Πολυετής και πέρα από κάθε πρόβλεψη ήταν η διαδρομή των έργων της Σύμβασης 717 για ασφαλή σιδηροδρομικό δίκτυο. Η τραγωδία των Τεμπών με τους 57 νεκρούς, αλλά και το σιδηροδρομικό δυστύχημα στο Άδενδρο, το 2017, με τους τρεις νεκρούς, επιβεβαίωσαν με τον χειρότερο τρόπο ότι μόνο ασφαλής δεν ήταν η κυκλοφορία των τρένων ,με τα οποία μετακινούνταν καθημερινά εκατοντάδες επιβάτες.
Ένα έργο που έπρεπε να ολοκληρωθεί μέσα σε δύο χρόνια, χρειάστηκε τελικά εννιά. Το ερώτημα είναι γιατί καθυστέρησε αυτό το έργο και ποιοι έχουν την ευθύνη.
Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, μετά τη διετή έρευνα που έκανε, έστειλε κατηγορούμενους 23 υπαλλήλους της ΕΡΓΟΣΕ για βαριά κακουργήματα. «Είναι όμως οι μοναδικοί υπεύθυνοι;», αναρωτιούνται πολλοί.
Η «Ζούγκλα» παρουσιάζει την «αμαρτωλή» -όπως χαρακτηρίστηκε- διαδρομή της σύμβασης 717 για να κατανοήσουν οι αναγνώστες τι ακριβώς είδε η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία μέσα από καταθέσεις, έγγραφα και στοιχεία:
Η υπογραφή της σύμβασης και η αρχή των προβλημάτων
Η σύμβαση υπεγράφη την 26-09-2014, με συμβατική ημερομηνία για την ολοκλήρωσή της σε 24 μήνες στις 26-09-2016. Η υπογραφή γίνεται μεταξύ του τότε Προέδρου της ΕΡΓΟΣΕ, κ. Σπηλιόπουλου και των νομίμων εκπροσώπων της Κοινοπραξίας Εργοληπτικών Επιχειρήσεων με την επωνυμία «ΚΟΙΝΟΠΡΑΞΙΑ ΤΟΜΕ Α.Β.Ε.Τ.Ε.-ALSTOM TRANSPORT SA», η οποία μετονομάστηκε στην πορεία «Κοινοπραξία ΤΟΜΗ-ASTOM». Η σύμβαση προέβλεπε την «Ανάταξη και Αναβάθμιση του Συστήματος Σηματοδότησης-Τηλεδιοίκησης και Αντικατάσταση 70 Αλλαγών Τροχιάς σε Εντοπισμένα Τμήματα του Άξονα Αθήνα-Θεσσαλονίκη-Προμαχώνας».
Το συμβατικό τίμημα ήταν 41.297.174,41 ευρώ χωρίς αναθεώρηση και ΦΠΑ, στο οποίο περιλαμβάνονται Γενικά Έξοδα και Όφελος Εργολάβου 5.569.693,60 ευρώ, απρόβλεπτα 3.286.119,22 ευρώ, απολογιστικές εργασίες 348.619,39 ευρώ και η δαπάνη ανταλλακτικών, μελετών και τεκμηρίωσης ύψους 1.150.000 ευρώ.
Έναν χρόνο νωρίτερα και με απόφαση της ΕΡΓΟΣΕ το έργο χαρακτηρίστηκε – σωστά όπως έκριναν όλοι – ως «ειδικής φύσης» λόγω της πολυπλοκότητας και των ειδικών συνθηκών που απαιτούνται για την κατασκευή του.
Πότε όμως αρχίζουν τα προβλήματα στο πολυδιαφημισμένο έργο;
Σύμφωνα με την Επιθεωρήτρια του Σώματος Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης, που κλήθηκε να εξετάσει τι πήγαινε στραβά και δίνονταν παρατάσεις από το 2016 και μετά, «διαπιστώθηκε μη εκπλήρωση συμβατικού όρου σχετικά με την παροχή τεχνογνωσίας ειδικού έργου στο τμήμα ΣΚΑ – Πλατύ. Η Κοινοπραξία διαχώρισε την εκτέλεση του έργου στα τμήματα ΣΚΑ – Πλατύ (εξαιρουμένου του Σ.Σ. Παλαιοφαρσάλου και του τμήματος Τιθορέας – Δομοκού) τεχνολογίας Bombardier και Πλατύ – Προμαχώνα (συμπεριλαμβανομένου και του Σ.Σ. Παλαιοφαρσάλου) τεχνολογίας Alstom. Στο τμήμα ΣΚΑ – Πλατύ το έργο το εκτελούσε η εταιρεία ΤΟΜΗ, χωρίς τη συμμετοχή και την υπογραφή των μελετών από τον πάροχο δάνειας εμπειρίας Alstom, ενώ στο τμήμα Πλατύ – Προμαχώνας, το εκτελούσε η εταιρεία Alstom, η οποία έφερε την εμπειρία σε εξειδικευμένα έργα σηματοδότησης».
Στο έγγραφο, που παρουσιάζει η «Ζούγκλα», αναγράφονται όλες οι παρατάσεις που δόθηκαν στο έργο για το σιδηροδρομικό δίκτυο.
Η Επιθεωρήτρια όμως αποκαλύπτει τα «στραβά» που έγιναν επίσης εξαρχής:
«Καθ’ όλο αυτό το χρονικό διάστημα, από την πάροδο των 90 ημερών από την υπογραφή της σύμβασης την 26-9-2014 μέχρι και τη διενέργεια του ελέγχου της ΕΔΕΑ (4 και πλέον έτη), με ευθύνη του Αναδόχου, της Διευθύνουσας Υπηρεσίας και της Προϊσταμένης Αρχής (ΕΡΓΟΣΕ), ο Ανάδοχος δεν παρέδιδε τις προβλεπόμενες από τη σύμβαση μελέτες και η Διευθύνουσα Υπηρεσία (ΔΥ) και Προϊσταμένη Αρχή, δεν εφάρμοσαν, το άρθρο 15 της Ειδικής Συγγραφής Υποχρεώσεων (ΕΣΥ) και τα άρθρα 37 και 49 του Ν. 3669/2008, σύμφωνα με τα οποία όφειλαν να επιβάλλουν ρήτρες στον Ανάδοχο για την καθυστέρηση και σε περίπτωση μη ανταπόκρισής του να τον κηρύξουν έκπτωτο».
Το απίστευτο είναι ότι στο έργο μπαίνει και τρίτη εταιρεία, όπως αναφέρει η μάρτυρας που κατέθεσε στην Ευρωπαϊκή Εισαγγελία:
«Ο Ανάδοχος, προέβη, υπό την ανοχή της Διευθύνουσας Υπηρεσίας (ΔΥ) της ΕΡΓΟΣΕ, σε εκτέλεση εργασιών χωρίς τις εγκεκριμένες μελέτες από τη δανειοπάροχο. Συγκεκριμένα, η συμβατική υποχρέωση του Αναδόχου είναι να υποβάλλει τη μελέτη εφαρμογής Σηματοδότησης – Τηλεδιοίκησης εγκεκριμένης από τη δανειοπάροχο έως τις 25-12-2014, σύμφωνα με το αρχικό συμβατικό χρονοδιάγραμμα. Κατά τον έλεγχο της ΕΔΕΑ το διάστημα Οκτωβρίου – Δεκεμβρίου (10ος – 12ος) του 2018 η μελέτη δεν είχε ακόμη παραδοθεί. Παρ’ όλα αυτά, ο Ανάδοχος εκτελεί εργασίες στο τμήμα στο τμήμα ΣΚΑ – Πλατύ (περιλαμβάνεται η θέση του ατυχήματος) και πληρώνεται για αυτές, δίχως τη συμμετοχή και την υπογραφή των μελετών από τον πάροχο δάνειας εμπειρίας Alstom. Αντίθετα, αντί των εγκεκριμένων από τη δανειοπάροχο μελετών, η ΤΟΜΗ προσκόμισε μελέτες με υπογραφή της εταιρείας KOMEL, η οποία εταιρεία α) δεν διέθετε την απαιτούμενη από τη σύμβαση εμπειρία, β) και λόγω αυτού δεν νομιμοποιούνταν να υποβάλλει μελέτες σε έργο ειδικής φύσεως, όπως το συγκεκριμένο, σύμφωνα με τους συγκεκριμένους όρους της σύμβασης.
«Έκαναν 4 χρόνια να υποβάλλουν μελέτες»
Ο έλεγχος έβγαλε λαβράκι και για τις παρατάσεις με την πρώτη αίτηση να γίνεται έναν χρόνο μετά την υπογραφή της σύμβασης: «διαπιστώθηκε μη σύννομη χορήγηση παρατάσεων με αναθεώρηση (παραβίαση των αποκλειστικών προθεσμιών παράδοσης μελετών). Συγκεκριμένα, η συμβατική υποχρέωση του Αναδόχου είναι να υποβάλλει τη μελέτη εφαρμογής Σηματοδότησης – Τηλεδιοίκησης εγκεκριμένης από τον δανειοπάροχο έως τις 25-12-2014 σύμφωνα με το αρχικό συμβατικό χρονοδιάγραμμα. Ωστόσο, έναν χρόνο μετά την υπογραφή της σύμβασης και χωρίς ο Ανάδοχος να έχει υποβάλλει τις συμβατικές μελέτες του έργου, ο Ανάδοχος αιτείται την 1η παράταση και ενημερώνει την ΕΡΓΟΣΕ ότι είναι υπό σύνταξη ο 1ος Ανακεφαλαιωτικός Πίνακας Εργασιών (ΑΠΕ) και το αιτούμενο διάστημα παράτασης είναι υπό την αίρεση της έγκρισης του 1ου ΑΠΕ. Ο Ανάδοχος, προσκομίζει για πρώτη φορά μελέτες εγκεκριμένες από τη δανειοπάροχο ειδικής εμπειρίας ALSTOM τον Μάιο του 2019, και ακολούθησαν υποβολές εγκεκριμένων μελετών τον Ιούνιο και τον Ιούλιο του 2019. Κατά συνέπεια, η έγκριση των μελετών καθυστερεί επί 4,5 χρόνια με ευθύνη του Αναδόχου που δεν τις παραδίδει και της ΕΡΓΟΣΕ».
Από εκεί και πέρα τα προβλήματα έγιναν βουνό, το έργο κολλάει και υπογράφεται και Συμπληρωματική Σύμβαση προκειμένου να ξεκολλήσει, ενώ συνολικά δόθηκαν επτά παρατάσεις.
Όλα αυτά έχουν οικονομικές επιπτώσεις και στοιχίζουν σε χρήματα τόσο από Ευρωπαϊκά κονδύλια, όσο και από το Ελληνικό Δημόσιο. Το κυριότερο όμως στοίχισαν σε ανθρώπινες ζωές.
