Κούλουμα στη βροχή

Ισχυρές βροχές, καταιγίδες και χαλάζι συνθέτουν το σκηνικό του καιρού ανήμερα της Καθαράς Δευτέρας.

Ανοιχτές οι λαϊκές αγορές, το ίδιο και οι φούρνοι, από τους οποίους οι καταναλωτές μπορούν να προμηθεύονται την παραδοσιακή λαγάνα​

Σύμφωνα με στοιχεία της Εθνικής Συνομοσπονδίας Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας, το συνολικό κόστος των προϊόντων για τα Κούλουμα είναι εφέτος μικρότερο κατά 2,4%. Ειδικότερα, οι καταναλωτές αναμένεται να δαπανήσουν 77,9 ευρώ για τα νηστήσιμα είδη από 79,8 ευρώ πέρυσι.

Η πρόγνωση του καιρού   

Νεφώσεις με βροχές σε ολόκληρη τη χώρα, καταιγίδες πάνω από το Αιγαίο και χιόνια στα ηπειρωτικά ορεινά περιμένουμε σήμερα, Καθαρά Δευτέρα. Τα φαινόμενα σταδιακά στη βόρεια, την κεντρική Ελλάδα και την Ήπειρο θα σταματήσουν.

Οι καιρικές συνθήκες δεν αποτελούν εφέτος σύμμαχο των εκδρομέων και των κατοίκων τόσο στην πρωτεύουσα όσο και στις άλλες πόλεις της επαρχίας​Η θερμοκρασία θα κυμανθεί από 4 έως 14 βαθμούς Κελσίου στη βόρεια Ελλάδα, από 8 έως 12 βαθμούς στην κεντρική Ελλάδα, από 12 έως 16 βαθμούς στη νότια Ελλάδα, από 10 έως 17 βαθμούς στη δυτική Ελλάδα και από 12 έως 17 βαθμούς στα νησιά του Αιγαίου και στην Κρήτη. Οι άνεμοι στο Αιγαίο θα πνέουν από βόρειες διευθύνσεις μέτριοι έως ισχυροί και τοπικά θυελλώδεις και το πρωί στο βορειοανατολικό Αιγαίο πολύ θυελλώδεις. Στο Ιόνιο οι άνεμοι θα πνέουν ανατολικοί βορειοανατολικοί μέτριοι έως ισχυροί και τοπικά στον Πατραϊκό σχεδόν θυελλώδεις.

Αυξημένες νεφώσεις με βροχές και εξασθένηση των φαινομένων από το απόγευμα και μετά περιμένουμε στην Αττική. Η θερμοκρασία στο κέντρο θα φτάσει τους 13 βαθμούς Κελσίου. Οι άνεμοι θα πνέουν από βόρειες διευθύνσεις, αρχικά ασθενείς έως σχεδόν μέτριοι, αλλά σταδιακά θα ενισχυθούν σε σχεδόν θυελλώδεις έως θυελλώδεις.

Νεφώσεις με βροχές, οι οποίες από νωρίς το μεσημέρι και μετά θα σταματήσουν, αναμένονται στη Θεσσαλονίκη. Η θερμοκρασία θα φτάσει τους 11 βαθμούς Κελσίου. Οι άνεμοι στον Θερμαϊκό θα πνέουν βορειοδυτικοί μέτριοι έως ισχυροί με εξασθένηση από το μεσημέρι και μετά.

Τα έθιμα της Καθαράς Δευτέρας
 
Η Καθαρά Δευτέρα είναι η πρώτη ημέρα της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, της νηστείας του Πάσχα. Από τους λαογράφους θεωρείται ο επίλογος των βακχικών εορτών της Αποκριάς, οι οποίες ουσιαστικά αρχίζουν την Τσικνοπέμπτη και τελειώνουν την Καθαρά Δευτέρα.

Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος την Καθαρά Δευτέρα «καθαρίζουν» ό,τι απόμεινε από τα μη νηστίσιμα φαγητά της Αποκριάς, Σε άλλα μέρη της Ελλάδας, όπως π.χ. στην Ήπειρο, οι νοικοκυρές καθαρίζουν τις κατσαρόλες και όλα τα χάλκινα σκεύη από τα λίπη της Αποκριάς με ζεστό σταχτόνερο μέχρι ν’ αστράψουν και βάφουν άσπρα τα πεζοδρόμια.

Τι τρώμε

Το πιάτο της ημέρας περιλαμβάνει νηστίσιμα, ως αποτοξίνωση από το πλούσιο φαγοπότι της Αποκριάς. Χαλβάς, ταραμάς, ελιές, πίκλες, θαλασσινά, φασολάδα βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη. Τα νηστίσιμα συνοδεύονται από τη λαγάνα, ένα είδος άρτου χωρίς προζύμι, με ελλειπτικό σχήμα και πεπλατυσμένος για να ψήνεται εύκολα. Σχετικός και ο δημοτικός σατυρικός θρήνος:

Τ’ ακούτε τι παράγγειλε η Καθαρή Δευτέρα;
Πεθαίν΄ ο Κρέος, πέθανε, ψυχομαχάει ο Τύρος
σηκώνει ο Πράσος την ουρά κι ο Κρέμμυδος τα γένεια
Μπαλώστε τα σακούλια σας, τροχίστε τα λεπίδια
και στον τρανό τον πλάτανο, να μάσουμε στεκούλια.

Κούλουμα – Η προέλευση της λέξης

Ο εορτασμός της Καθαράς Δευτέρας στις εξοχές λέγεται Κούλουμα. Η ετυμολογία της λέξης έχει λατινική (κολούμνα=κολώνα ή κούμουλους=σωρός, κορυφή) ή αλβανική προέλευση (κόλουμ=καθαρός). Στον Δήμο Αθηναίων τα Κούλουμα γιορτάζονται στον Λόφο του Φιλοππάπου, όπως και σε πολλούς δήμους της χώρας, με προσφορά φασολάδας και νηστίσιμων στους δημότες.

Το πέταγμα του χαρταετού

Απαραίτητο συμπλήρωμα της Καθαράς Δευτέρας αποτελεί το πέταγμα του χαρταετού, με τα ποικίλα χρώματα και σχέδια, από μικρούς και μεγάλους, πιθανόν για να πετάξουν μακριά κάθε έγνοια του χειμώνα, μια και μπαίνει η άνοιξη και όλα, τουλάχιστον στη φύση, είναι πιο χαρούμενα λόγω της ανθοφορίας και της βελτίωσης του καιρού.

Έθιμα ανά την Ελλάδα

Η έντονη αθυροστομία και η καυστική σάτιρα είναι από τα χαρακτηριστικά της Καθαράς Δευτέρας σε πολλούς εορτασμούς της ανά την επικράτεια:

Ο Αλευροπόλεμος στο Γαλαξίδι είναι ένα έθιμο που διατηρείται από το 1801. Εκείνα τα χρόνια, παρόλο που το Γαλαξίδι τελούσε υπό την τουρκική κατοχή, όλοι οι κάτοικοι περίμεναν τις Αποκριές για να διασκεδάσουν και να χορέψουν σε κύκλους. Ένας κύκλος για τις γυναίκες, ένας για τους άνδρες. Φορούσαν μάσκες ή απλώς έβαφαν τα πρόσωπά τους με κάρβουνο. Στη συνέχεια προστέθηκε το αλεύρι, το λουλάκι, το βερνίκι των παπουτσιών και η ώχρα.

Βλάχικος Γάμος στη Θήβα. Είναι ένα έθιμο που φθάνει στις μέρες μας περίπου από το 1830, μετά την απελευθέρωση των ορεινών περιοχών. Οι Βλάχοι, δηλαδή οι τσοπάνηδες από τη Μακεδονία, την Ήπειρο, τη Θεσσαλία και τη Ρούμελη, εγκατέλειψαν τότε την άγονη γη τους και βρήκαν γόνιμο έδαφος νοτιότερα. Το θέαμα είναι έξοχο, η γαμήλια πομπή πολύχρωμη, η μουσική που τη συνοδεύει (πίπιζες, νταούλια κ.ά.) εξαιρετικά ζωντανή.

Του Κουτρούλη ο Γάμος στη Μεθώνη Μεσσηνίας. Καρναβαλίστικος γάμος, που κρατάει από τον 14ο αιώνα. Στις μέρες μας, το ζευγάρι των νεονύμφων είναι δύο άνδρες, που μαζί με τους συγγενείς πηγαίνουν στην πλατεία, όπου γίνεται ο γάμος με παπά και με κουμπάρο. Διαβάζεται το προικοσύμφωνο και ακολουθεί τρικούβερτο γλέντι.

Στη Μεσσήνη Μεσσηνίας γίνεται η αναπαράσταση της εκτέλεσης μιας γερόντισσας, της γριάς Συκούς, που κατά την παράδοση κρεμάστηκε στη θέση Κρεμάλα της πόλης, με εντολή του Ιμπραήμ Πασά, επειδή είχε το θάρρος, εξηγώντας του ένα όνειρο που είχε δει, να του πει ότι η εκστρατεία του και ο ίδιος θα είχαν οικτρό τέλος από την αντίδραση και το σθένος των επαναστατημένων Ελλήνων. Μετά την αναπαράσταση, μπορεί κάθε επισκέπτης να «κρεμαστεί» από τους ψευτοδήμιους της κρεμάλας. Το απόγευμα της Καθαράς Δευτέρας γίνεται η παρέλαση με μαζορέτες, άρματα, μεταμφιεσμένους μικρούς και μεγάλους και χορευτικά συγκροτήματα.

Μπουρανί στον Τύρναβο. Μπουρανί είναι μία χορτόσουπα δίχως λάδι, γύρω από την προετοιμασία της οποίας στήνεται ολόκληρο το σκηνικό του παιχνιδιού με φαλλικά σύμβολα και τολμηρά πειράγματα από τους μπουρανίδες.

Στην Κάρπαθο λειτουργεί το Λαϊκό Δικαστήριο Ανήθικων Πράξεων. Κάποιοι κάνουν άσεμνες χειρονομίες σε κάποιους άλλους και συλλαμβάνονται από τους Τζαφιέδες (χωροφύλακες) για να οδηγηθούν στο δικαστήριο, που το αποτελούν οι σεβάσμιοι του νησιού. Τα αυτοσχέδια αστεία και τα γέλια ακολουθεί τρικούβερτο γλέντι.

Στις κοινότητες Ποταμιά, Καλόξιδο και Λιβάδια της Νάξου οι κάτοικοι ντύνονται Κορδελάτοι ή Λεβέντες. Οι Κορδελάτοι είναι φουστανελοφόροι και η δεύτερη ονομασία τους, Λεβέντες, αποδίδεται στους πειρατές. Από κοντά τους ακολουθούν και οι ληστές, οι Σπαραρατόροι, που αρπάζουν τις κοπέλες για να τις βάλουν με το ζόρι στον χορό και στο γλέντι, που κρατάει ως το πρωί.

Στα χωριά Μέρωνα και Μελιδόνια του Ρεθύμνου αναβιώνουν έθιμα όπως το κλέψιμο της νύφης, ο Καντής, το μουντζούρωμα, τα οποία, σε συνδυασμό με το καλό κρασί και τους ήχους της λύρας, αποτελούν μια μοναδική εμπειρία.

Στη Σκύρο, σχεδόν όλοι οι κάτοικοι με παραδοσιακές ενδυμασίες κατεβαίνουν στην πλατεία του νησιού, όπου χορεύουν και τραγουδούν τοπικούς σκοπούς.

ΔΕΔΔΗΕ: Προσοχή στο πέταγμα του χαρταετού

Την προσοχή των πολιτών στο πέταγμα των χαρταετών εφιστά ο Διαχειριστής Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας, προκειμένου να αποφευχθούν κίνδυνοι ηλεκτροπληξίας και διακοπής της παροχής ρεύματος στη γύρω περιοχή.

Ο ΔΕΔΔΗΕ συνιστά να μην πετάτε τον χαρταετό σας κοντά σε ηλεκτροφόρα καλώδια, ωστόσο αν ο χαρταετός μπλεχτεί στα καλώδια, τότε μην επιχειρήσετε να τον απελευθερώσετε τραβώντας τον σπάγκο ή χρησιμοποιώντας άλλα αντικείμενα, ακόμη και ξύλινα. Παράλληλα, μην προσπαθήσετε να αναρριχηθείτε πάνω σε ικριώματα ή στύλους διανομής ηλεκτρικού ρεύματος ή ηλεκτροφωτισμού, ούτε και σε σημεία που βρίσκονται κοντά σε ηλεκτροφόρα καλώδια

Σε κάθε περίπτωση που θα χρειαστείτε βοήθεια, ειδοποιήστε τις βλάβες του ΔΕΔΔΗΕ ή επικοινωνήστε με το αστυνομικό τμήμα της περιοχής σας.