
Στις ερωτήσεις της έδρας αλλά και των συνηγόρων υπεράσπισης για το τι έφταιξε στις υψηλές τιμές του εξασθενούς Χρωμίου στο νερό, ο καθηγητής κα μέλος της ερευνητικής ομάδας δήλωσε ότι «η τέφρα συμμετείχε στην δημιουργία του προβλήματος του χρωμίου χωρίς να μπορώ να προσδιορίσω σε ποιο βαθμό».
Το δικαστήριο διέκοψε λόγω παρέλευσης ώρας και θα συνεχίσει την Τρίτη 29 Ιανουαρίου με την κατάθεση των επιστημόνων από την ομάδα του ΕΜΠ που συνέταξε την μελέτη των αιτιών ύπαρξης χρωμίου στο νερό για λογαριασμό της ΔΕΗ.
Σημειώνεται οι επιστήμονες του ΕΜΠ εντόπισαν αυξημένες ποσότητες εξασθενούς χρωμίου σε περιοχές, όπου υπάρχουν πετρώματα με υψηλή περιεκτικότητα χρωμίου. Τα πετρώματα της περιοχής Βερμίου εμφανίζονται στη σύστασή τους να έχουν υψηλή περιεκτικότητα χρωμίου, αλλά και οι φυσικές πηγές που τροφοδοτούν με νερό την επίμαχη λεκάνη έρευνας και που έχουν επαφή με τα πετρώματα αυτά, εμφανίζουν αυξημένες τιμές συγκέντρωσης Cr. Επίσης, το νερό των γεωτρήσεων της Ακρινής, του Ρυακίου, του Αγ. Δημητρίου και της περιοχής των Κοίλων Κοζάνης, όπου εμφανίζονται πετρώματα με υψηλή περιεκτικότητα Χρωμίου, παρουσιάζουν την υψηλότερη συγκέντρωση εξασθενούς Χρωμίου. Συμπερασματικά, η ερευνητική ομάδα του ΕΜΠ εκτιμά ότι «η ύπαρξη πετρωμάτων πλούσια σε χρώμιο είναι η κύρια αιτία ύπαρξης Χρωμίου στα υπόγεια νερά».
