Τουρίστες με άδειες τσέπες

Έντονος είναι ο προβληματισμός σε διάφορους κλάδους του τουρισμού, καθώς ο αυξημένος αριθμός αφίξεων ξένων τουριστών δεν μεταφράζεται σε πολλαπλασιασμό των εσόδων.

Το αυξημένο τουριστικό κύμα στην Ελλάδα, το οποίο σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Υπουργείου Τουρισμού αναμένεται να φθάσει ακόμα και τους 20 εκατ. επισκέπτες το 2014, συνοδεύεται από λίγα έσοδα, με αποτέλεσμα οι άμεσα εμπλεκόμενοι να κρατούν… μικρό καλάθι αναφορικά με το τελικό πρόσημο στους ισολογισμούς των επιχειρήσεών τους. Ήδη αρκετοί υποστηρίζουν ότι πρέπει να δοθεί έμφαση στον εκσυγχρονισμό των παρεχόμενων προϊόντων και υπηρεσιών, με απώτερο στόχο την προσέλκυση «ποιοτικότερων» τουριστών. Όπως δείχνουν τα στοιχεία του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΞΕΕ), το 2013 έκλεισε με 17,9 εκατ. αφίξεις τουριστών και έσοδα 11,9 δισ. ευρώ, με τη μέση ταξιδιωτική δαπάνη στα 657 ευρώ ανά επισκέπτη, γεγονός που σημαίνει ότι ο τουρισμός αποτέλεσε το 6,5% του ΑΕΠ της χώρας.

Αντίστοιχα, οι εκτιμήσεις για το 2014 «βλέπουν» έκρηξη της τουριστικής ζήτησης, με τον τουρισμό να συμβάλλει με το 5% των συνολικών εσόδων του κράτους, προσφορά που θα μπορούσε να ήταν ακόμα μεγαλύτερη σε σχέση με τον συνολικό αριθμό των ξένων επισκεπτών. Στόχος, πάντως, είναι μέχρι το 2021 η μέση ταξιδιωτική δαπάνη να φτάσει τα 800 ευρώ, ενισχύοντας έτσι τόσο τα κρατικά έσοδα όσο και το μερίδιο συμβολής του τουρισμού στο ΑΕΠ. Βέβαια, συνάρτηση της αύξησης των φορολογικών εσόδων από τον τουρισμό είναι οι αυστηροί έλεγχοι, με στόχο την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, η οποία, ιδίως στους τουριστικούς προορισμούς, μοιάζει ανεξέλεγκτη.

Αφίξεις και κρατικά έσοδα

Μπορεί στους δημοφιλείς και μη τουριστικούς προορισμούς να γίνεται το αδιαχώρητο από τουρίστες, ωστόσο το ερώτημα που τίθεται είναι εάν η αύξηση των αφίξεων θα ενισχύσει σημαντικά τα κρατικά έσοδα.

Όλα, βέβαια, θα εξαρτηθούν από το πώς θα κλείσει η φετινή χρονιά. Ωστόσο, σύμφωνα με τα δεδομένα για το 2013 που αποκαλύπτει η έρευνα του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδας, τα περιθώρια αισιοδοξίας για εκτίναξη των τουριστικών εσόδων το 2014 είναι περιορισμένα. Και αυτό επειδή η μέση δαπάνη ανά ταξίδι ενός ξένου τουρίστα το 2013, που μειώνεται συνεχώς τα τελευταία χρόνια, είναι σημαντικά χαμηλότερη σε σύγκριση με πριν από έξι χρόνια.

Συγκεκριμένα, ένας αλλοδαπός τουρίστας το 2013 ξόδεψε 653 ευρώ ή 73,1 ευρώ ανά διανυκτέρευση για σύνολο περίπου εννέα διανυκτερεύσεων. Σύμφωνα με τη σχετική έρευνα, παρότι η δαπάνη της περυσινής χρονιάς είναι αυξημένη κατά 1,2% σε σύγκριση με το 2012, είναι χαμηλότερη σε ποσοστό 10,5% από το 2008, οπότε διαμορφωνόταν στα 730 ευρώ.

Επίσης, αν για τα έτη 2012 και 2013 περιληφθούν δαπάνες από κρουαζιέρες, τα μέσα έξοδα ανά τουρίστα είναι ακόμη χαμηλότερα. Η δαπάνη, δηλαδή, ανά ταξίδι το 2012 γίνεται 616,20 ευρώ και 604,20 ευρώ το 2013. Πού οφείλεται η συρρίκνωση αυτή της μέσης δαπάνης (που επηρεάζει αντίστοιχα και τη δαπάνη ανά διανυκτέρευση); Στο γεγονός ότι η δαπάνη των ταξιδιωτών με κρουαζιέρες είναι πάρα πολύ χαμηλή, ενώ αντίθετα ο αριθμός τους σχετικά μεγάλος (περίπου 3 εκατ.), με αποτέλεσμα να επιδρά αρνητικά στη διαμόρφωση του μέσου όρου.

Ταξιδιωτική δαπάνη ξένων επισκεπτών στην Ελλάδα

Παράλληλα, όπως αναφέρει η έκθεση, παρά τη μεγάλη αύξηση των αφίξεων και των εισπράξεων το 2013, η μέση ημερήσια δαπάνη το 2013 αυξήθηκε μόνο κατά 2,7%, φτάνοντας τα 73,1 ευρώ, και είναι χαμηλότερη κατά 4,3% από την αντίστοιχη δαπάνη του 2008, που ήταν 76,3 ευρώ.

Την ίδια στιγμή, η μέση διάρκεια παραμονής των αλλοδαπών τουριστών στην Ελλάδα εξακολουθεί να μειώνεται συνεχώς από το 2008. Από 9,6 ημέρες που ήταν το 2008 έχει μειωθεί σε 8,9 το 2013. Από τις χώρες της ΕΕ το 2013 τη μεγαλύτερη ταξιδιωτική δαπάνη την έχουν οι Αυστριακοί τουρίστες με 898 ευρώ κατά ταξίδι και ακολουθούν οι Γερμανοί με 838 ευρώ κατά ταξίδι. Τη μεγαλύτερη διάρκεια παραμονής όμως την έχουν οι Γερμανοί τουρίστες με 12,8 διανυκτερεύσεις και ακολουθούν οι Βρετανοί με 10,2 διανυκτερεύσεις.

Από τις εκτός ΕΕ χώρες, οι Καναδοί έχουν την υψηλότερη δαπάνη ανά ταξίδι (1.388 ευρώ), με τους τουρίστες από τη Βραζιλία (1.387 ευρώ) και την Αυστραλία (1.370 ευρώ) να βρίσκονται στη δεύτερη και τρίτη θέση αντίστοιχα. Οι Καναδοί μένουν τις περισσότερες μέρες στην Ελλάδα, με 14,6 διανυκτερεύσεις, και ακολουθούν οι Αυστραλοί με 12,2, γεγονός που ερμηνεύεται και από τη μεγάλη απόσταση που τους χωρίζει από την Ελλάδα.

Πού κατευθύνθηκαν οι δαπάνες

Σύμφωνα με το ΞΕΕ, το μεγαλύτερο μερίδιο των δαπανών (περίπου 56,8%) προέρχεται από επισκέπτες οι οποίοι διέμειναν σε ξενοδοχείο ή ξενοδοχειακό συγκρότημα, ενώ μόλις το 12,1% των δαπανών προέρχονται από επισκέπτες οι οποίοι διέμειναν σε ενοικιαζόμενα δωμάτια, διαμερίσματα ή σπίτια. Τέλος, το υπόλοιπο 31,1% των δαπανών προέρχεται από επισκέπτες οι οποίοι χρησιμοποίησαν κάποιον άλλο τύπο καταλύματος ή δεν δήλωσαν τον τύπο καταλύματος που χρησιμοποίησαν.

Ενδιαφέρον πάντως έχει το στοιχείο ότι, παρόλο που έρχονται περισσότεροι τουρίστες, οι οποίοι αφήνουν λιγότερα σε σχέση με το παρελθόν, το 2013 η Ελλάδα κατάφερε να εμφανίσει τις καλύτερες επιδόσεις σε επίπεδο τουριστικών εισπράξεων σε σχέση με τις ανταγωνιστικές χώρες.

Ειδικότερα, ενίσχυσε τα τουριστικά έσοδα κατά 17% περίπου το 2013 σε σχέση με το 2012 (δεν περιλαμβάνονται εισπράξεις από κρουαζιέρες), ποσοστό που διαμορφώθηκε σε 10,9% στην Τουρκία, 8% στην Κύπρο, 7,5% στην Πορτογαλία, 4,9% στην Κροατία, 3,8% στην Ισπανία και 3,1% στην Ιταλία.