Ρεπορτάζ: Λυδία Καραθανάση
Εικονολήπτες: Νίκος Χριστοφάκης, Χάρης Γκίκας
Μοντάζ: Αποστόλης Μαρούσης
«Η ανορεξία είναι κάτι τρομακτικό και δυσάρεστο. Πιστεύω ότι ακόμα είναι ένα θέμα ταμπού. Κάποια στιγμή ένας ψυχίατρος μου είπε ότι “στην πραγματικότητα ποτέ δεν θα έχεις εντελώς υγιή σχέση με το φαγητό”». Με αυτά τα λόγια μού περιέγραψε η Έρση τη δική της προσωπική ιστορία, ενώ ο Σπύρος ο νευρολόγος μού επισήμανε ότι ο «περίγυρος παίζει σπουδαίο ρόλο, αφού κάποιος που πάσχει δεν το αντιλαμβάνεται». Μπορεί να είναι το παιδί σου, η αδερφή σου, μία καλή σου φίλη, η κοπέλα που δουλεύετε μαζί ή και η απέναντι που λέτε μια φευγαλέα καλημέρα. Όπως κάθε νόσος, έτσι και η νευρική ανορεξία μπορεί να «χτυπήσει» οποιονδήποτε από εμάς. Σύμφωνα με τη Βάσια, που είναι κλινική διατροφολόγος, τα άτομα που πάσχουν από νευρική ανορεξία «είναι παιδιά πληγωμένα που ψάχνουν συνέχεια να επιβεβαιώσουν την αγάπη και τη φροντίδα» και τις περισσότερες φορές επισκέπτονται κάποιον ειδικό επειδή κάποιος τρίτος τους έχει πιέσει.
Ποιοι είναι τελικά οι λόγοι που οδηγούν στη νευρική ανορεξία; Πάσχουν συχνότερα οι γυναίκες και πιο σπάνια οι άντρες; Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά της Δίαιτας, και κατ’ επέκταση των διατροφικών διαταραχών, συνάντησα την Έρση, που είναι συγγραφέας-θεατρολόγος και η οποία έδωσε μάχη με τη νευρική ανορεξία, τον Σπύρο και τη Βάσια και τους ζήτησα να μου δώσει ο καθένας από τη σκοπιά του το δικό του στίγμα για την ανορεξία.
«Επειδή όλο αυτό το κομμάτι κουβαλάει και ένα στοιχείο εξάρτησης και ένα στοιχείο που είναι έξω από τη νόρμα, είναι δεδομένο ότι το κρύβεις. Είναι δεδομένο ότι θα πεις ψέματα. Η ανορεξία είναι κάτι τρομακτικό και δυσάρεστο. Δημιουργεί στα άτομα που νοσούν μία συγκλονιστική ευφορία. Δεν είναι τα κιλά η μοναδική ένδειξη ότι πάσχεις, διότι το πρόβλημα είναι και ψυχικό. Συνήθως το κομμάτι των διαταραχών πρόσληψης τροφής είναι συνδυασμένο με άλλα ελαφρώς extreme κομμάτια. Τα άτομα αυτά μπορεί να έχουν μία τελειομανία, μία τάση στα άκρα ή το αλκοόλ και σε κάποιους άλλους συνδυάζεται με την κατάθλιψη.
»Σε μένα την ίδια πολλές φορές λέγανε ότι πρέπει να δω φωτογραφίες μου. Κι αυτό γιατί πρέπει να πάρει κανείς μία απόσταση από αυτό που βλέπει στον καθρέφτη.
»Πιστεύω ότι ακόμα είναι ένα θέμα ταμπού. Κάποια στιγμή ένας ψυχίατρος μου είπε ότι “στην πραγματικότητα ποτέ δεν θα έχεις εντελώς υγιή σχέση με το φαγητό”.
»Το έχω αποδεχτεί αλλά δεν ξέρω αν αυτό είναι καλό ή κακό. Είναι πολύ δύσκολη η παραδοχή αυτού του πράγματος και το φοβερό με αυτό είναι ότι, όταν είσαι σε φάση ανορεξίας, επειδή είσαι πάρα πολύ αδύνατος, ο περίγυρος είναι πάρα πολύ από πάνω σου και θέλει πολύ να σε βοηθήσει. Ενώ, αν φας και κάνεις εμετό, είναι κάτι το οποίο σοκάρει το σύμπαν. Ενώ είσαι ο ίδιος άνθρωπος. Η βιαιότητα που έχει η βουλιμία και η χρήση του εμετού για να βγάλεις το φαγητό που έφαγες σοκάρει τον κόσμο. Συν ότι κανένας δεν θα σου πει εύκολα “σταμάτα να τρως”».
Δείτε τι είπε στον φακό του zougla.gr η Έρση Νιαώτη:
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Σπύρος Κουλουμπής, νευρολόγος, «η νευρική ανορεξία είναι και κοινωνικό πρόβλημα. Από μόνη της ως έννοια είναι παραπλανητική, διότι το άτομο το οποίο πάσχει από νευρική ανορεξία στην αρχή δεν είναι ανόρεκτο, αλλά αποφεύγει με συστηματικό τρόπο το φαγητό.
»Υπάρχουν διαβαθμίσεις ως προς το πόσο πολύ πάσχει το άτομο. Αλλά κυρίως οι διαβαθμίσεις γίνονται στο πότε αντιλαμβανόμαστε τη νευρική ανορεξία, και όχι το ίδιο το άτομο, γιατί δεν το αντιλαμβάνεται εκείνο, αλλά ο περίγυρος.
»Χρειάζεται η συμβολή πολλών διαφορετικών ειδικοτήτων ταυτόχρονα.
»Τα αίτια που οδηγούν στη νόσο είναι καθαρά ψυχιατρικά. Δεν έχουν προσδιοριστεί 100% αλλά οι παράγοντες που οδηγούν σε αυτή την κατάσταση είναι πολλαπλοί. Ξεκινάμε από τους βιολογικούς παράγοντες, που, αν και πολύ σημαντικοί, δεν έχουν προσδιοριστεί πλήρως. Υπάρχουν άτομα που έχουν γενετική προδιάθεση. Υπάρχουν περιβαλλοντικοί παράγοντες, ίσως οι πιο σημαντικοί στην εποχή μας, γιατί υπάρχει η πίεση από το οικογενειακό περιβάλλον και την κοινωνία.
»Η νευρική ανορεξία εμφανίζεται κυρίως σε παιδιά και εφήβους ή σε γυναίκες νεαρής ηλικίας. Παγκοσμίως το 25% των περιστατικών αφορά σε άντρες, αλλά το 75% σε γυναίκες και νεαρά παιδιά.
»Ο περίγυρος στην ουσία παίζει τον πιο σπουδαίο ρόλο, διότι τα άτομα που πάσχουν από νευρική ανορεξία δεν το αποδέχονται. Θα πρέπει η οικογένεια να παρατηρήσει διαφορά ως προς το φαγητό ή την κοινωνική συμπεριφορά. Είναι πολλές οι ψυχολογικές προεκτάσεις στη συμπεριφορά του ατόμου. Ξεκινούν από την κοινωνική απομόνωση.
»Σιγά σιγά τα περισσότερα πράγματα στην υγεία σχετίζονται με γονίδια. Ως προς τη νευρική ανορεξία έχει αποδειχθεί ότι υπάρχουν γονίδια τα οποία σχετίζονται με την τάση για νευρική ανορεξία. Το στατιστικό συμπέρασμα είναι ότι υπάρχει γενετική προδιάθεση σε ένα οικογενειακό περιβάλλον».
Παρακολουθήστε ολόκληρη τη συνέντευξη που παραχώρησε στο zougla.gr ο Σπύρος Κουλουμπής:
«Η ανορεξία, η βουλιμία και γενικότερα όλες οι διατροφικές διαταραχές έχουν κάτι πολύ ενδιαφέρον» εξηγεί η Βάσια Μανίκα, κλινική διατροφολόγος. «Η ανορεξία είναι η διαταραγμένη εικόνα σώματος. Όταν δηλαδή κάποιος δεν μπορεί να αντιληφθεί το σώμα του όπως πραγματικά είναι. Είναι συχνή η απώλεια περιόδου. Υπάρχει θέμα με το ασβέστιο, με τα κόκαλα δηλαδή. Αυτό που μας ανησυχεί περισσότερο στην ανορεξία σε σχέση με τη βουλιμία και τις άλλες διαταραχές είναι ότι είναι απειλητική για τη ζωή.
»Συνήθως οι γυναίκες που έχουν νευρική ανορεξία δεν το αντιλαμβάνονται. Πρέπει να το αντιληφθεί ο περίγυρος. Όταν τις βλέπει κάποιος ειδικός, αυτό συμβαίνει επειδή μας τους έχει φέρει κάποιος άλλος.
»Στην ανορεξία φτάνεις από ψυχολογικούς παράγοντες. Είναι κάτι το οποίο προϋπάρχει. Κάτι θέλεις που δεν το λαμβάνεις και με αυτόν τον τρόπο αρχίζεις να το παίρνεις. Στην αρχή ουσιαστικά αδυνατίζοντας κάνεις κάτι για σένα. Ωστόσο, από ένα σημείο και μετά, σταματά κανείς να αντιλαμβάνεται τι είναι το φυσιολογικό. Ένα ενδιαφέρον που προκύπτει αφού το άτομο έχει μπει καλά στη διαταραχή είναι η προσοχή που λαμβάνει, την οποία δεν λάμβανε πιο πριν. Η αλήθεια είναι ότι αυτά τα άτομα την επιβράβευση την ψάχνουν από τους γονείς. Είναι παιδιά πληγωμένα και ψάχνουν συνέχεια να επιβεβαιώσουν την αγάπη και τη φροντίδα.
»Συχνά οι ασθενείς αυτοί έρχονται σε εμάς και λένε “δεν έχω κανέναν έλεγχο γι’ αυτό που γίνεται, δεν μπορώ να το ελέγξω”. Αν όμως κάνουμε μία πραγματική ανάλυση του τι γίνεται, έχουν τον απόλυτο έλεγχο. Προγραμματίζουν το πότε θα γίνει τι.
»Στη νευρική ανορεξία το 90% των ατόμων που μας επισκέπτονται είναι για να αδυνατίσουν. Αυτό συμβαίνει όταν έρχονται μόνες τους. Υπάρχουν και άντρες και ειδικά τα τελευταία χρόνια αυξάνεται ο αντρικός πληθυσμός, κυρίως όμως είναι γυναίκες.
»Τη νευρική ανορεξία τη συναντάμε και πριν την εφηβεία, γύρω στα 12. Δεν θα το δούμε οπτικά ακόμα, αυτό ίσως γίνει μετά από 5 με 6 χρόνια. Αλλά θα υπάρχει διαταραχή. Κάποιες συμπεριφορές οι οποίες μας θορυβούν για τη διαταραχή μπορεί να υπάρχουν. Να τρώω κρυφά ή να μην τρώω πολύ, να κάνω εμετό. Αυτά πρέπει να μας θορυβούν. Όταν υπάρχουν συγκεκριμένες προδιαγραφές για το φαγητό, π.χ. δεν θέλω να φάω πολύ ή το πιάτο να είναι συγκεκριμένο» διευκρινίζει η ειδικός.
Δείτε τι λέει στο zougla.gr η Βάσια Μανίκα:
