Πλαίσιο προτάσεων για την οριστική επίλυση του συνταξιοδοτικού ζητήματος, που κατάρτισε το Κέντρο Μελετών (ΚΕΜΕ) του ΕΒΕΑ, απέστειλε ο πρόεδρος της Κεντρικής Ένωσης Επιμελητηρίων και του ΕΒΕΑ Κωνσταντίνος Μίχαλος στον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα και στον υπουργό Εργασίας Γιώργο Κατρούγκαλο, σημειώνοντας ότι «απαιτείται μια νέα αρχή για να ανακτηθεί η αξιοπιστία του συστήματος κυρίως από τους νέους εργαζόμενους».
Όπως σημειώνεται στη μελέτη, «αυτό που πρέπει να καταστεί σαφές είναι ότι το ασφαλιστικό δεν μπορεί να λυθεί μόνο με μέτρα που αυξάνουν τις επιβαρύνσεις, όπως για παράδειγμα οι αυξήσεις των εργοδοτικών εισφορών και των εισφορών των εργαζομένων αλλά αντίθετα πρέπει να συνδυαστεί και με ένα νέο αναπτυξιακό πλαίσιο αλλά και με μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας».
Στην τελική ανάπτυξη του το σύστημα που προτείνει η ΚΕΕΕ, εξασφαλίζει ποσοστό αναπλήρωσης γύρω στο 70% των τελικών αποδοχών, παρόμοιο με τα ισχύοντα στην ΕΕ. Κρίσιμο σημείο είναι ότι το όποιο σύστημα πρέπει να αντικαταστήσει το σύνολο της σημερινής προστασίας γήρατος, δηλαδή κυρίων συντάξεων, επικουρικών συντάξεων και εφάπαξ. Εξίσου σημαντικό σημείο είναι ότι ο κρατικός πυλώνας πρέπει να είναι σημαντικά μικρότερος από σήμερα, προκειμένου να αφήσει χώρο για να αναπτυχθούν οι νέοι πυλώνες. Επίσης σημαντική διαφοροποίηση από άλλες προτάσεις είναι η σύντμηση της μεταβατικής περιόδου προκειμένου να αρχίσει η απόδοση του πλήρους συστήματος ταχύτερα.
Επίσης, η πρόταση αναφέρει ότι έχει δύο κρίσιμες διαφορές σε σχέση με τη συνήθη προσέγγιση:
- Προτεραιότητα στη σχέση με την οικονομία. Διατηρείται σταθερή η επιβάρυνση της οικονομίας και προσαρμόζεται η γενναιοδωρία των συντάξεων (αντί για το αντίστροφο, που συνέβαινε έως τώρα).
- Συναίνεση μέσω της διεξαγωγής ενός διαλόγου που δεν έχει γίνει ποτέ. Διότι, χωρίς συζήτηση μόνο συντηρητικές και αποσπασματικές προτάσεις μπορούν να περάσουν.
Στη μελέτη υπογραμμίζεται ότι «μετά από οκτώ χρόνια ύφεσης, και με την οικονομία στα πρόθυρα μιας ασθενικής ανάκαμψης, μια παραδοχή ότι ο νέος γύρος ασφαλιστικής μεταρρύθμισης θα εξελιχθεί όπως οι προηγούμενοι μπορεί να είναι εξαιρετικά επικίνδυνη. Η εκτίμηση αυτή βασίζεται σε τρεις κεντρικές εκτιμήσεις: Πρώτον, η χώρα δεν αντέχει άλλη αναβολή… Δεύτερον, ο κόσμος άλλαξε και αν ο σχεδιασμός του ασφαλιστικού δεν προσαρμοστεί, τότε θα είναι ακατάλληλος για τις ανάγκες που θα εκπληρωθούν… και τρίτον, οι ανάγκες άλλαξαν κατά την διάρκεια της κρίσης».
Η πρόταση
Η πρόταση υλοποιείται από πρόγραμμα με τρία βήματα:
Πρώτο Βήμα (άμεσο, χρονικά, ώστε να αντιμετωπισθούν οι απαιτήσεις των μνημονίων):
Εξαγορά δημοσιονομικού χρόνου. Υιοθέτηση βραχυπρόθεσμων και μεσοπρόθεσμων μέτρων δημοσιονομικής ευστάθειας, προκειμένου να υπάρξει δυνατότητα περαιτέρω επεξεργασίας και προβληματισμού.
Εισφορές: Σύστημα ποσοστιαίων εισφορών με δυνατότητα εξομάλυνσης για αυτοτελώς απασχολούμενους και αγρότες. Είσπραξη μέσω ΔΟΥ.
Κοινωνικός ρόλος: Προσαρμογή κλιμακίων ΕΚΑΣ για να δίδουν την ίδια προστασία όπως το 2009. Επανεξέταση κοινωνικής πολιτικής.
Περιφερειακά μέτρα: Συνένωση ταμείων. Πρόγραμμα για τόνωση ζήτησης για εργαζόμενους 50+ ετών.
Δεύτερο Βήμα (μέσα στο 2016) – Πολιτική απόφαση σε πέντε κρίσιμα σημεία:
1. Διατήρηση της συνολικής επιβάρυνσης στα σημερινά επίπεδα για 20 χρόνια.
2. Συνεξέταση κυρίων και επικουρικών συντάξεων και πιθανώς εφάπαξ.
3. Συνεξέταση παλαιών και νέων συντάξεων, ως ανεξάρτητο θέμα δικαιοσύνης.
4. Διάκριση πρόνοιας-ασφάλισης και αντανάκλαση της κάθε διάστασης στην κρατική σύνταξη. Μηχανισμός της νοητής κεφαλαιοποίησης.
5. Σκεπτικό ενός υποχρεωτικού πυλώνα στο κεφαλαιοποιητικό σύστημα.
Τρίτο Βήμα (εντός 2ετίας και μετά από διάλογο): Δημιουργία συστήματος τριών πυλώνων που αντικαθιστά το σύνολο της σημερινής προστασίας γήρατος και, στην τελική ανάπτυξη του, εξασφαλίζει ποσοστό αναπλήρωσης γύρω στο 70% των τελικών αποδοχών, ανάλογο με τα ισχύοντα στην Ε.Ε.
A. Πρώτος (Κρατικός-διανεμητικός) πυλώνας – Αλληλεγγύη της κοινωνίας:
Προσαρμόζεται για να αποδίδει περί το 40%-50% συνολική αναπλήρωση, ως προς το κρατικό σκέλος, για 40 χρόνια ασφάλισης (αντί 80-100% σήμερα). Ανακατεύθυνση 3-4 ποσοστιαίων μονάδων εργοδοτικών και εργατικών εισφορών στο δεύτερο πυλώνα.
– Εθνική σύνταξη. Αποδίδεται σε όλους στα 67 με έλεγχο πόρων (καλύπτει και άτομα με <15 χρόνια ασφάλισης). Χρηματοδοτείται από τη φορολογία. – Ανταποδοτικό τμήμα. Ανταποδίδει εισφορές με βάση την νοητή κεφαλαιοποίηση (σύστημα ατομικών λογαριασμών-δικαίωμα επιλογής του ασφαλισμένου ως προς το χρόνο συνταξιοδότησης του), δηλαδή χωρίς αποθεματικά. Δεύτερος (κεφαλαιοποιητικός) Πυλώνας – Αλληλεγγύη της επαγγελματικής ομάδας: Συντάξεις καθορισμένων εισφορών με αποθεματικά. Υποχρεωτική ασφάλιση. Τα αποθεματικά προικοδοτούνται από την περιουσία των παλαιών ταμείων. Γ. Τρίτος πυλώνας – Αλληλεγγύη των φάσεων ζωής: Ατομικές αποταμιεύσεις με φορολογικά κίνητρα. Πιθανή αξιοποίηση ακινήτων των ασφαλισμένων (ανάστροφα στεγαστικά δάνεια). Σημαντική προϋπόθεση λειτουργίας του προτεινόμενου συστήματος είναι η ταχεία περίοδος προσαρμογής. Οι άνω των 50 παραμένουν στο σημερινό σύστημα (μετά τον επανυπολογισμό των συντάξεων). Οι νέοι εργαζόμενοι κάτω των 30 ετών υποχρεωτικά εντάσσονται στο νέο σύστημα. Οι ενδιάμεσες ηλικίες μπορούν να ενταχθούν στο νέο σύστημα εθελοντικά (αξιοποιώντας “ομόλογα αναγνώρισης”). Για νοητή κεφαλαιοποίηση – Aναδρομική εφαρμογή από 2001 (υπολογισμός με βάση πραγματικές εισφορές που καταβλήθηκαν). Ομόλογα αναγνώρισης για το β’ πυλώνα. Καταβάλλεται από το Κράτος τμήμα εισφορών που έχουν καταβληθεί από το 2001 για κάθε άτομο. Όπως τόνισε ο κ. Μίχαλος, η μελέτη αποτελεί μια πρόταση νέας αρχής, καθώς περιγράφει ένα τελείως νέο σύστημα που θα μπορούσε να αναβαπτίσει την αξιοπιστία του ασφαλιστικού συστήματος και να χτίσει από την αρχή σχέσεις εμπιστοσύνης με τους ασφαλισμένους του. Για να πετύχει αυτό όμως, πρέπει να ενσωματωθεί οργανικά σε μια αναπτυξιακή πρόταση, δηλαδή, να βοηθήσει την ανταγωνιστικότητα και να επιταχύνει την ανάκαμψη. Δυστυχώς μέχρι σήμερα, όλα τα μέτρα για την επίλυση του ασφαλιστικού που προτείνονταν ή νομοθετούνταν είχαν αποσπασματικό χαρακτήρα, που δεν μπορούσαν να δώσουν ριζικές λύσεις, ενώ παρέπεμπαν σε πρακτικές παρελθουσών δεκαετιών. Η προσέγγιση που παρουσιάζει σήμερα το ΕΒΕΑ δεν εστιάζει μόνο στον κοινωνικό ρόλο των συντάξεων αλλά δίνει έμφαση και στη σχέση τους με την οικονομία και πιο συγκεκριμένα, θέτουν τις συντάξεις στην υπηρεσία της οικονομίας.
