Φόρουμ του περιοδικού Foreign Affairs με θέμα: «Υβριδικές απειλές για τη Δύση. Οι προκλήσεις για την Ελλάδα»

Το περιοδικό Foreign Affairs The Hellenic Edition οργάνωσε με επιτυχία το 1st Forum on Hybrid Threats, Cyber-security, and Artificial Intelligence, στις 14 Ιουνίου 2019, στην Λέσχη Αξιωματικών Ενόπλων Δυνάμεων, στην Αθήνα.

Η ημερίδα είχε ως ειδικότερο θέμα τις «Υβριδικές απειλές για τη Δύση. Οι προκλήσεις για την Ελλάδα» και είχε τεθεί υπό την αιγίδα του ΝΑΤΟ – Public Diplomacy Division, του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας της Ελλάδας και της Πρεσβείας των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής στην Ελλάδα.

Το φόρουμ είχε ως στόχο να συμβάλλει με σοβαρότητα στον εθνικό, περιφερειακό και διεθνή διάλογο σχετικά με τις περίπλοκες και συνεχώς μεταβαλλόμενες προκλήσεις ασφαλείας που αναδύονται και υλοποιούνται με αυξημένη συχνότητα, μη προβλεψιμότητα και εγγύτητα.

Το φόρουμ παρείχε μια μοναδικά δυναμική πλατφόρμα –σε στρατηγικό επίπεδο- σε εξέχοντες εθνικούς και διεθνείς ηγέτες στην πολιτική, τον στρατό, τον ακαδημαϊκό χώρο και τον ιδιωτικό τομέα. Υπήρξε η ευκαιρία διάδρασης με ένα πολυεπίπεδο υψηλής επιρροής ακροατήριο εθνικών, περιφερειακών και διεθνών ηγετικών προσωπικοτήτων, όπως και με ειδικούς επί των σχετικών θεμάτων.

Αρχικά ο εκδότης Foreign Affairs The Hellenic Edition, κ. Λουκάς Γ. Κατσώνης, αφού ευχαρίστησε το ΝΑΤΟ, το Υπ. Εθνικής Άμυνας και την Πρεσβεία των ΗΠΑ στην Ελλάδα που έδωσαν την αιγίδα τους στην εκδήλωση, καθώς και τους υποστηρικτές της ημερίδας, τις εταιρείες SCYTALYS, Lockheed Martin, και το Κέντρο Έρευνας και Δράσεων Ασφάλειας (ΚΕΔΑ), επισήμανε στην σημασία της σοβαρότητας σε τέτοιου είδους προσπάθειες διαλόγου και ανταλλαγής γνώσεων σε θέματα που άπτονται της ασφάλειας της Δύσης και της Ελλάδας.

Ο κ. Λουκάς Γ. Κατσώνης
——————————————————————–

Ακολούθως περιγράφονται σημεία από τις παρεμβάσεις των ομιλητών στην ημερίδα.

Το μήνυμα του Ναυάρχου (ε.α.) Ευάγγελου Αποστολάκη, Υπουργού Εθνικής Άμυνας, ανέγνωσε ο πρέσβυς ε.τ. Ελευθέριος Αγγελόπουλος, προϊστάμενος της Διπλωματικής Υπηρεσίας του υπουργού, ο οποίος τόνισε ότι οι υβριδικές απειλές και οι κυβερνο-απειλές αναγνωρίζονται ως ζωτικό κομμάτι της εθνικής και συλλογικής άμυνάς μας ενώ η Τεχνητή Νοημοσύνη εμπεριέχει τόσο κινδύνους όσο και ευκαιρίες. Χρειαζόμαστε στενότερη κι αποτελεσματική συνεργασία υπό το διεθνές δίκαιο και αυτό προσπαθεί η Ελλάδα με συνέπεια.

Ο πρέσβυς ε.τ. Ελευθέριος Αγγελόπουλος
———————————————————————

Ο Βασίλειος Κικίλιας, Τομεάρχης Εθνικής Άμυνας της Νέας Δημοκρατίας, είπε ότι γίνεται προσπάθεια το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας να έρθει στον 21ο αιώνα παρά τις δύσκολες δημοσιονομικές συνθήκες ενώ υπογράμμισε πως η Τουρκία ήδη έχει προχωρήσει στην ενίσχυση της δικής της αμυντικής βιομηχανιας. Η Νέα Δημοκρατία είπε, θα κάνει ότι είναι ανθρωπίνως δυνατό για να φέρει τις ένοπλες δυνάμεις και την εθνική ασφάλεια στο υψηλότερο δυνατό σημείο.

Ο κ. Βασίλης Κικίλιας
———————————————————————

Ο κ. Γεώργιος Κουμουτσάκος, Τομεάρχης Εξωτερικών της Νέας Δημοκρατίας έδωσε έμφαση στους στόχους και τον πολυδιάστατο χαρακτήρα των υβριδικών απειλών και υπογράμμισε ότι σήμερα είναι συνδεδεμένοι στο διαδίκτυο 4 δισεκατομμύρια άνθρωποι και 26 δισ. συσκευές με προοπτική σε λίγα χρόνια ο αριθμός να φτάσει τουλάχιστον τα 50 δισ. συσκευές, κάτι που δείχνει το μέτρο της πολυπλοκότητας του ζητήματος της κυβερνοασφάλειας. Η ασφάλειά μας, είπε, πρέπει να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα και να ανανεωθούν τα παλιά δόγματα ασφαλείας. Έκανε έκκληση για μια νέα κουλτούρα συνεργασίας με τους συμμάχους για τα ζητήματα αυτά. Η Ελλάδα χρειάζεται νέες δομές, με προεξάρχον το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας, το οποίο θα συσταθεί γρήγορα από τη Νέα Δημοκρατία, μόλις αναλάβει την διακυβέρνηση της χώρας.

Ο κ. Γεώργιος Κουμουτσάκος
———————————————————————

Η κα. Amy Carlon, Acting Deputy Chief of Mission, της Πρεσβείας των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής στην Ελλάδα, τόνισε μεταξύ άλλων ότι το ΝΑΤΟ είναι η ισχυρότερη συμμαχία στον κόσμο και ανέδειξε την γεωστρατηγική θέση της χώρας μας. Επεσήμανε τις νέες προκλήσεις στην περιοχή και υπογράμμισε τις συντονισμένες προσπάθειες των συμμάχων στο ΝΑΤΟ για να τις αντιμετωπίσουν, αναφέροντας ως παράδειγμα την συνεργασία Ελλάδος, Κύπρου και Ισραήλ με στόχο την σταθερότητα στην περιοχή. Σε διμερές επίπεδο, οι ΗΠΑ και η Ελλάδα ενισχύουν τους διμερείς δεσμούς τους με τον στρατηγικό διάλογο που ξεκίνησε μέσα στο 2019 και εξήρε την αυξημένη δέσμευση των ελληνικών δυνάμεων σε αποστολές του ΝΑΤΟ. Οι ΗΠΑ είναι δεσμευμένες στην αντιμετώπιση υβριδικών απειλών που στοχεύουν την σταθερότητα, την ασφάλεια και την ευημερία στις ελεύθερες και ανοιχτές δημοκρατίες.

Η κα. Amy Carlon
———————————————————————

Ο βασικός ομιλητής από το ΝΑΤΟ, κ. Αλέξανδρος Παπαϊωάννου, Policy Officer NATO – EU relations, Political Affairs and Security Policy Division, μίλησε με θέμα «Αντιμετωπίζοντας τις υβριδικές απειλές – Ο ρόλος του ΝΑΤΟ και η συνεργασία ΝΑΤΟ – ΕΕ» και εξέθεσε την ασαφή διάσταση των υβριδικών απειλών λόγω των ποικίλων μέσων που χρησιμοποιούνται ανάλογα με τον στόχο, και έδωσε έμφαση στην δημιουργία διχαστικών τάσεων και εντάσεων στο εσωτερικό χωρών φέρνοντας ως παραδείγματα το Μαυροβούνιο και την Βόρεια Μακεδονία. Σημείωσε τον ρόλο και των μη κρατικών οντοτήτων στις υβριδικές απειλές. Το ΝΑΤΟ άρχισε να ασχολείται σοβαρά με το ζήτημα αυτό μετά την κατάληψη της Κριμαίας και το 2015 απέκτησε συγκεκριμένη στρατηγική. Τόνισε επίσης την συνεργασία ΝΑΤΟ-ΕΕ στο θέμα αυτό, σημειώνοντας ότι η ΕΕ έχει την δυνατότητα να νομοθετεί, κάτι ιδιαίτερα σημαντικό σε σχέση με το ΝΑΤΟ που δεν έχει τέτοια δυνατότητα, άρα η μεταξύ τους συνεργασία είναι απαραίτητο συστατικό της αντιμετώπισης υβριδικών απειλών.

Ο κ. Αλέξανδρος Παπαϊωάννου
———————————————————————

Ακολούθως, ο πρώην διοικητής της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών (ΕΥΠ) της Ελλάδας, Θεόδωρος Δραβίλλας , μιλώντας με θέμα «Πληροφόρηση, αποπληροφόρηση, παραπληροφόρηση. Απειλές για την Ελλάδα» επεσήμανε ότι η αντικειμενικότητα στην εποχή μας αποτελεί μύθο καθώς η τεχνολογία αυξάνει την ευαλωτότητα των κρατών στην παραπληροφόρηση που επηρεάζει σοβαρά την σκέψη μας, τις δράσεις μας, τις αντιλήψεις και τους στόχους μας. Πολλά παραμένουν ασαφή. Αναφέρθηκε στα fake news και την χρήση τους για την δημιουργία σύγχυσης. Η παραπληροφόρηση έχει στόχο να υπονομεύσει την επίσημη εκδοχή των γεγονότων, είπε, και φτάνει μέχρι του να προσπαθεί να πείσει ολόκληρους πληθυσμούς ότι δεν υπάρχει αληθής εκδοχή των δεδομένων. Αναφέρθηκε επίσης στις ρωσικές προσπάθειες επιρροής ακόμα και μέσω της θρησκείας και έφερε το παράδειγμα της αντιπαλότητας μεταξύ των πατριαρχείων Κωνσταντινουπόλεως και Μόσχας.

Ο κ. Θεόδωρος Δραβίλλας
———————————————————————

Με θέμα « Το σχέδιο της ΕΕ για τις κυβερνο-κρίσεις. Πού βρισκόμαστε;» μίλησε ο Αξιωματικός ΠΝ (ε.α) Γεώργιος Χατζηχρήστος, European Union Agency for Network and Information Security (ENISA), παρουσιάζοντας τις δράσεις του ENISA, ουσιαστικά, δηλαδή, το σχέδιο της ΕΕ για την αντιμετώπιση μεγάλων κρίσεων στον κυβερνοχώρο. Σημείωσε δε ότι το EU Cyber Security Act εγκρίθηκε πολύ πρόσφατα μετά από διαβουλεύσεις δύο ετών, εμπλέκοντας τον ENISA, to EU Blueprint, την PESCO και το Cyber Diplomacy Toolbox.

Ο κ. Γεώργιος Χατζηχρήστος
———————————————————————

Επίσης, για τις «Προκλήσεις της Κυβερνο-ασφάλειας για την Ελλάδα» ο Δρ. Χρήστος Ξενάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Ψηφιακών Συστημάτων, Πανεπιστήμιο Πειραιά παρουσίασε το European Cyber Security Challenge και μια σειρά παραδειγμάτων επιθέσεων σε ψηφιακά συστήματα και τον αγώνα της άμυνας απέναντι σε αυτές. Ηλεκτρικά δίκτυα, δίκτυα κινητής τηλεφωνίας και άλλες μορφές δικτύων είναι ευάλωτα σε κυβερνοεπιθέσεις, χωρίς να αντιληφθεί κανείς την επίθεση παρά όταν είναι πολύ αργά. Αντίδοτο είναι η διαρκής εκπαίδευση και ενασχόληση με τα ζητήματα αυτά προκειμένου να ενισχύεται η κυβερνοάμυνα.

Ο Δρ. Χρήστος Ξενάκης
———————————————————————

Παραμένοντας στην Κυβερνο-άμυνα, ο Πλοίαρχος ΠΝ, Σπυρίδων Παπαγεωργίου, Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό, Διευθυντής Διεύθυνσης Κυβερνο-άμυνας (ΔΙΚΥΒ) του ΓΕΕΘΑ περιέγραψε την περίπτωση των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, τονίζοντας ότι επειδή τα συστήματα είναι αλληλοσυνδεόμενα θα πρέπει να έχουν όλοι το ίδιο επίπεδο ασφάλειας. Παρουσίασε την ετήσια άσκηση κυβερνο-άμυνας «Πανόπτης» που προετοιμάζει την χώρα για περιπτώσεις κυβερνοεπιθέσεων, με την διαδικασία try and error, δηλαδή δοκιμές και διορθώσεις των προβλημάτων που ανακύπτουν. Επίσης, μίλησε για τα διάφορα ΝΑΤΟϊκά προγράμματα στα οποία συμμετέχει η χώρα γα την ασφάλιση των ψηφιακών συστημάτων της χώρας καθώς και εκείνα σε εθνικό επίπεδο.

Ο Πλοίαρχος ΠΝ, Σπυρίδων Παπαγεωργίου
———————————————————————

Μιλώντας με θέμα «Ασφάλεια δικτύων – κρίσιμων υποδομών. Η ελληνική εμπειρία», ο Δρ. Παναγιώτης Κοτζανικολάου, Επίκουρος καθηγητής στο τμήμα Πληροφορικής στο Πανεπιστήμιο Πειραιά, περιέγραψε τους κινδύνους κυβερνοεπιθέσεων σε κρίσιμες υποδομές. Ένα μεγάλο ζήτημα είναι οι ταχείες αλλαγές που συμβαίνουν στον τομέα αυτό, και λόγω της προόδου της τεχνολογίας αλλά και της ραγδαίας ανάπτυξης του «Ίντερνετ των Πραγμάτων» που ανοίγουν πύλες εισόδου στα ψηφιακά δίκτυα, πολλαπλασιάζοντας εκθετικά την πολυπλοκότητα της ευπάθειας των ψηφιακών συστημάτων.

Ο Δρ. Παναγιώτης Κοτζανικολάου
———————————————————————

Από την πλευρά του ιδιωτικού τομέα, ο Δρ. Γρηγόριος Κουτσογιάννης, της Lockheed Martin, μίλησε για την «Κυβερνο-ασφάλεια στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα σε στρατηγικό επίπεδο» εξηγώντας την Intelligence Driven Defense, που είναι το πλαίσιο της Lockheed Martin για την αντιμετώπιση υβριδικών απειλών. Έδωσε έμφαση στους μη κρατικούς δρώντες που ενοποιούν τους περιφερειακούς χώρους καταργώντας σύνορα και απειλώντας άμυνες και περιέγραψε τους τρόπους αποτελεσματικής αντίδρασης από εταιρείες όπως η LM που διαθέτει 113.000 υπαλλήλους σε 70 χώρες και στο δίκτυό της διαθέτει 145.000 συσκευές και διαχειρίζεται 30 εκατομμύρια er-mail την εβδομάδα. Τέτοια δίκτυα αποτελούν ιδιαίτερους στόχους για κακόβουλους δρώντες. Ο κ. Κουτσογιάννης παρουσίασε τους τρόπους άμυνας κάθε επίθεσης, διασπώντας την σε επτά συγκεκριμένα τμήματα και αντιμετωπίζοντας το καθένα ξεχωριστά.

Ο Δρ. Γρηγόριος Κουτσογιάννης
———————————————————————

Τέλος, ο Ταγματάρχης (ε.α.), Αθανάσιος Κοσμόπουλος, Υπεύθυνος Προστασίας Δεδομένων, Υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης μίλησε με τρόπο κατανοητό για την «Τεχνητή Νοημοσύνη ως δομικό στοιχείο των υβριδικών επιχειρήσεων» περιγράφοντας τα επίπεδα της τεχνητής νοημοσύνης και τους μύθους που την περιβάλλουν. Κατέστησε σαφές ότι οι υβριδικές απειλές στοχεύουν την εμπιστοσύνη των πολιτών έναντι των θεσμών ώστε να τρωθούν τα κράτη χωρίς την χρήση εξωτερικής βίας. Κατέδειξε τα «εργαλεία» που χρησιμοποιούνται και αναφέρθηκε στα deepfakes και τα social media υπογραμμίζοντας ότι ένα ισχυρό αντίδοτο αποτελούν οι ισχυρές υπηρεσίες πληροφοριών κάθε χώρας. Η Τεχνητή Νοημοσύνη, μεταξύ άλλων, μπορεί να βοηθήσει στη επιλογή των αληθινών έναντι των ψευδών μηνυμάτων για να προστατευθεί η συνοχή μιας δημοκρατικής κοινωνίας από εξωτερικές επιβουλές, είπε.