Τα έθιμα του ποντιακού γάμου είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν χθες το απόγευμα όσοι Τρικαλινοί βρέθηκαν στο Δημαρχείο Τρικάλων, όπου ξεκίνησε η γαμήλια πομπή με κατάληξη τον ιερό ναό της Αγίας Μαρίνας στο Βαρούσι.
Επρόκειτο για εκδήλωση που συνδιοργάνωσαν για την παρουσίαση των εθίμων του ποντιακού γάμου, η «Εύξεινος Λέσχη» Ποντίων και Μικρασιατών Νομού Τρικάλων και ο Πολιτιστικός Σύλλογος «Το Βαρούσι».
Στον Πόντο πιο διαδεδομένος ήταν ο όρος «χαρά» και λιγότερο όρος «γάμος», γιατί υπογράμμιζε με ακρίβεια το χαρμόσυνο γεγονός των ανθρώπων. Στην ποντιακή διάλεκτο παραμένει σε χρήση ο όρος «χαρά» ή «χαράντας», αλλά και «στεφανώματα».
Πριν από τη «χαρά» προηγούταν το «λογόπαρμαν» ή «λογοκόψιμον», αλλιώς και «ψαλάφεμαν». Οι γονείς και στενοί συγγενείς του γαμπρού, μαζί και ο δεξάμενος (ο νονός του γαμπρού), επισκέπτονταν το σπίτι της νύφης, για να πάρουν τη συγκατάθεση των γονιών της, αλλά και να ορίσουν την ημερομηνία του γάμου.
Η εβδομάδα της «χαράς» ήταν εβδομάδα προετοιμασίας, από όπου δεν έλειπαν τα γλέντια μέχρι πρωίας. Ανήμερα του γάμου οι προετοιμασίες κορυφώνονταν τόσο στο σπίτι της νύφης όσο και στου γαμπρού. Οι ελεύθερες κοπέλες, συγγενείς και φίλες της νύφης, τη στόλιζαν και τη φρόντιζαν, ενώ το ίδιο έκαναν και οι συγγενείς και φίλοι του γαμπρού με τα αντίστοιχα τραγούδια.
Αμέσως μετά ξεκινούσε η πομπή του γάμου. Ο γαμπρός πήγαινε και «καλούσε» τον κουμπάρο και μαζί πήγαιναν να πάρουν τη νύφη (νυφέπαρμαν). Στην είσοδο του σπιτιού έβγαιναν οι συγγενείς της νύφης και εμπόδιζαν την πρόσβαση του κουμπάρου και των συγγενών του γαμπρού μέσα στο σπίτι. Τότε γυναίκες, συγγενείς της νύφης, έβγαιναν με δίσκους στα χέρια και πρόσφεραν μεζέδες στον κουμπάρο και στον γαμπρό.
Όταν ο κουμπάρος κατόρθωνε να μπει τελικά στο σπίτι της νύφης, τα συγκόρτσια τής ζητούσαν εύρετρα για να παραδώσουν το παπούτσι της, το οποίο είχαν κρύψει νωρίτερα.
Μετά τα στεφανώματα, η γαμήλια πομπή πορευόταν στο σπίτι του γαμπρού, όπου η μάνα του υποδεχόταν τη νύφη της με τη φράση «έλα καλέσσα οικοκυρά… να είσαι στερεωμέντσα και προκομέντσα». Τη φιλούσε και τη δώριζε χρυσαφικά. Ακολουθούσε το «θήμιγμα ή θήμισμα» που ήταν πιο πολύ έθιμο παρά χορός. Πρόκειται για έναν κύκλο χορού που τον αποτελούσαν 7 μονοστέφανα ζευγάρια, ανδρόγυνα δηλαδή που έχουν έρθει σε πρώτο γάμο, και ένας επιπλέον χορευτής. Στον χορό μπαίνει και το νιόπαντρο ζευγάρι με τον κουμπάρο και την κουμπάρα. Στη μέση του χορού βρίσκονταν τα όργανα, συνήθως ο λυράρης, παίζοντας και τραγουδώντας, και ο παπάς με το θυμιατό του θυμιάζοντας τους νεόνυμφους και τους χορευτές. Κατά τη διάρκεια του τραγουδιού και του χορού δίνονταν συμβουλές, υποδείξεις, ευχές αλλά και παινέματα για τη νύφη. Κάθε ζευγάρι κρατάει μια λαμπάδα αναμμένη. Το όνομα του χορού θήμισμα ή θήμιγμα προέρχεται από παράφραση του ρήματος φημίζω (θημίζω) αυξάνω τη φήμη κάποιου, δηλαδή του ζευγαριού και μάλιστα της νύφης.
Τα 7 μονοστέφανα ζευγάρια, καθαρά χριστιανικός συμβολισμός, συμβολίζουν τις 7 ημέρες της δημιουργίας, της οποίας ενσάρκωσης πρέπει να αποτελέσει το καινούργιο ζευγάρι. Ο επιπλέον χορευτής στον κύκλο, το «τεκ’», το μονόν, είναι γνώρισμα της αυξημένης ευαισθησίας στις προλήψεις, που υπήρχε στον Πόντο και σ’όλη την Ελλάδα. Ήταν η άμυνα στη βασκανία και σε κάθε κακό από το οποίο έπρεπε να προφυλαχτεί το νιόπαντρο ζευγάρι.
Μετά άρχιζε το «τσουμπούς» (το γλέντι)…
Πηγή:trikalanews
Επιμέλεια: Φίλιππος Καραμέτος
