Ένα νέο πλαίσιο για τις ομαδικές απολύσεις αντικαθιστά έως το τέλος του 2013 το δικαίωμα αρνησικυρίας (βέτο) του εκάστοτε υπουργού Εργασίας στο αίτημα των επιχειρήσεων που, για οικονομικούς κυρίως λόγους, ζητούν να μειώσουν πέρα από τα επιτρεπόμενα ανά μήνα όρια τον αριθμό των εργαζομένων τους.
Οι επικεφαλής της τρόικας, όπως αναφέρει η «Ημερησία», ζήτησαν την περασμένη Τρίτη από τον υπουργό Εργασίας Γιάννη Βούρτση την κατάργηση του βέτο. Μοντέλο που συναντάται σε ευρωπαϊκό επίπεδο μόνο στην Ολλανδία, και σε πλήρη έκταση σε χώρες της Αφρικής, στην Κολομβία, στο Μεξικό, στον Παναμά, στο Αφγανιστάν κ.α.
Κανείς δεν αιφνιδιάστηκε, καθώς τόσο η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας όσο και τα συνδικάτα πίστευαν ότι το θέμα θα ετίθετο κάποια στιγμή στο τραπέζι, καθώς μεγάλες επιχειρήσεις αντιδρούσαν στην άσκηση του βέτο.
Όλοι γνώριζαν, από τη στενή τους επαφή με το Διεθνές Γραφείο Εργασίας και τους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς, ότι η έγκριση δημόσιας αρχής σε ομαδικές απολύσεις υπάρχει, ως θεσμός, σε ελάχιστες χώρες (στο 17,6%, με βάση έρευνα του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας).
Όσον αφορά την Ολλανδία, εκεί αποφασίζει η περιφερειακή υπηρεσία απασχόλησης (UWV), η οποία ακολουθεί την ουσία της ευρωπαϊκής οδηγίας και των διεθνών συμβάσεων, προβλέποντας ακόμη και την υποχρέωση του εργοδότη να καταβάλει επιδόματα ανεργίας.
Στη χώρα μας, με βάση τα ισχύοντα, τα όρια των επιτρεπόμενων απολύσεων είναι μέχρι 6 εργαζόμενοι για επιχειρήσεις που απασχολούν από 20 έως 150 άτομα, και το 5% του προσωπικού και μέχρι 30 εργαζόμενοι για επιχειρήσεις που απασχολούν περισσότερους από 150.
Απολύσεις που ξεπερνούν αυτά τα όρια θεωρούνται ομαδικές και απαγορεύονται εφόσον δεν τις εγκρίνει ο υπουργός Εργασίας.
Η άσκηση βέτο σε επιχειρήσεις οι οποίες βρίσκονταν σε κατάσταση αναδιάρθρωσης δεν διέσωσε ούτε τις επιχειρήσεις ούτε τις θέσεις εργασίας, όπως παραδέχονται στελέχη του υπουργείου, υπογραμμίζοντας ότι, αν εξαιρεθεί η πίεση που συνήθως ασκείται μέσω των ομαδικών απολύσεων για να πετύχουν οι επιχειρηματίες χρηματοδοτήσεις κ.ά., στις περισσότερες περιπτώσεις το βέτο τις οδήγησε γρηγορότερα στο λουκέτο και στην απώλεια όλων των θέσεων.
Το νέο πλαίσιο
Σε αντιδιαστολή με την ελληνική πρακτική, το ευρωπαϊκό πλαίσιο και οι διεθνείς συμβάσεις του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας προβλέπουν συγκεκριμένες διαδικασίες και υποχρεώσεις, ειδικά για τις ομαδικές απολύσεις σε περιπτώσεις αναδιάρθρωσης.
Αντί της προηγούμενης άδειας για τις ζητούμενες απολύσεις, επιβάλλουν έξι κανόνες που θα πρέπει να τους ακολουθήσει και η Ελλάδα, πέρα από τον καθορισμό του αριθμού ή του ποσοστού απολύσεων που τις καθιστά ομαδικές:
1. Διαδικασία ουσιαστικών διαβουλεύσεων του εργοδότη πριν από τις απολύσεις με τους εκπροσώπους των εργαζομένων, με την παρουσίαση όλων των θεμελιωδών δεδομένων.
2. Ενημέρωση της δημόσιας αρχής, που εντός προθεσμίας τουλάχιστον 30 ημερών έχει την ευθύνη να βρει λύσεις στα προβλήματα που δημιουργούνται από τις σχεδιαζόμενες ομαδικές απολύσεις ή ακόμη και να τις περιορίσει με προγράμματα εθελούσιας, πρόωρης συνταξιοδότησης κ.ά.
3. Παρέμβαση τρίτων μερών (π.χ. οργανισμών διαιτησίας, εμπειρογνωμόνων κ.ά.) στη διαδικασία των ομαδικών απολύσεων.
4. Υποχρέωση του εργοδότη να εξετάζει και άλλα μέτρα πριν από τη λύση των συμβάσεων.
5. Κριτήρια επιλογής των προς απόλυση εργαζομένων.
6. Σχέδιο για τη στήριξη, κατάρτιση ή και επαναπρόσληψη, κατά σειρά προτεραιότητας, των απολυομένων αν αλλάξουν οι συνθήκες.
