.jpg)
Η πανδημία μάς δίδαξε ότι η ζωή κρύβει εκπλήξεις και ο χρόνος μας είναι πολύτιμος για να ξοδεύεται στις οθόνες του κινητού και στην εικονική πραγματικότητα των «μέσων κοινωνικής δικτύωσης», που μάλλον πρέπει να μετονομαστούν σε εξαρτησιογόνα «μέσα κοινωνικής απομάκρυνσης», επισημαίνει ο ψυχίατρος, αναπληρωτής καθηγητής Φαρμακολογίας στο ΑΠΘ, Γιώργος Παπαζήσης.
Απαντώντας σε ερωτήματα σχετικά με το πώς επηρεάζουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τον εγκέφαλό μας, το πώς συνδέεται η χρήση τους με την ντοπαμίνη, το σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου, με συμπεριφορές εξάρτησης αλλά και την κατάθλιψη, λέει:
«Μελέτες δείχνουν ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ουσιαστικά “ξανακαλωδιώνουν” τον εγκέφαλό μας, έτσι ώστε να περιμένουμε άμεση ικανοποίηση. Με άλλα λόγια, όταν λαμβάνουμε μια ειδοποίηση, ένα μήνυμα, ένα like ή ένα share, αναμένουμε γρήγορη αλλά βραχυπρόθεσμη ευχαρίστηση/ανταμοιβή, επειδή ο εγκέφαλος θα παραγάγει ένα “χτύπημα (hit) ντοπαμίνης”. Δεδομένου του πολύ γρήγορου ρυθμού του κόσμου των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, τα μονοπάτια ανταμοιβής στον εγκέφαλό μας αλλάζουν και υπάρχει αυξανόμενη ζήτηση για προσοχή, διαιωνίζοντας μια εθιστική νοοτροπία. Τα ερεθίσματα που δέχεται ο εγκέφαλός μας είναι εξαιρετικά γρήγορα και έντονα, με αποτέλεσμα αυτός να ανταποκρίνεται με αλλαγές ανάλογες με αυτές που παρατηρούνται σε άλλα εξαρτησιογόνα ερεθίσματα ή ουσίες».
Σύμφωνα με τον κ. Παπαζήση, η εθιστική φύση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης περιγράφεται ως ανάλογη με την εθιστική φύση του τζόγου. «Είτε βρισκόμαστε στο Instagram, στο TikTok, στο youtube ή σε παρόμοια πλατφόρμα, κάνουμε διαρκή κύλιση από το ένα βίντεο στο άλλο. Ένα βίντεο 5 έως το πολύ 10 δευτερολέπτων μετά το επόμενο και πριν το καταλάβουμε, έχουμε περάσει την τελευταία ώρα παρακολουθώντας τυχαία βίντεο, αλλά δεν μπορούμε να σταματήσουμε. Αναζητούμε συνεχώς νέο, εντονότερο ερέθισμα».
Τι συμβαίνει όταν δεν λαμβάνουμε ένα like, ένα μήνυμα ή κάποιο είδος «ανταμοιβής»;
«Οι αφηγήσεις της χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης από εφήβους έχουν παρομοιάσει την προσοχή στο Διαδίκτυο με τη δημοτικότητα. Αντίστοιχα, η έλλειψη συνεχούς προσοχής στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχει δημιουργήσει έναν φαύλο κύκλο άγχους, μοναξιάς και κατάθλιψης, λόγω της αποτυχίας λήψης “εικονικής” ανταμοιβής. Συνολικά, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να είναι επιβλαβή, διαστρεβλώνοντας την εικόνα του εαυτού μας, κι ενώ οι πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης βοηθούν φαινομενικά στη διασύνδεσή μας, μπορούν επίσης να μας κάνουν να νιώθουμε απομονωμένοι, να μειώσουν την αυτοπεποίθησή μας και να μειώσουν τη συνολική αίσθηση ευεξίας. Και, επιπλέον, ας δούμε τα στατιστικά του κινητού μας, πόση ώρα την ημέρα περνάμε πάνω στην οθόνη μας, και θα καταλάβουμε ότι δεν χρειάζεται να περιμένουμε να λήξουν οι περιορισμοί της πανδημίας: αφήστε από τώρα κινητά και social στην άκρη, βγείτε έξω, περπατήστε, εκδράμετε στη φύση και συναντήστε τους αγαπημένους σας! Η πανδημία μάς δίδαξε ότι η ζωή κρύβει εκπλήξεις και ο χρόνος μας είναι πολύτιμος για να ξοδεύεται στις οθόνες του κινητού και στην εικονική πραγματικότητα των “μέσων κοινωνικής δικτύωσης”, που μάλλον πρέπει να μετονομαστούν σε εξαρτησιογόνα “μέσα κοινωνικής απομάκρυνσης”», τονίζει ο κ. Παπαζήσης.
