Συνέντευξη: Σωτήρης Σκουλούδης
Πολλά έχουν γραφτεί και ειπωθεί σχετικά με την πρωτόγνωρη κατάσταση που ζουν οι πολίτες της χώρας μας αλλά και ολόκληρου, περισσότερο ή λιγότερο, του πλανήτη, με τα αυστηρά περιοριστικά μέτρα -τα lockdowns- προκειμένου να ανασχεθεί η πανδημία του κορωνοϊού.
Σε αυτή την πρακτική -που επιφέρει όμως σημαντικές συνέπειες στις κοινωνίες και καίρια χτυπήματα στις οικονομίες των κρατών- στρέφονται σχεδόν όλες οι χώρες όταν οι αριθμοί των κρουσμάτων, των θανάτων και της δυνατότητας νοσηλείας των αρρώστων προσεγγίζουν ή ξεπερνούν τα όρια που έχουν θέσει οι επιδημιολόγοι, ώστε με τον τρόπο αυτό να δοθεί μια «ένεση» στον οργανισμό της κοινωνίας, να μειωθούν δηλαδή τα κρούσματα με τον στόχο και την ελπίδα να επέλθει η λεγόμενη «ανάνηψη» του ασθενούς…
Ποια είναι όμως η «μεγάλη εικόνα» αυτής της επιλογής; Μήπως η «ένεση» ή το «παυσίπονο» αυτό αποτελεί μια προσωρινή λύση που ουσιαστικά κρύβει το πρόβλημα κάτω από το χαλί, προκαλώντας μάλιστα, σε φάσμα χρόνου, πολυδιάστατες και μη διαχειρίσιμες αρνητικές συνέπειες για τον πληθυσμό; Είμαστε σίγουροι ότι η «στάθμιση» γίνεται με τον πλέον επωφελή τρόπο και με γνώμονα το μεσο-μακροπρόθεσμο καλό των κοινωνιών μας;
Σίγουρα το γεγονός ότι οι πιο σημαντικοί υγειονομικοί οργανισμοί παγκοσμίως εισηγούνται αυτού του είδους τα μέτρα στους πολιτικούς, οι οποίοι τα εγκρίνουν και τα εφαρμόζουν στη συνέχεια, καταδεικνύει το «επείγον» του ζητήματος, αφού -και πολύ σωστά- η πρώτη προτεραιότητα είναι και πρέπει να είναι η διασφάλιση της υγειονομικής περίθαλψης όσων νοσήσουν. Και ότι, βεβαίως, όπως είναι τα πράγματα, η καραντίνα είναι απαραίτητη.
Δεν λείπουν, εντούτοις, οι σοβαρές επιστημονικές φωνές που προσπαθούν να μιλήσουν για συνολικά πιο επωφελείς -ή λιγότερο δυσάρεστες μακροπρόθεσμα- λύσεις, που κατά τη γνώμη τους μπορούν να μειώσουν τις «βλάβες στον οργανισμό», όσο και τις παράπλευρες συνέπειες που επιφέρουν τα lockdowns…
Ο Κωνσταντίνος Φαρσαλινός είναι γιατρός και ερευνητής στο Πανεπιστήμιο King Abdulaziz, στο Πανεπιστήμιο Πατρών και στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής. Πρόσφατα ανακηρύχθηκε Highly Cited Researcher 2019 σε μια λίστα επιστημόνων με τη μεγαλύτερη επιρροή στην παγκόσμια επιστημονική έρευνα την τελευταία δεκαετία. Επίσης, μαζί με άλλους Έλληνες επιστήμονες διαφόρων ειδικοτήτων, έχει συστήσει την ομάδα Coronavirus Research Group, η οποία εκπονεί έρευνες σχετικά με το φαινόμενο της πανδημίας.
Μέσω και του zougla.gr, ο ερευνητής είχε κρούσει εγκαίρως τον κώδωνα του κινδύνου για μια σειρά παραλείψεων, όπως αποδείχτηκε, των αρχών, αναφορικά κυρίως με τη διεξαγωγή μαζικών τεστ στον γενικό πληθυσμό, καθώς η μη πραγματοποίησή τους προκαλούσε και εσφαλμένη εικόνα για τον πραγματικό αριθμό των κρουσμάτων, την αξιοποίηση των ιδιωτικών εργαστηρίων αλλά και για το πλασματικό πανηγυρικό κλίμα που επικρατούσε στη χώρα μας, την περασμένη άνοιξη, σχετικά με την επιτυχή τότε διαχείριση της πανδημίας.
Διότι, όπως έλεγε από τότε ο ερευνητής, το «τίμημα της επιτυχίας» αυτής θα ήταν μεγάλο και θα το αποδείκνυε ο χρόνος. Όποιος βρεθεί αυτή τη στιγμή σε κάποιο νοσοκομείο αναφοράς, π.χ., της Θεσσαλονίκης, καταλαβαίνει αμέσως ότι ο χρόνος αυτός εδώ και καιρό έχει παρέλθει…
Ήδη από τον Απρίλιο, όταν δηλαδή οι περισσότεροι έβλεπαν μάλλον τον επίλογο της πανδημίας στη χώρα μας, ο Κωνσταντίνος Φαρσαλινός, βασιζόμενος και σε μια σχετική έκθεση του Χάρβαρντ, προειδοποιούσε ότι στην πραγματικότητα βρισκόμαστε στο τέλος της αρχής, και όχι στην αρχή του τέλους, αυτής της πρωτόγνωρης κατάστασης που έχει ήδη κοστίσει τη ζωή σε περισσότερους από 2.000 Έλληνες.
Το zougla.gr επικοινώνησε και πάλι με τον ερευνητή, με τον οποίο είχαμε μια ενδιαφέρουσα συζήτηση για την κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε τώρα, λίγες ημέρες δηλαδή πριν από την άρση του δεύτερου lockdown, με τις συνθήκες όμως μάλλον να δείχνουν ότι, με τις πολιτικές που ακολουθούνται, αυτό δεν θα είναι και το τελευταίο. Με εμβόλιο ή χωρίς…
Δείτε τη συνέντευξη:
Ο Κωνσταντίνος Φαρσαλινός εκφράζει με θέρμη δημόσια τη γνώμη του ότι η επιλογή για συνεχή lockdowns αφενός δεν επιφέρει το προσδοκώμενο αποτέλεσμα, αφετέρου το κόστος αυτής της επιλογής -με υγειονομικούς όρους και μόνο οικονομικούς- είναι δυσβάσταχτο για τις κοινωνίες, μεσο-μακροπρόθεσμα, και ο επιστήμονας πολύ φοβάται ότι και πάλι θα αποδειχτεί αληθινός στις προειδοποιήσεις του…
Βάσει ερευνών, δε, που επικαλείται, οι οποίες καταδεικνύουν τον μεγάλο βαθμό νοσηρότητας αλλά και πρόωρων θανάτων που θα επέλθουν στον πληθυσμό, εξαιτίας αυτών των επιλογών, ο ίδιος αναρωτιέται γιατί οι αρχές όλου του κόσμου δεν λαμβάνουν στο ελάχιστο υπόψη τους τα «καμπανάκια κινδύνου» που ακούγονται από όλες τις πλευρές. Και, αντί αυτού, μάλλον φέρονται με έναν «θλιβερό και τρομακτικό» τρόπο σε όσους ειδικούς εκφράζουν μια άποψη εκτός της καθιερωμένης, πια, λογικής…
«Λέγαμε δυστυχώς για το τίμημα της επιτυχίας και ότι τα λίγα θύματα του πρώτου κύματος θα είχαν ως συνέπεια αυτό που ζούμε σήμερα. Τα οριζόντια μέτρα που αφορούν όλους τους πολίτες -το lockdown δηλαδή- αντί να γίνονται στοχευμένα για αυτούς που έχουν υψηλό κίνδυνο, έχει ως αποτέλεσμα ένα παροδικό όφελος, το οποίο όμως, επειδή παρατείνει τη χρονική περίοδο της πανδημίας, τελικά μεσοπρόθεσμα οδηγεί σε περισσότερους θανάτους» αναφέρει ο Κωνσταντίνος Φαρσαλινός και συμπληρώνει: «Οι χώρες οι οποίες χτυπήθηκαν στο πρώτο κύμα έχουν και τώρα φυσικά θανάτους, αλλά λιγότερους από εκείνη την περίοδο».
Αμφίβολη ωστόσο, κατά τον ερευνητή, είναι και η αποτελεσματικότητα των lockdowns. «Η Θεσσαλονίκη είναι σε lockdown 3 εβδομάδες, αλλά δεν βλέπουμε κάποιο θεαματικό αποτέλεσμα. Ούτε σοβαρή μείωση στα κρούσματα… Κι αυτό διότι η μεγαλύτερη μετάδοση του ιού συμβαίνει μέσα στο οικείο περιβάλλον. Το ίδιο και στις Σέρρες, όπου δεν έχουμε σοβαρή μείωση των περιστατικών. Βλέπουμε ότι κλείνοντας τον κόσμο σε κλειστούς χώρους έχουμε συνέχιση της διασποράς» θεωρεί.
«Οι τρομακτικές παράπλευρες συνέπειες των lockdowns»
Για τον ερευνητή μεγάλη σημασία έχουν και οι άλλες επιπτώσεις, αυτές που δεν καταγράφονται. «Στην Αγγλία παρατηρήθηκε αύξηση κατά 35% των καρδιαγγειακών θανάτων μέσα στο σπίτι που δεν σχετίζονταν με προσβολή από τον ιό. Στην Ιταλία, η θνητότητα από όσους πήγαιναν στα νοσοκομεία με έμφραγμα τριπλασιάστηκε σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Επίσης σημειώθηκαν πολύ λιγότερες προσελεύσεις για νοσηλεία για άλλες ασθένειες – κι αυτό όχι γιατί μειώθηκαν οι ασθένειες, αλλά διότι οι άνθρωποι φοβόντουσαν να πάνε στα νοσοκομεία, ή δεν “χωρούσαν” σε αυτά ή λόγω των περιορισμών μετακινήσεων!».
Επίσης «στο μέλλον θα δούμε παραμελημένους ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια. Κι αυτό θα έχει σοβαρές μακροπρόθεσμες συνέπειες στην ποιότητα της ζωής τους. Και φυσικά υπάρχουν και οι σοβαρές ψυχολογικές συνέπειες. Πρόσφατα παρατηρήθηκε σημαντική αύξηση των επιπέδων τους στρες, της μοναξιάς και του θυμού στο 2/3 των ανθρώπων από την Ελλάδα οι οποίοι συμμετείχαν σε παγκόσμια μελέτη για τις ψυχικές επιπτώσεις της πανδημίας, και μάλιστα η αύξηση αυτή ήταν διπλάσια ή τριπλάσια σε σύγκριση με άλλες χώρες!». Ο καθηγητής με άλλους επιστήμονες εκπόνησαν μια σχετική έρευνα για την ψυχική υγεία των παιδιών.
Και φυσικά είναι γνωστό ότι τα ψυχολογικά προβλήματα έχουν άμεσο αντίκτυπο και στα σωματικά προβλήματα και στην υγεία του οργανισμού…
Χαρακτηριστικά ο ερευνητής αναφέρει:
-Η ανεργία, η ραγδαία αύξηση της οποίας προκαλείται από τα lockdowns, σχετίζεται με το 63% των πρόωρων θανάτων – κι αυτό δεν αφορά τους ηλικιωμένους.
-Η κατάθλιψη και τα ψυχικά νοσήματα διπλασιάζουν τον κίνδυνο του θανάτου.
-Σύμφωνα με πρόσφατη ελβετική επιστημονική μελέτη, τα περιοριστικά μέτρα δυνητικά θα οδηγήσουν σε απώλεια 1,7 εκατομμυρίων ετών ζωής των πολιτών από τις ψυχικές διαταραχές που θα προκύψουν!
-Tο 2% των ανθρώπων που θα επηρεαστούν περισσότερο ψυχικά θα χάσει σχεδόν 10 χρόνια από το προσδόκιμο της ζωής τους!
«Παταγώδης αποτυχία η διαχείριση των τεστ»
Ρωτήσαμε τον Κωνσταντίνο Φαρσαλινό πώς βλέπει την κατάσταση για το ζήτημα στο οποίο είχε αναφερθεί εκτενώς ήδη από τις μέρες κατά τις οποίες στη χώρα μας εντοπίστηκαν τα πρώτα κρούσματα, αυτό της διενέργειας των τεστ.
«Η κατάσταση με τα τεστ είναι μια παταγώδης αποτυχία. Το θέμα δεν είναι ο αριθμός των τεστ και αν αυτά αυξήθηκαν από τότε, αλλά η διαχείρισή τους. Θυμάστε όταν τα λέγαμε από το πρώτο lockdown, που μας απαντούσαν ότι αυτά είναι… “σπατάλη”. Το πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχει άμεση δωρεάν πρόσβαση στην Ελλάδα για όλους -και για τις επαφές των συμπτωματικών- με αποτέλεσμα στο τεστ εντός ωρών.
»Διότι αυτοί οι παράγοντες έχουν εξαιρετική σημασία. Βλέπουμε σήμερα ουρές στα νοσοκομεία, σε χώρους δηλαδή που υπάρχουν τεράστια ιικά φορτία στα οποία εκτίθεται όλος αυτός ο κόσμος για να κάνει τεστ. Και όλα αυτά με τα γνωστά μεγάλα προβλήματα στις υγειονομικές δομές και με το προσωπικό πια στα όρια της εξάντλησης, και υπό αυτές τις συνθήκες φορτώνεται στα νοσοκομεία η αρμοδιότητα και του διαγνωστικού ελέγχου. Μόλις τον Οκτώβριο μπήκαν κάποια ιατρικά κέντρα στη διαχείριση των τεστ.
»Όμως, δεν υπάρχει κάποια συστηματική επιδημιολογική ανάλυση με τα τεστ αντιγόνου και αντισωμάτων ώστε να γνωρίζουμε την εξέλιξη του επιδημιολογικού προφίλ σε κάθε περιοχή. Αυτά δεν γίνονται με εθελοντικά τεστ του ΕΟΔΥ σε κάτι πλατείες, για μια δυο μέρες και μετά τέλος. Πρόκειται για τυφλές δειγματοληψίες που δεν προσφέρουν απολύτως τίποτα. Πρέπει να υπάρχει αυθημερόν άμεση πρόσβαση για όλους τους πολίτες, ώστε να ξέρουμε νωρίς αν υπάρχει επιδείνωση και να πάρουμε τα απαιτούμενα μέτρα σε τοπικό επίπεδο».
«Σωστή, αλλά υπερτιμημένη η χρήση μάσκας»
Ο Κωνσταντίνος Φαρσαλινός κρίνει ως ορθή επιδημιολογικά τη χρήση της μάσκας από τον γενικό πληθυσμό, επισημαίνοντας ωστόσο ότι «πρόκειται για ένα μέτρο με λογική προσδοκία να προσφέρει προστασία στον πληθυσμό. Όμως δεν υπάρχει καμία απόλυτη επιστημονική βεβαιότητα για αυτό.
»Είναι σίγουρα μια μέθοδος ελάττωσης του ιικού φορτίου στο περιβάλλον. Όμως τα στοιχεία που έχουμε ότι πραγματικά βοηθάει είναι ανεπαρκή, έμμεσα και αδύναμα. Δεν υπάρχει καμία απόλυτη επιστημονική τεκμηρίωση και σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να το θεωρήσουμε ως καθοριστικό μέτρο που θα περιορίσει την πανδημία».
«Καλοδεχούμενο το εμβόλιο, αλλά θα ζούμε με τον κορωνοϊό για πολύ ακόμα»
Ερωτηθείς για το πολυαναμενόμενο από όλον τον πλανήτη εμβόλιο, ο ερευνητής εκτιμά ότι αυτό θα βοηθήσει άμεσα στην ελάττωση των επιπτώσεων της πανδημίας, όσο και «τις αρχές να αποκτήσουν ψυχραιμία ώστε να άρουν τα αυστηρά περιοριστικά μέτρα».
Το πρόβλημα όμως θα πάρει καιρό για να εξαφανιστεί. «Υπάρχουν και κάποια ζητήματα που δεν είναι ξεκάθαρα. Το μέγεθος και η διάρκεια της ανοσίας, το είδος της ανοσίας – θα έχουν άραγε και οι ηλικιωμένοι και οι άνθρωποι με υποκείμενα νοσήματα; Ένα ερώτημα είναι και το πώς θα εμβολιαστεί ο πληθυσμός. Απαιτείται τεράστια οργάνωση και μεγάλη επένδυση σε εξοπλισμό για να γίνουν όλα σωστά».
«Σωστά ανακοίνωσαν ότι ο εμβολιασμός θα γίνει ανά ομάδες, με προτεραιότητα στις ευπαθείς και τους υγειονομικούς, αλλά εγώ βλέπω ότι είναι μια διαδικασία που θα κρατήσει πολλούς μήνες. Κι αυτό φυσικά δεν θα εξαφανίσει τον ιό» αναφέρει χαρακτηριστικά.
Όσο για τις ενδεχόμενες παρενέργειες, για τις οποίες ανησυχεί ένα μέρος του πληθυσμού, ο ερευνητής είναι ξεκάθαρος: «Δεν μπορούμε να έχουμε συμπεράσματα από τις μεσο-μακροπρόθεσμες συνέπειες του εμβολίου φυσικά.
»Ξέρουμε όμως ότι δεν πρόκειται για γενετικά εμβόλια που εισάγουν κάποιο γονίδιο στο DNA μας και το επηρεάζουν με κάποιον τρόπο, όπως έχει ακουστεί. Με το εμβόλιο αυτό δίνουμε την πληροφορία στο κύτταρο για το πώς θα παραγάγει την αναγκαία πρωτεΐνη για την αντιμετώπιση του ιού. Δηλαδή, μετά το εμβόλιο το κύτταρο παράγει μόνο του την πρωτεΐνη αντί να τη χορηγούμε εμείς.
»Δεν έχω κάποια ανησυχία για αυτό. Να ξέρετε ότι σε όλα τα εμβόλια, και στα πιο κοινά, παρατηρούνται κάποιες σπανιότατες επιπλοκές. Οι σπάνιες επιπλοκές όμως δεν είναι δικαιολογία για να μη διατίθεται το εμβόλιο στον πληθυσμό».
«Τρομακτική η φίμωση της άλλης άποψης»
Τέλος, ο Κωνσταντίνος Φαρσαλινός εκφράζει ένα παράπονο για μια κατάσταση «λυπηρή και τρομακτική ταυτόχρονα».
«Έχουμε φτάσει στο σημείο να παρουσιάζουν ως “ψεκασμένη” τη διαφορετική άποψη, που τυχαίνει μάλιστα μάλιστα να είναι και η σωστή! Για παράδειγμα, πρόσφατα κατέβασαν την έρευνα επιστήμονα από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, η οποία δημοσιεύτηκε σε μεγάλο βρετανικό μέσο και στην οποία εκφράζονταν επιφυλάξεις για την αποτελεσματικότητα του μέτρου της μάσκας. Τα αντίστοιχα “ellinika hoaxes” στην Αγγλία, δηλαδή παντελώς άσχετοι με το αντικείμενο, έκριναν και κατέκριναν την επιστημονική έρευνα καθηγητή της Οξφόρδης και πέτυχαν την απαξίωσή της και να κατέβει από το Μέσο! Σε αυτό το στάδιο είμαστε!
»Πρόκειται για τρομακτικά πράγματα! Αυτό προκαλεί διαστρέβλωση σε όλα τα επίπεδα και δίνει τροφή στους λεγόμενους “ψεκασμένους” και στην ακατάσχετη συνωμοσιολογία τους να έχουν το επιχείρημα περί “φίμωσης”!».
Διαβάστε ακόμα:
