Η άγνωστη θυσία της Νάουσας

Ρεπορτάζ: Μάριος Βελέντζας, Σωτήρης Σκουλούδης
Φωτογραφίες: Ράνια Χατζημιχάλη

Αναμοχλεύοντας την ιστορική μνήμη, ξεκινάει το ταξίδι σ’ έναν κόσμο γεμάτο διδάγματα για όλες εκείνες τις δύσκολες αποφάσεις που ελήφθησαν όταν οι συνθήκες ήταν απαγορευτικές και το πέρασμα από τη θεωρία στην πράξη, από τη σκέψη στη δράση, έκανε ακόμα και τους πιο τολμηρούς να κοιτούν με απαισιοδοξία το μέλλον.

Κάθε πόλη, αποτελώντας πρωτίστως έναν ζωντανό οργανισμό, έχει τις δικές της ηρωικές ιστορίες να διηγηθεί στον επισκέπτη. Ιστορίες που πλάθουν και συντηρούν αναλλοίωτο τον μύθο της στο πέρασμα του χρόνου, καλλιεργώντας παράλληλα την «αίσθηση του ανήκειν». Καταστάσεις και γεγονότα που φέρνουν στην επιφάνεια εκείνα τα αθάνατα στοιχεία της ελληνικής ψυχής, που κάνουν κάθε φορά τον Έλληνα να βρίσκει το κουράγιο για να σταθεί στα πόδια του παρά τις αντιξοότητες και να επιλύει τα φαινομενικά άλυτα προβλήματα, ακόμα και όταν αυτά απειλούν την ίδια του την ύπαρξη.

Στην περίπτωση της Νάουσας, ο αγώνας και η θυσία αποκτούν ακόμα μεγαλύτερη σημασία, έχοντας κατά νου τις συνθήκες λήψης της απόφασης και το τελικό τίμημα. Ήταν 22 Απριλίου 1822 όταν οι κάτοικοι ήρθαν αντιμέτωποι με τις συνέπειες της απόφασής τους να ενωθούν με τις υπόλοιπες πόλεις στον κοινό αγώνα της Απελευθέρωσης. Οι Τούρκοι εισβάλλουν στο εσωτερικό της πόλης, αποφασισμένοι να τιμωρήσουν έναν λαό ο οποίος είχε το θάρρος να αφήσει στην άκρη τα προνόμια που απολάμβανε για αιώνες επί Τουρκοκρατίας και να συνταχθεί με τις δυνάμεις της Εθνικής Παλιγγενεσίας.

«Διαβάτη, στάσου με ευλάβεια στη μνήμη των νεκρών. Μέσα στο βάραθρο που ξανοίγεται μπροστά σου, βρήκαν ένδοξο και ηρωικό θάνατο οι γυναίκες και τα παιδιά της Νάουσας, για την ελευθερία και την ανεξαρτησία του ελληνικού έθνους» αναφέρει η επιγραφή στους Στουμπάνους, 192 χρόνια μετά την ένδοξη αυτή στιγμή της Νάουσας – της μοναδικής πόλης στην Ελλάδα, που έχει χαρακτηριστεί με βασιλικό διάταγμα, του 1955, «Ηρωική».

Είναι ο χώρος όπου μάνες με τα παιδιά στα χέρια αποφάσισαν να μείνουν ελεύθερες ανταλλάσσοντας τη ζωή τους με τον θάνατο.

Είναι η άγνωστη θυσία της Νάουσας…

Η πτώση των γυναικών στην Αράπιτσα

Το ολοκαύτωμα στο Αρκάδι, οι Σουλιώτισσες που έπεσαν στον γκρεμό του Ζαλόγγου, η σφαγή του άμαχου πληθυσμού στη Χίο και η έξοδος του Μεσολογγίου αποτελούν κορυφαία γεγονότα του αγώνα για την Ανεξαρτησία.

Ωστόσο, το 1822 και ενώ βρίσκεται σε εξέλιξη η… αντεπίθεση των Τούρκων, μετά τις πρώτες σημαντικές επιτυχίες των Ελλήνων -έναν χρόνο νωρίτερα- στα πεδία των μαχών (πτώση Τριπολιτσάς, πανωλεθρία στο Χάνι της Γραβιάς), συμβαίνει ένα γεγονός το οποίο δυστυχώς συνεχίζουν να το παραβλέπουν τα σχολικά εγχειρίδια παρά την τεράστια σημασία του.

Το ολοκαύτωμα της Νάουσας είχε ως αποτέλεσμα τον αφανισμό μιας ολόκληρης πόλης, που απολάμβανε την ευημερία της και πολλά προνόμια, τα οποία όμως προτίμησε να τα θυσιάσει στον βωμό της αποτίναξης του τουρκικού ζυγού. Το άγαλμα της Ναουσαίας με τα παιδιά στην αγκαλιά, καθώς και τα μνημεία στην πλατεία της πόλης στέκουν εκεί για να θυμίζουν αυτήν την υπέρτατη θυσία…

Η Νάουσα σήμερα: Από την κλωστοϋφαντουργία στον τουρισμό και στο Ξινόμαυρο

Το ένδοξο παρελθόν συνεχίζει να αποτελεί οδηγό για τους κατοίκους της πόλης, οι οποίοι φροντίζουν με κάθε ευκαιρία να τηρούν την παράδοση και να αντιπαρέρχονται με αξιοπρέπεια τις δυσκολίες της καθημερινότητας.

Για την Ηρωική πόλη της Νάουσας, η οικονομική κρίση ήρθε πολύ νωρίτερα. Αποτελώντας για δεκαετίες ολόκληρες σημαντικό βιομηχανικό κέντρο όχι μόνο της Ελλάδας, αλλά και των Βαλκανίων, κατάφερε να γνωρίσει τεράστια οικονομική και εμπορική ακμή. Ο «λευκός» άνθρακας (το νερό) αποτελούσε την κινητήρια δύναμη για τις κλωστοϋφαντουργίες, ενώ η ποιότητα ήταν συνυφασμένη με τη διάρκεια ζωής των παραγόμενων προϊόντων.

Η «κουβέρτα της Νάουσας» ήταν συνώνυμο της ποιότητας, εμπεριέχοντας το λεγόμενο «value for money». Ωστόσο, όταν τα εργοστάσια της οικογένειας Λαναρά έκλεισαν, η πόλη ήρθε αντιμέτωπη με καταστάσεις που η υπόλοιπη Ελλάδα θα βίωνε αρκετά χρόνια αργότερα, με το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης το 2008. Τη δεκαετία του ’90 η Νάουσα βυθίζεται στη φτώχεια και οι κάτοικοί της καλούνται να πάρουν μια ακόμα σημαντική απόφαση.

Ένα διαφορετικό μοντέλο οικονομικής ανάκαμψης έπρεπε να ανατείλει. Η απαγκίστρωση από τη μέχρι πρότινος ασφάλεια που έδινε το «μαξιλαράκι» της κλωστοϋφαντουργίας -το οποίο στη συνέχεια μετατράπηκε σε παγίδα, απομονώνοντας την πόλη από τον υπόλοιπο κόσμο- αποτελούσε μονόδρομο. Η απόφαση μόνο εύκολη δεν ήταν…

Το μεράκι και η αγάπη για την παράδοση

Τα τελευταία χρόνια, τόσο στην πόλη της Νάουσας όσο και σε κοντινές περιοχές, έχει δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην παροχή ποιοτικών υπηρεσιών στον χώρο της εστίασης και των καταλυμάτων, σε μια προσπάθεια να αξιοποιηθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το φυσικό κάλλος που διαθέτει η ευρύτερη περιοχή.

Το Άλσος του Αγίου Νικολάου (μόλις 3 χλμ. από το κέντρο της πόλης) αποτελεί πόλο έλξης για τους τουρίστες, ενώ τα χιονοδρομικά κέντρα στο Σέλι και στα 3-5 Πηγάδια τραβούν σαν μαγνήτης τους λάτρεις των χειμερινών αθλημάτων αλλά και τις αποστολές ελληνικών και ξένων ομάδων.

Οι επιχειρηματίες, από την πλευρά τους, κάνουν ό,τι μπορούν προκειμένου να μη διαψεύσουν τις ολοένα αυξανόμενες προσδοκίες, που απορρέουν από την ποιότητα της δουλειάς τους. Η αγάπη, ο σεβασμός και η εκτίμηση στο πρόσωπο του επισκέπτη είναι εμφανής σε κάθε δημόσια εκδήλωση της πόλης και των ανθρώπων της, με αποκορύφωμα την περίοδο των Απόκρεων, όταν αναβιώνει με τεράστια επιτυχία το έθιμο «Γιαννίτσαροι και Μπούλες».

Η φιλοξενία και το καλό φαγητό, με παράλληλη αξιοποίηση και προώθηση τοπικών εδεσμάτων και προϊόντων, είναι δύο έννοιες ταυτόσημες στη Νάουσα. Από τη στιγμή μάλιστα που τα στοιχεία αυτά συνδυάζονται μ’ ένα ποτήρι εκλεκτό κρασί, το μέλλον φαντάζει περισσότερο ευοίωνο…

Το Βήμα του Αποστόλου Παύλου, η Παναγιά Δοβρά και ο θρησκευτικός τουρισμός

Ο νομός Ημαθίας έχει να επιδείξει μια πλούσια πολιτιστική κληρονομιά. Η Σχολή του Αριστοτέλους και οι μακεδονικοί τάφοι στον αρχαιολογικό χώρο των Αιγών προσελκύουν κάθε χρόνο χιλιάδες τουρίστες, αποτελώντας ωστόσο ορισμένα μόνο από τα σημαντικά αξιοθέατα που μπορεί να δει ο επισκέπτης.

Το βήμα όπου ο Απόστολος Παύλος μίλησε για τον χριστιανισμό ενώπιον του λαού της Βέροιας είναι ένα από τα ελάχιστα -ιστορικά- καταγεγραμμένα σημεία του οδοιπορικού που ακολούθησε ο συγκεκριμένος άγιος προκειμένου να διαδώσει τη χριστιανική πίστη.

Την ίδια στιγμή, η Μονή της Παναγίας Δοβρά, με την πλούσια ιστορία της και τα θαύματα του Αγίου Λουκά του Ιατρού, αποτελεί σημαντικό κέντρο διακονίας για τους πιστούς, οι οποίοι συρρέουν στους χώρους της απ’ όλα τα σημεία του ελλαδικού χώρου και όχι μόνο.

Η Ηρωική πόλη της Νάουσας έχει έρθει αντιμέτωπη με πολλά δεινά στο πέρασμα του χρόνου. Οι κάτοικοί της όμως συνεχίζουν να προσπαθούν για ένα καλύτερο μέλλον τόσο για τους ίδιους όσο και για τις γενιές που έπονται.

Χωρίς να χάνουν το κουράγιο τους, διατηρούν την αξιοπρέπειά τους και προσπαθούν με μεράκι να φέρουν λίγο περισσότερο φως σε αυτήν την γκρίζα καθημερινότητα των τελευταίων χρόνων. Κι όλα αυτά με σεβασμό στην παράδοση και στον άνθρωπο…

Ευχαριστίες

Πολύτιμη βοήθεια στην επιτυχή ολοκλήρωση του συγκεκριμένου αφιερώματος τόσο στην πόλη της Νάουσας όσο και σε περιοχές της Ημαθίας πρόσφεραν ο Τάσος Μπαμπάτσης και ο Δημήτρης Μαλαμίδης, ιδιοκτήτες του ξενοδοχείου «Νησί της Μαργαρίτας» στο Άλσος του Αγίου Νικολάου, οι οποίοι φρόντισαν για τη διαμονή του συνεργείου και μας έφεραν σε επαφή με κατοίκους και φορείς της πόλης.

Διαβάστε επίσης:
Στους τάφους των Μακεδόνων βασιλιάδων, Πρώτη καταχώρηση: Τρίτη, 18 Μαρτίου 2014, 17:15

Γιανίτσαροι και Μπούλες από τα βάθη του χρόνου, Πρώτη καταχώρηση: Κυριακή, 2 Μαρτίου 2014, 08:52