Εκδήλωση μνήμης για τους πεσόντες κατά το Έπος 1940-1941 και το Απόρθητο Ύψωμα 731

Ρεπορτάζ: Σταυρούλα Πεταλιού

Επιμέλεια: Τίνα Δελησταμάτη

Εκδήλωση μνήμης για τους πεσόντες κατά το Έπος 1940-1941 και το Απόρθητο Ύψωμα 731 πραγματοποιήθηκε το απόγευμα της Παρασκευής (15/3) στη Λέσχη Αξιωματικών Ενόπλων Δυνάμεων.

Στην εκδήλωση που διοργάνωσε η Ένωση Τέκνων Συγγενών & Φίλων Πεσόντων Κατά το Έπος 1940-1941, ομίλια με θέμα το Απόρθητο Ύψωμα 731 κατά την εαρινή επίθεση των Ιταλών απηύθυνε ο Αντιστράτηγος Ε.Α. Παναγιώτης Κωνστανόπουλος εστίαζοντας στον αγώνα των Ελλήνων που πολέμησαν με περίσσιο σθένος κατά των Ιταλών, εκείνες τις μάχες σώμα με σώμα που άλλαξαν την πορεία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Το ύψωμα 731 βρίσκεται περί τα 20 χλμ. βόρεια της Κλεισούρας. Ήταν ένα από τα ισχυρότερα ερείσματα που κατέλαβε ο Ελληνικός Στρατός κατά τους χειμερινούς αγώνες που προηγήθηκαν, κλειδί της όλης τοποθεσίας, στον κεντρικό τομέα της Αλβανίας.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ

Η παραμονή σε ελληνικά χέρια του υψώματος αυτού καταδίκαζε κάθε προσπάθεια των Ιταλών. Η αρχή της ιταλικής επίθεσης έγινε νωρίς το πρωί της 9ης Μαρτίου, με σφοδρή δράση του πυροβολικού με όλμους και αεροπορικό βομβαρδισμό των ελληνικών θέσεων.

Στο ύψωμα 731, καθώς και στα γειτονικά υψώματα, πολέμησαν οι άνδρες του 5ου Συντάγματος της I Μεραρχίας που κατάγονταν κυρίως από την Καρδίτσα και τα Τρίκαλα με διοικητή τους, τον Δημήτριο Κασλά ,μέχρι τη νύχτα της 12ης Μαρτίου οπότε αντικαταστάθηκε λόγω απωλειών από το 19ο Σύνταγμα, της VI Μεραρχίας Σερρών. Τον τομέα του τάγματος Κασλά ανέλαβε το τάγμα του λοχαγού Κουτρίδη, μέχρι πέρατος του αγώνα στην περιοχή αυτή. Απέναντί τους το όγδοο ιταλικό σώμα στρατού με τέσσερις μεραρχίες και δυο τάγματα μελανοχιτώνων.

Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης ο Αρχιπλοίαρχος Π.Ν. Ιωάννης Καλογερόπουλος ενημέρωσε τους παρεβρίσκοντες για την έκβαση των εργασιών αναζήτησης και ενταφιασμού των Ελλήνων Πεσόντων στρατιωτικών κατά το Έπος 1940-1941. Όπως χαρακτηριστικά τόνισε κατά τις πολεμικές επιχειρήσεις Ελλάδας – Ιταλίας στην Αλβανία στον Β´ Παγκόσμιο Πόλεμο έχασαν τη ζωή τους 13.936 Έλληνες στρατιωτικοί και 26 Έλληνες αεροπόροι. Για τα λείψανα των 7.976 στρατιωτικών και των 26 αεροπόρων που παρέμειναν στην Αλβανία δεν πραγματοποιήθηκε καμία επιχείρηση εύρεσης και συλλογής τους και κατά συνέπεια δεν ενταφιάστηκαν οργανωμένα σε κάποιο στρατιωτικό κοιμητήριο.

Η Ιταλία για την εύρεση και διακομιδή των δικών της πεσόντων το 1962 σύναψε συμφωνία με την Αλβανία και πραγματοποίησε εκτεταμένες εργασίες για δύο έτη (1962/1964) ενώ αποφάσισε να μην δημιουργήσει ιταλικό κοιμητήριο επί αλβανικού εδάφους.

Η ιταλική πλευρά πρόεβη στη συγκέντρωση των εντοπιζόμενων λειψάνων των Ελληνών πεσόντων στρατιωτικών τα οποία και ενταφίασε κατά περιοχές. Ταυτόχρονα ζήτησε από την αλβανική κυβέρνηση να μην καλλιεργηθούν οι συγκεκριμένες περιοχές ώστε να είναι δυνατή η εκ των υστέρων εκταφή των πεσόντων.

Από ελληνικής πλευράς οι πρώτες ενέργειες για την εύρεση των πεσόντων ξεκίνησαν το 1973 χωρίς ουσιαστικά αποτελέσματα. Ακολούθως το 1990 εγκαινιάστηκε η πολιτικοστρατιωτική συνεργασία Ελλάδας – Αλβανίας στο πλαίσιο της οποίας ξεκίνησαν εκ νέου διαβουλεύσεις.

Το 1992 υπεγράφη το ΠΠΣ Ελλάδας – Αλβανίας όπου προβλέπεται για πρώτη φορά η συνεργασία για την εξεύρεση καταλλήλων χώρων για τη δημιουργία κοιμητηρίων Ελλήνων πεσόντων στην Αλβανία με διαβουλεύσεις μεταξύ των ΥΠΕΞ των δύο χωρών.

Τέσσερα χρόνια αργότερα (1996) υπεγράφη η Συνθήκη Φιλίας, Συνεργασίας, Ασφάλειας και Σχέσεων Καλής Γειτονίας μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας ενώ με πρωτοβουλία του Έλληνα Αρχιεπισκόπου στην Αλβανία κ.κ. Αναστασίου για τον ενταφιασμό των Ελλήνων πεσόντων κατά τον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο ξεκίνησε η κατασκευή δύο στρατιωτικών κοιμητηρίων πρώτα στις Βουλιαράτες και αργότερα στην Κλεισούρα, που ολοκληρώθηκαν το 1999.

Το 2006 συντάχθηκε σχέδιο συμφωνίας το οποίο προέβλεπε την κατασκευή αρχικά τριών στρατιωτικών κοιμητηρίων (Βουλιαράτες- Κλεισούρα- Κορυτσά) και αποτέλεσε τη βάση για τις περαιτέρω συζητήσεις και την υπογραφή της τελικής συμφωνίας.

Στις 9 Φεβρουαρίου 2009 υπογράφηκε η σχετική για το θέμα Διακρατική Συμφωνία μεταξύ της χώρας και της Αλβανίας η οποία κυρώθηκε στις 7 Αυγούστου 2009 με νόμο 3782/2009.

Υπενθυμίζεται ότι στις 13.12.2017 δημοσιεύθηκε η απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου της Αλβανίας, που υπέγραψε ο πρωθυπουργός της Αλβανίας Έντι Ράμα για τους άταφους πεσόντες και αποτέλεσε ένα θετικό βήμα προς την κατεύθυνση επίλυσης του μεγάλου εθνικού και ανθρωπιστικού προβλήματος. Πρόκειται για μια απόφαση που καθορίζει τους όρους και τις διαδικασίες για τον εντοπισμό και τον ενταφιασμό των οστών των ηρώων, που κινείται στο πλαίσιο της Συμφωνίας Ελλάδας και Αλβανίας για το θέμα αυτό, που κυρώθηκε με νόμο το 2010 από τα δύο Κοινοβούλια.

Μετά από χρόνια διαπραγματεύσεων, ξεκίνησε επίσημα στις 22 Ιανουαρίου του 2018 παρουσία εμπειρογνωμόνων από την Ελλάδα και την Αλβανία, η διαδικασία αναζήτησης, εκταφής, ταυτοποίησης και ταφής των Ελλήνων πεσόντων στις περιοχές του Αργυροκάστρου.

Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, που πραγματοποιήθηκε στη Λ.Α.Ε.Δ., ο πρώην Αντιπρόεδρος της Βουλής, πρώην υπουργός και πρόεδρος του Δ.Σ. της Ένωσης Τέκνων, Συγγενών & Φίλων Πεσόντων Κατά το Έπος 1940 – 41, Γεώργιος Σούρλας, απένειμε τιμητική πλακέτα στον Στυλιανό Πετράκη, Αντιναύαρχο του Π.Ν. και Αρχηγό Στόλου, απερχόμενο πρόεδρο της Ελληνικής Ομάδας Εμπειρογνωμόνων της ΜΕΕ.

Ο Γεώργιος Σούρλας, από του βήματος δήλωσε βαθιά συγκινημένος τόσο για την εκδήλωση, όσο και για την αναζήτηση των πεσόντων. Μεταξύ άλλων, τόνισε ότι οι συγγενείς των πεσόντων ανακουφίζονται, λυτρώνονται… καθώς πλέον θα έχουν ένα μέρος να τιμούν τη μνήμη αυτών των ηρώων.

Δείτε απόσπασμα από την ομιλία του κ. Γεώργιου Σούρλα: 

Μιλώντας στην κάμερα του Zougla.gr, ο Γεώργιος Σούρλας, ανέφερε την ιστορική σπουδαιότητα της εν λόγω εκδήλωσης, καθώς είναι η πρώτη χρονιά που άρχισε επισήμως η αναζήτηση των πεσόντων, των ανθρώπων που έδωσαν τη ζωή τους για την πατρίδα και την ελευθερία.

Δείτε τι δήλωσε στην κάμερα του Zougla.gr. o Γεώργιος Σούρλας:

Δείτε φωτογραφικό υλικό από την εκδήλωση: