Το ηλεκτροκίνητο αναπηρικό αμαξίδιο κατηφορίζει με χαμηλή ταχύτητα τον δρόμο που οδηγεί στο υπόγειο πάρκινγκ του Δικαστικού Μεγάρου της Θεσσαλονίκης, στη συμβολή των οδών Πολυτεχνείου και 26ης Οκτωβρίου. Το ρολόι δείχνει δέκα λεπτά πριν από τις οχτώ το πρωί, όταν ο έμπειρος χειριστής του αμαξιδίου σταματάει απότομα μπροστά στη «φαγωμένη» άσφαλτο, στο κατώφλι του γκαράζ, εκεί όπου ο δρόμος «ακουμπάει» στο οριζόντιο κανάλι απορροής ομβρίων υδάτων. Κάνει ένα ζικ ζακ για νa αποφύγει τους κραδασμούς και μια πιθανή ανατροπή του αμαξιδίου του και συνεχίζει τον δρόμο του. Το συγκεκριμένο δεν είναι το μοναδικό εμπόδιο που συναντά ο Παναγιώτης Καλουπτσής στην καθημερινή διαδρομή των 6,5 χιλιομέτρων που χρειάζεται να διανύσει από το σπίτι του, στην οδό Πέτρου Συνδίκα -μέσω του παραλιακού μετώπου της πόλης- ως τα Δικαστήρια, όπου βρίσκεται η δουλειά του.
Ο 47χρονος, άτομο με αναπηρία, εργάζεται εδώ και 14 χρόνια ως δικαστικός υπάλληλος στο Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης. Φορώντας την προστατευτική του μάσκα χαιρετάει ευγενικά τους συναδέλφους του και δίχως να χάσει χρόνο κατευθύνεται προς το γραφείο του. Εδώ, στο υπόγειο του τετραώροφου κτ;hρίου, δεν έχει σκαλοπάτια παρά μόνο ράμπες, γεγονός που τον διευκολύνει να κινείται στον χώρο. Το αντικείμενο της δουλειάς του είναι να επικυρώνει αντίγραφα πολιτικών αποφάσεων του Πρωτοδικείου.
«Από μικρό παιδί μού άρεσε να παίζω με σφραγίδες» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, κρατώντας μία από τις πολλές σφραγίδες που είναι τοποθετημένες πάνω στο γραφείο του και αποτελούν βασικό εργαλείο δουλειάς γι’ αυτόν. «Άλλες φορές πάλι παρίστανα τον αστυνομικό διευθυντή κι έκοβα τάχα κλήσεις» προσθέτει ο 47χρονος αναπολώντας την ανεμελιά των παιδικών του χρόνων.
Γεννημένος στις Σέρρες, ο Παναγιώτης Καλουπτσής καθίσταται παραπληγικός στα κάτω άκρα ύστερα από εγχείρηση κήλης, σε ηλικία μόλις έξι μηνών. Με αναπηρία 67%, μεγαλώνει κινούμενος με μπαστούνια, αλλά αυτό δεν τον εμποδίζει να παρακολουθήσει κανονικά τα μαθήματα στο δημοτικό και το γυμνάσιο. Παρ΄ ότι «τεμπέλης», όπως λέει χαρακτηριστικά ο ίδιος, τελειώνει το εσπερινό ΕΠΑΛ κι αρχίζει να εργάζεται κάποια χρόνια με έκτακτες συμβάσεις στη δημοτική επιχείρηση ύδρευσης και αποχέτευσης των Σερρών «σηκώνοντας τα τηλέφωνα».
Στο μεταξύ, γνωρίζει και παντρεύεται τη γυναίκα του, επίσης άτομο με κινητικά προβλήματα, για χάρη της οποίας μετακομίζει το 2003 ως άλλος «ερωτικός μετανάστης» στη Θεσσαλονίκη. Πατέρας μίας 17χρονης κόρης -το καμάρι του, όπως λέει-, διορίζεται κατόπιν προκήρυξης του ΟΑΕΔ για άτομα με αναπηρία στα δικαστήρια. «Όταν ο τότε πρόεδρος του Πρωτοδικείου με ρώτησε πού θέλω να εργαστώ, απάντησα “όπου έχει σφραγίδες”» λέει μ’ ένα πλατύ χαμόγελο.
Η ζωή του, οικογενειακή και επαγγελματική, φαίνεται να κυλάει φυσιολογικά, παρά το γεγονός ότι η αναπηρία του με το πέρας των χρόνων χειροτερεύει – «βαριόμουν τις φυσικοθεραπείες» μας εξηγεί. Όμως η μοίρα τού επιφύλασσε και δεύτερο χτύπημα. «Ήταν το 2009, δούλευα ήδη δύο χρόνια στα δικαστήρια. Επέβαινα σε ταξί πηγαίνοντας στο εξοχικό, στα Βρασνά. Κοντά στο χωριό Νικομήδινο (στη Βόλβη) το όχημα “τούμπαρε”. Τόσο εγώ όσο κι ο οδηγός σωθήκαμε σαν από θαύμα. Έκτοτε είμαι καθηλωμένος σε καροτσάκι με 100% τετραπληγία» εξηγεί και το πρόσωπό του σκοτεινιάζει, όταν αναφέρεται στις δυσκολίες που αντιμετωπίζει στις μετακινήσεις του.
«Θέλω μία πόλη προσβάσιμη για τα άτομα με αναπηρία» τονίζει μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και μας προσκαλεί να τον ακολουθήσουμε μία μέρα για να διαπιστώσουμε το μαρτύριο που βιώνει. «Από πού να ξεκινήσω και πού να τελειώσω; Από τα παρκαρισμένα αυτοκίνητα στα πεζοδρόμια και στις ράμπες των αναπήρων, τα λεωφορεία του ΟΑΣΘ που, παρ΄ ότι είναι εφοδιασμένα με ράμπες, αυτές είτε είναι χαλασμένες είτε οι οδηγοί δεν ξέρουν να τις χρησιμοποιούν;» διερωτάται.
Κάπως έτσι επιλέγει την πιο βατή διαδρομή της παραλίας για να κατέβει στο κέντρο της Θεσσαλονίκης. Όταν πάλι δεν το επιτρέπουν οι καιρικές συνθήκες, καλεί τον ΟΑΣΘ, που τον μεταφέρει με ειδικά διαμορφωμένο όχημα εξυπηρέτησης των ΑμεΑ. «Με την πανδημία ωστόσο δεν βρίσκεις εύκολα ραντεβού λόγω της αυξημένης ζήτησης» λέει δείχνοντας απόλυτη κατανόηση όμως για την κατάσταση αυτή.
Στην καθημερινότητά του, ο ίδιος και η σύζυγός του «απολαμβάνουν» τις πολύτιμες υπηρεσίες φροντίδας της προσωπικής τους βοηθού, την οποία πληρώνουν με το επίδομα αναπηρίας που εισπράττουν κάθε μήνα.
Το βλέμμα του φωτίζεται όταν η κουβέντα πηγαίνει στο χόμπι του και την αγαπημένη του ομάδα, τον Άρη, με τον οποίο έχει «γράψει» πολλά χιλιόμετρα ταξιδεύοντας και εκτός Ελλάδας προκειμένου να παρακολουθήσει τα παιχνίδια του. Οι οπαδικές προτιμήσεις του 47χρονου δίνουν πολλές φορές αφορμή για πειράγματα και… καζούρες με συναδέλφους του στο γραφείο, πάντα όμως στο όριο του fair play. «Πρόκειται για έναν πολύ αγαπητό συνάδελφο, με χιούμορ, άψογο στη συμπεριφορά από κάθε άποψη» περιγράφει τον Παναγιώτη Καλουπτσή ο προϊστάμενος του Γενικού Αρχείου Πολιτικών Αποφάσεων του Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης Γιάννης Μπαμπαλής, τονίζοντας την εργατικότητα και την επαγγελματική του συνέπεια.
Προσβασιμότητα δικαστηρίων για τα ΑμεΑ
Πόσο εύκολη ή δύσκολη -αλήθεια- είναι η προσβασιμότητα για τα άτομα με αναπηρία στα δικαστήρια της Θεσσαλονίκης; Το θέμα αυτό απασχόλησε πρόσφατα σύσκεψη που είχε ο υφυπουργός Δικαιοσύνης Γιώργος Κώτσηρας με τις διοικήσεις των Δικαστηρίων -ποινικών, πολιτικών και διοικητικών- της Θεσσαλονίκης. Ο ίδιος, σε δηλώσεις του, χαρακτήρισε τη φυσική προσβασιμότητα των ατόμων με αναπηρία στη Δικαιοσύνη ως «μείζον διακύβευμα για την κυβέρνηση» τονίζοντας ότι το ζήτημα αυτό εντάσσεται στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα ΑμεΑ, το οποίο τελεί υπό την εποπτεία του πρωθυπουργού και του υπουργού Επικρατείας.
Επιστρέφοντας στο πιο πάνω ερώτημα, το κτήριο μοιάζει μάλλον φιλόξενο σε σχέση με άλλα κτήρια δικαστηρίων ανά την Ελλάδα, σύμφωνα με την κατάσταση που μετέφερε στον υφυπουργό ο πρόεδρος της Επιτροπής Δικαστικού Μεγάρου, πρόεδρος Εφετών Χρήστος Νάστας. «Δεν έχουμε ιδιαίτερα προβλήματα. Το κτήριο μπορεί να εξυπηρετεί άνετα άτομα με αναπηρία» δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Νάστας.
Όπως εξηγεί, το κτήριο διαθέτει δύο ράμπες στην είσοδο επί της 26ης Οκτωβρίου καθιστώντας εύκολη την πρόσβαση στο εσωτερικό του, ενώ με τα έργα ανάπλασης που εκτελεί ο κεντρικός Δήμος υπάρχει και πρόσβαση απευθείας στο οδόστρωμα, στο ύψος της στάσης των λεωφορείων του ΟΑΣΘ, δίπλα από τον ΟΤΕ. Στο εσωτερικό των δικαστηρίων, όλα τα ασανσέρ διαθέτουν σύστημα αναγγελίας ορόφων και κουμπιά αφής braille για τυφλούς, ενώ υπάρχουν τουαλέτες για άτομα με αναπηρία, που κατά γενική ομολογία όμως χρήζουν συντήρησης. Επιπλέον, το υπόγειο Αρχείο είναι εφοδιασμένο με ράμπες, ενώ σε κάποια γραφεία ή θυρίδες συναντάει κανείς ταμπέλες που επισημαίνουν την κατά προτεραιότητα εξυπηρέτηση των ατόμων με αναπηρία.
Σύμφωνα με όσα αποκάλυψε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο γραμματέας της Επιτροπής Δικαστικού Μεγάρου Στέλιος Σαμαράς, το επόμενο διάστημα αναμένεται να γίνουν δύο σημαντικές παρεμβάσεις για τις οποίες έχει εξασφαλιστεί η χρηματοδότηση: η πρώτη αφορά την κεντρική ράμπα στην είσοδο, η οποία πρόκειται να ανακατασκευαστεί (λόγω της οξείδωσης που παρουσιάζει) με έξοδα της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας και η δεύτερη την τοποθέτηση κουπαστών σε όλα τα ακροατήρια για τη διευκόλυνση δικαστικών λειτουργών και υπαλλήλων στην προσέγγιση της έδρας. Το δεύτερο έργο θα καλυφθεί με κονδύλι της κατασκευαστικής δημόσιας εταιρείας ιδιωτικού δικαίου, Κτιριακές Υποδομές ΑΕ (ΚΤΥΠ). Η παρέμβαση αυτή κρίθηκε απαραίτητη ύστερα από την τοποθέτηση νέου δικαστικού λειτουργού με κινητικά προβλήματα στα δικαστήρια της πόλης.
Εμβόλιο και πάμε… γήπεδο
Πίσω στο γραφείο του Παναγιώτη Καλουπτσή, η ώρα έχει πάει τρεις μετά το μεσημέρι. Ο 47χρονος υπάλληλος του Πρωτοδικείου ολοκληρώνει τις τελευταίες επικυρώσεις και αρχίζει να μαζεύει τα πράγματά του. «Τέλος για σήμερα. Λήξη ωραρίου» λέει. «Του χρόνου τον Οκτώβριο -προσθέτει- συμπληρώνω το όριο της 15ετίας ως ΑμεΑ και βγαίνω στη σύνταξη». Θα του λείψει η δουλειά, οι συνάδελφοί του, τους οποίους αισθάνεται σαν οικογένειά του, όπως λέει.
Η συνταξιοδότηση όμως δεν τον απασχολεί προς το παρόν. Περισσότερο τον απασχολεί ο επικείμενος εμβολιασμός κατά του κορωνοϊού. Έχοντας κλείσει ήδη ραντεβού, δεν βλέπει την ώρα να κάνει και τη δεύτερη δόση του εμβολίου. Όσο για το τι σκοπεύει να κάνει μετά; «Μα φυσικά να πάρω εισιτήριο διαρκείας για το μπάσκετ και το ποδόσφαιρο του Άρη!» απαντάει με αφοπλιστική ειλικρίνεια, δίνοντας το έναυσμα για νέο γύρο πειραγμάτων.
