Οι απαντήσεις των θεμάτων της Νεοελληνικής Γλώσσας

Σε συνεργασία με τα φροντιστήρια «Άνοδος» και με καθηγητές επιλεγμένων φροντιστηρίων, η zougla.gr σας μεταδίδει τις σωστές απαντήσεις των θεμάτων.

Ακολουθούν οι απαντήσεις του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας:

(ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ)

 A. ΠΕΡΙΛΗΨΗ

          Κύριοι θεματικοί άξονες:

·        Ελεύθερη επιλογή βιβλίου,

·        Κριτική στην αυθεντία,

·        «Δημοκρατία των γραμμάτων» γιατί παρήλθε η εποχή των άκριτων αρίστων,

·        Υποβαθμιστική λειτουργία από πνευματική άποψη των Μ.Μ.Ε.,

·        Το βιβλίο ανθίσταται στην όποια μορφή προπαγάνδας,

·        Αναγκαιότητα ύπαρξης του βιβλίου για την παγκόσμια σωτηρία.

Β1.   Η ανάπτυξη της παραγράφου στηρίζεται στην αμφισβήτηση της αυθεντίας και στην επιλογή βιβλίου με προσωπική ευθύνη μετά από ώριμη σκέψη χωρίς χειραγώγηση.

Β2.    α)    Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί την επίκληση στην αυθεντία αρνητικά με σκοπό να τονίσει την αμφισβήτησή της, όπως διαφαίνεται από την άποψή του ότι κανείς όσο ψηλά κι αν είναι δεν υποχρεώνει και δεν υποτάσσει κανέναν, γιατί η σκέψη είναι ελεύθερη και δεν υποτάσσεται. Με τη χρήση αυτού του τρόπου πειθούς ο συγγραφέας ενισχύει τα επιχειρήματά του και τις διαχρονικές του θέσεις.

          β)     Παραδείγματα μεταφορικής χρήσης του λόγου:

1.     «Δεν είναι καθεστώς ακέφαλο.»

2.     «Γιατί αυτό το γκολφ της ανθρωπιάς … να οπλίζει τη λυτρωτική φαντασία…»

3.     «Η αρετή τούτη γίνεται εντονότερα αισθητή σε καιρούς πολιτικά σκοτεινούς ή ισκιωμένους.»

4.     «Τα μέσα μαζικής επικοινωνίας τού στήνουν πολιορκία στενή.»

Β3.   α.      ετερόφωτος – αυτόφωτος

                   ελέγξιμος            – ανεξέλεγκτος

                   ευθύνη – ανευθυνότητα

                   ελεύθερη – ανελεύθερη

                   αδυναμία – δύναμη (δυνατότητα)

          β.      αρετή = πλεονέκτημα

                   γνώμη = άποψη

                   ισχύς = δύναμη

                   περιφρουρώ = προστατεύω

                   φρόνημα = σθένος (πνεύμα)

Β4.    α.      Η σύνταξη είναι ενεργητική. Η μετατροπή της σε παθητική είναι: «Γιατί εδώ η αυθεντία, όταν και όπου υπάρχει, με τρόπο πάντως ελέγξιμο, δεν περιφρουρείται από καμία αστυνομική δύναμη».

          β.      Η σύνταξη είναι παθητική. Η μετατροπή της σε ενεργητική είναι: «Ο άνθρωπος δεν θα χάσει τη μάχη ενόσω υπάρχει καταφυγή του λόγου, το βιβλίο».

 Γ. “Αυτοί που σήμερα καίνε βιβλία, αύριο θα καίνε ανθρώπους”

         Οι αιτίες που συμβάλλουν στην αρνητική στάση των νέων απέναντι στα βιβλία είναι:

–        Οικογένεια: Δεν δίνει η ίδια πρότυπα στους νέους, οι ίδιοι οι γονείς δεν διαβάζουν δεδομένου, ότι παλαιότερα στην Ελλάδα υπήρχε μεγάλο ποσοστό αναλφαβητισμού.

–        Εκπαιδευτικό σύστημα: Παιδεία απομνημονευτική, μηχανιστική γνώση, εντατικοποίηση σπουδών με αποτέλεσμα την αποστροφή προς το βιβλίο.

–        Από την πρώτη εκπαιδευτική βαθμίδα έως και την τελευταία δεν καλλιεργείται το είδος «σκεπτόμενος άνθρωπος» αλλά η εκμάθηση αποστεωμένων – «χρησίμων» υποτίθεται – γνώσεων.

–        Υπάρχει κενό στη λειτουργική παρουσία του γραπτού λόγου γιατί δεν καλλιεργείται η γλώσσα με αποτέλεσμα την λεξιπενία των νέων.

–        Ο προσανατολισμός της ζωής στην Ελλάδα είναι χρησιμοθηρικός και οι κύριοι προαγωγοί αυτού του τρόπου ζωής είναι ακριβώς οι «επαγγελματοποιημένοι» εγγράμματοι.

–        Παρατηρείται συνθηματολογική αντιμετώπιση όλων των προβλημάτων από τις ηγεσίες όλων των κατηγοριών: πνευματικές, πολιτικές, επαγγελματικές.

–        Βιβλίο υποδομής, υψηλής εκλαΐκευσης και γενικής μόρφωσης ελάχιστα εκδίδεται στην Ελλάδα και ο νέος καλείται να ασχοληθεί με έργα τεταρτοβάθμια εκεί όπου δεν έχει ούτε πρωτοβάθμιες γνώσεις με αποτέλεσμα την αγανάκτησή του που τον οδηγεί στο δικό του σύνθημα «Τα βιβλία στην πυρά».

–        Εισβολή τεχνολογίας στη ζωή μας: Η εικόνα και ο ήχος λειτουργεί σε βάρος του λόγου και της κριτικής σκέψης.

–        Η φύση του Νεοέλληνα είναι τέτοια που προτιμά να περνά τον ελεύθερο χρόνο απροβλημάτιστα και αβασάνιστα.

          Το πρόβλημα αυτό είναι αρκετά σημαντικό γιατί όταν ένας λαός πάψει να ασχολείται με το πνεύμα απειλείται με παρακμή και εξαφάνιση.

          Οι τρόποι που θα μπορούσαν να συμβάλλουν στην αρμονική συνύπαρξη βιβλίου με τα ηλεκτρονικά μέσα πληροφόρησης και γνώσης είναι:

–        Υλικοτεχνική υποδομή στα σχολεία.

–        Ελεύθερη επιλογή βιβλίων πιο άμεσων και ενημερωμένων.

–        Εξειδικευμένο προσωπικό στις νέες τεχνολογίες.

–        Προετοιμασία των μαθητών για την εποικοδομητική χρήση των ηλεκτρονικών μέσων πληροφόρησης.

–        Προσπάθεια ατομική και κοινωνική να αγαπηθεί το βιβλίο και από την ανάγνωση και από τα νέα μέσα.

–        Ενημέρωση πάνω στην αξία και στην προσφορά αυτού του συνδυασμού βιβλίου και ηλεκτρονικών μέσων με σεμινάρια και εκθέσεις βιβλίων σε όλες τις πόλεις της χώρας μας.

–        Η λύση θα δοθεί από την πολιτεία με την αλλαγή νοοτροπίας ως προς τον τρόπο εκπαίδευσης των μαθητών.

          Στη χώρα μας σήμερα, για τη νεώτερη γενιά πρέπει να γίνει κατανοητό, ότι το να ξέρει κανένας μόνο να γράφει και να διαβάζει δεν είναι αρκετό, γιατί αυτά αποτελούν το υπόβαθρο για μια παραπέρα παιδεία που είναι αναγκαία για τη διάπλαση της προσωπικότητας και της πνευματικής καλλιέργειας των νέων, ώστε να κατανοήσουν ελεύθερα ότι το βιβλίο αποτελεί πηγή πνευματικού πλούτου και όχι «προσάναμμα» για τη φωτιά.

Σημείωση:

Κρίναμε σκόπιμο, να μην επεκταθούμε σε περαιτέρω ανάλυση και να επισημάνουμε τα βασικά στοιχεία, επειδή κάθε υποψήφιος έχει το δικό του τρόπο σκέψης και γραπτού λόγου, ώστε ο συνδυασμός των εννοιών να δίνεται με το δικό του τρόπο.

Ανδρομάχη Ηλιοπούλου

Φιλόλογος – Συγγραφέας και Συνεργάτες.

Για τυχόν απορίες και διευκρινίσεις: mahi.iliopoulou@gmail.com

Τα θέματα της Νεοελληνικής Γλώσσας Γενικής Παιδείας, όπως ακριβώς δόθηκαν στους υποψηφίους:

ΚΕΙΜΕΝΟ

Η μεγαλύτερη αρετή του βιβλίου είναι ότι σου προτείνει έναν πόλεμο έντιμο: Διαλέγεις τα βιβλία που θέλεις· μόνα τους εκείνα, όταν διαθέτεις ηθική υγεία, σε παρακινούν, κι’ άθελά τους ακόμα, να διαβάσεις άλλα, αντίθετα, για να μορφώσεις γνώμη, να συγκρίνεις, να διαφωτιστείς, να επιβεβαιώσεις την προσωπική σου αυτοτέλεια, να μη γίνεις ετερόφωτος, ετεροκίνητος. Έτσι, με το ένα βιβλίο ν’ ανασκευάζει ή να πολεμάει τ’ άλλο, όλα μαζί σε γυμνάζουν στη διαδικασία του διαλόγου, όπου κανένας δεν ρητορεύει από «θέσεως ισχύος», γιατί εδώ την αυθεντία, όταν κι’ όπου υπάρχει, με τρόπο πάντως ελέγξιμο, δεν την περιφρουρεί καμμιά αστυνομική δύναμη. Δικαίωμά σου να κρίνεις και τους μέγιστους, υπό προσωπική σου ευθύνη. Μ’ αυτή την έννοια και μόνο — δηλαδή με την υψηλότερη — μπορεί κανένας να μιλάει, όπως συνηθίζεται, για «δημοκρατία των Γραμμάτων». Δεν είναι καθεστώς ακέφαλο: οι άριστοι διαλάμπουν, και σε κλίμακα διεθνή. Αλλά δεν σε υποχρεώνει, δηλαδή δεν σε υποτάσσει, κανένας τους.

Η αρετή τούτη γίνεται εντονότερα αισθητή σε καιρούς πολιτικά σκοτεινούς ή ισκιωμένους, όταν τα μαζικά μέσα επικοινωνίας μπαίνουν αυθωρεί1 στην υπηρεσία του σατραπισμού2. Το βιβλίο τότε, ως ελεύθερη έκφραση ιδεών, ή απαγορεύεται — κι αυτό γίνεται τότε πανηγυρική εκδήλωση αδυναμίας των κρατούντων — ή απομένει μόνο του να διασώζει την αξιοπρέπεια των συνειδήσεων. Τα μέσα μαζικής επικοινωνίας τού στήνουν πολιορκία στενή, για να το παραμερίσουν, να το υποκαταστήσουν. Όταν το πετυχαίνουν, αυτό πληρώνεται πανάκριβα από τον άνθρωπο, με αντίτιμο το αυτεξούσιό του. Δοκιμάστε όμως να χρησιμοποιήσετε το βιβλίο ως μέσο προπαγάνδας: Αναδίνει αμέσως μιαν αποφορά3 σ’ ακτίνα μακρύτατη, ειδοποιεί. Είναι, θα έλεγε κανένας, μαγική, ακατάλυτη, η ζώνη που περιβάλλει την αγνότητα του βιβλίου.

Υπάρχουν σοβαροί λόγοι να πιστεύουμε πως ο πολιτισμός μας έχει παρεκκλίνει, αν δεν έχει πάρει ολότελα στραβό δρόμο κάτω από την επίδραση σκοτεινών εκμεταλλευτών. Μόνη ελπίδα να διορθωθεί η πορεία του, όσο θα είναι ακόμα καιρός, το βιβλίο. Ο Βολταίρος είχε πει κάποτε πως τον κόσμο τον κυβερνάνε τα βιβλία. Σήμερα πρέπει ένας άλλος λόγος, ακόμα πιο κρίσιμος, να ειπωθεί: Πως ο κόσμος, αν σωθεί, θα το χρωστάει στο βιβλίο. Γιατί αυτό το γκόλφι4 της ανθρωπιάς έχει τη δύναμη να ξορκίζει τα δαιμόνια, να εξυγιαίνει την ατμόσφαιρα, να οπλίζει τη λυτρωτική φαντασία, να ξυπνάει την αυτογνωσία, ν’ ανάβει το μάτι, να στυλώνει το φρόνημα, να ψυχώνει το χέρι. Η μάχη του ανθρώπου δεν θα χαθεί ενόσω θα υπάρχει καταφυγή του Λόγου, το βιβλίο.

Άγγελου Τερζάκη, Ταραγμένες ψυχές, Οι Εκδόσεις των Φίλων, Αθήνα 1993, σσ. 155-156

1. αυθωρεί: ευθύς, αμέσως

2. σατραπισμός: δεσποτισμός, αυταρχισμός

3. αποφορά: δυσάρεστη οσμή, κακοσμία

4. γκόλφι: εγκόλπιο, φυλακτό

Α. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειμένου που σας δόθηκε (90-110 λέξεις).

Μονάδες 25

Β1. Να αναπτύξετε σε μια παράγραφο 80 έως 100 λέξεων το περιεχόμενο του παρακάτω αποσπάσματος του κειμένου: …με το ένα βιβλίο ν’ ανασκευάζει ή να πολεμάει τ’ άλλο, όλα μαζί σε γυμνάζουν στη διαδικασία του διαλόγου…

Μονάδες 11

Β2. α) Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί ως τρόπο πειθούς και την επίκληση στην αυθεντία. Να εντοπίσετε το συγκεκριμένο τρόπο πειθούς στο κείμενο και να αιτιολογήσετε τη χρήση του.

Μονάδες 4

β) Να βρείτε τέσσερα παραδείγματα μεταφορικής χρήσης του λόγου μέσα από το κείμενο που σας δόθηκε.

Μονάδες 4

Β3. α) Να γράψετε ένα α ν τ ώ ν υ μ ο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:

ετερόφωτος, ελέγξιμος, ευθύνη, ελεύθερη, αδυναμία.

Μονάδες 5

β) Να γράψετε ένα σ υ ν ώ ν υ μ ο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:

αρετή, γνώμη, ισχύς, περιφρουρώ, φρόνημα.

Μονάδες 5

Β4. Να αναγνωριστεί το είδος της σύνταξης (ενεργητικής ή παθητικής) στις παρακάτω προτάσεις και να μετατραπεί η καθεμιά σύνταξη στην αντίθετή της:

α) «…γιατί εδώ την αυθεντία, όταν κι’ όπου υπάρχει, με τρόπο πάντως ελέγξιμο, δεν την περιφρουρεί καμμιά αστυνομική δύναμη.»

β) «Η μάχη του ανθρώπου δεν θα χαθεί ενόσω θα υπάρχει καταφυγή του Λόγου, το βιβλίο».

Μονάδες 6

Γ. Συχνά παρατηρείται πολλοί μαθητές να καταστρέφουν τα σχολικά τους βιβλία στα προαύλια των σχολείων κατά το τέλος του σχολικού έτους. Σε άρθρο που θα δημοσιευθεί στη σχολική σας εφημερίδα να αιτιολογήσετε το παραπάνω φαινόμενο και να αναφερθείτε στους τρόπους που θα συμβάλουν στην αρμονική συνύπαρξη του βιβλίου με τα ηλεκτρονικά μέσα πληροφόρησης και γνώσης (500-600 λέξεις).

Μονάδες 40

Το πρόγραμμα των εξετάσεων

Διαβάστε επίσης: Ο σύμβουλός σας για τις Πανελλήνιες