Η παραλλαγή «Όμικρον» του SARS-CoV-2 έχει επικρατήσει σχεδόν πλήρως στην Ελλάδα και έχει εξαφανίσει την παραλλαγή «Δέλτα», η οποία κυριαρχούσε από τις αρχές του καλοκαιριού. Αυτό προκύπτει από τις αναλύσεις των λυμάτων στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη, οι οποίες έγιναν από το ΕΚΠΑ και το ΑΠΘ αντίστοιχα. Όπως προκύπτει από τις μετρήσεις των αστικών λυμάτων τις τελευταίες ημέρες, το ποσοστό στο οποίο εντοπίζεται η «Όμικρον» στη Αθήνα είναι 87%, ενώ στη Θεσσαλονίκη φτάνει το 90%.
Η έκρηξη στον αριθμό των περιστατικών λόγω της παραλλαγής «Όμικρον» που καταγράφεται τις τελευταίες ημέρες έφερε -όπως αναμενόταν- μεγάλη αύξηση στις εισαγωγές ασθενών με Covid-19 σε νοσοκομεία. Προς το παρόν, πάντως, δεν έχει παρατηρηθεί αξιοσημείωτη αλλαγή στον αριθμό των διασωληνωμένων.
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, την Τετάρτη οι εισαγωγές έφτασαν τις 641 (ημερήσια μεταβολή +41,81%), ενώ την προηγούμενη ημέρα ήταν 452, από 302 που ήταν στις 26 Δεκεμβρίου. Ο μέσος όρος εισαγωγών του επταημέρου είναι 462 ασθενείς. Το προηγούμενο επταήμερο, έως τα Χριστούγεννα ο μέσος αριθμός εισαγωγών ήταν 330.
Οι μετρήσεις στην Αθήνα
Την επικράτηση σε ποσοστό 87%, με σημαντική πολυμορφία, της παραλλαγής Omicron (B.1.1.529 lineage) και την ταυτόχρονη σημαντική μείωση των αντίστοιχων γενετικών δεικτών του στελέχους Delta (B.1.617.2 lineage) ανέδειξαν τα συμπεράσματα ανάλυσης μεταλλαγμένων στελεχών του SARS-CoV-2 σε δείγματα λυμάτων της Περιφερειακής Ενότητας Αττικής, που συλλέχθηκαν σε καθημερινή βάση κατά το διάστημα 27.12.2021 έως 1.1.2022 από το Κέντρο Επεξεργασίας Λυμάτων της Ψυττάλειας (ΚΕΛΨ). Τα συγκεκριμένα δείγματα υπεβλήθησαν σε έλεγχο ειδικών μεταλλάξεων – γενετικών δεικτών (genetic markers) ολόκληρου του γονιδίου S (Spike) (>100 γενετικοί δείκτες) για τις παραλλαγές ειδικού ενδιαφέροντος (Variants οf Concern – VOC) και τις παραλλαγές υπό διερεύνηση (Variants οf Interest – VOI).
Ειδικότερα, διαπιστώθηκε η παρουσία ειδικών μεταλλάξεων (genetic markers) του γονιδίου S (Spike) της παραλλαγής Omicron (B.1.1.529 lineage):
– Στο τμήμα «receptor-binding domain/RBD» σε ποσοστό 87% (γενετικοί δείκτες: G339D, S371L, S373P, S375F, K417N, N440K, G446S),
– στο τμήμα «receptor-binding motif/RBM» σε ποσοστό 29% (γενετικοί δείκτες: S477N, E484A, Q493R, G496S, Q498R, N501Y, Y505H),
– εκτός των RBD/RBM τμημάτων σε ποσοστό 45% (γενετικοί δείκτες: T547K, H655Y, N679K, P681H, N764K, D796Y, N856K, Q954H, N969K, L981F).
Ταυτόχρονα, διαπιστώθηκε, για πρώτη φορά, η παρουσία δύο στελεχών της παραλλαγής Omicron, τα οποία φέρουν (συγχαρτογραφούνται) επιπλέον μεταλλάξεις, και συγκεκριμένα:
– Η μετάλλαξη R346K (B.1.1.529+R346K), σε ποσοστό 27%, η οποία έχει αναφερθεί στην παραλλαγή Mu (B1.621),
– η μετάλλαξη A701V (B.1.1.529+A701V), σε ποσοστό 5%, η οποία έχει αναφερθεί στην παραλλαγή Beta (B1.351).
Με βάση τα ανώτερα αποτελέσματα διαπιστώνεται η επικράτηση της παραλλαγής Όμικρον στην Αττική (σε ποσοστό 87% από <40% πριν από δύο εβδομάδες), καθώς και η αντίστοιχη μείωση της παραλλαγής Δέλτα.
Παράλληλα, η αλληλούχηση του γονιδιώματος του ιού αναδεικνύει σημαντική μεταβλητότητα της ποσοστιαίας αναλογίας ειδικών μεταλλάξεων του γονιδίου S, που κωδικοποιεί την πρωτεΐνη Spike, υπογραμμίζοντας τη διαφορετική σημασία και βαρύτητα αυτών στη συμπεριφορά του ιού, καθώς και στον αξιόπιστο και ειδικό προσδιορισμό του.
Η ανάλυση των δεδομένων της αλληλούχησης επόμενης γενιάς με την παραπάνω μέθοδο δείχνει, επιπλέον, ότι εκτός της μεταβλητότητας υπάρχουν και αρκετοί συνδυασμοί των διαφορετικών μεταλλάξεων του ιού, που πιθανόν να επικρατούν κάθε φορά με διαφορετική κλινική συμπεριφορά, κάτι που απαιτεί επαγρύπνηση και πιστή εφαρμογή των μέτρων προστασίας.
Οι μετρήσεις στη Θεσσαλονίκη
Όσον αφορά τη Θεσσαλονίκη, η παρουσία της «Όμικρον» υπολογίζεται ότι εντοπίζεται στο 90% του συνολικού ιικού φορτίου των αστικών λυμάτων, σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες μετρήσεις της Ομάδας Επιδημιολογίας Λυμάτων του ΑΠΘ με την ΕΥΑΘ.
Για πρώτη φορά μετά την αύξηση που είχε καταγραφεί από τις τελευταίες ημέρες του Δεκεμβρίου και έπειτα, παρατηρούνται ενδείξεις ανάσχεσης του ρυθμού αύξησης του ιικού φορτίου, το οποίο ωστόσο βρίσκεται στο υψηλότερο επίπεδο από την αρχή της πανδημίας.
Συγκεκριμένα, στα δείγματα που λαμβάνονται καθημερινά στην είσοδο της Εγκατάστασης Επεξεργασίας Λυμάτων Θεσσαλονίκης, αναφορικά με τις εξορθολογισμένες τιμές σχετικής έκκρισης ιικού φορτίου, η μέση τιμή των δύο πιο πρόσφατων μετρήσεων, δηλαδή της Δευτέρας 3/1 και της Τρίτης 4/1 είναι:
– Σταθερή (+1%) σε σχέση με τη μέση τιμή των δύο αμέσως προηγούμενων μετρήσεων του Σαββάτου 1/1 και της Κυριακής 2/1.
– Αυξημένη (+71%) σε σχέση με την μέση τιμή της προηγούμενης Δευτέρας 27/12/2021 και Τρίτης 28/12/2021.
«Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι το στέλεχος Όμικρον σε απόλυτους αριθμούς συνεχίζει να αυξάνεται, αλλά με πολύ μειωμένο ρυθμό σε σχέση με το χρονικό διάστημα 19-29/12. Ταυτόχρονα, από τις 30/12 και μετά παρατηρείται μείωση του φορτίου του Δέλτα, η οποία αποδίδεται στη μειωμένη κινητικότητα των πολιτών και στην τήρηση των μέτρων μετά τα Χριστούγεννα και όχι στη μεγάλη διασπορά του Όμικρον στην κοινότητα. Δεν αποκλείεται στο άμεσο μέλλον η τάση αυτή να αντιστραφεί, κι αυτό εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την κινητικότητα των πολιτών και την τήρηση των μέτρων αυτοπροστασίας. Σίγουρα, όμως, είναι θετική εξέλιξη η υποχώρηση της καταγραφής του Δέλτα, δεδομένου ότι είναι το στέλεχος αυτό που οδηγεί σε νοσηλείες και προκαλεί την πίεση στα νοσοκομεία της πόλης. Σε κάθε περίπτωση, ακόμη κι αν από τη διεθνή εμπειρία φαίνεται πως η επέλαση του στελέχους Όμικρον χαρακτηρίζεται από μικρότερη διάρκεια μεταξύ κορύφωσης και αποκλιμάκωσης του κύματος, είναι πολύ νωρίς ακόμη για να θεωρηθεί αξιολογήσιμη μια προσωρινή ανάσχεση του ρυθμού αύξησης της διασποράς του ιού», δήλωσε ο πρύτανης του ΑΠΘ και επιστημονικά υπεύθυνος του ερευνητικού έργου, καθηγητής Νίκος Παπαϊωάννου.
