Λυδία Καραθανάση
Η 25η Νοεμβρίου έχει οριστεί ως η Διεθνής Ημέρα για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών. Η κακοποιημένη γυναίκα μπορεί να είναι η φίλη μας, η αδερφή μας, η γετόνισσά μας, η κόρη μας. Η γυναίκα της διπλανής πόρτας. Υποφέρει σιωπηλά, πονάει, φοβάται, κλαίει. Μα όταν πρέπει να βγει έξω πουδράρεται να καλύψει τα σημάδια της και κάνει τα πάντα για να φαίνεται ευτυχισμένη δίπλα στον σύζυγό της. Νιώθει ενοχές, νιώθει ότι φταίει που ο άντρας της τη χτύπησε. Τον δικαιολογεί και αποδίδει τη συμπεριφορά του σε μια κακιά στιγμή. «Έλα μωρέ δεν θα ξαναγίνει».
«Είχα να διαλέξω αν θα ζήσω ή αν θα πεθάνω» λέει στη «Ζούγκλα» η Μαρία, θύμα κακοποίησης από τον πρώην σύζυγό της για πέντε συνεχόμενα χρόνια, και προσθέτει πως «αν κάτι γίνει μία φορά νομοτελειακά θα συμβεί και δεύτερη».
Η Μαρία βρήκε τη δύναμη και το θάρρος να σπάσει τη σιωπή της, να ζητήσει βοήθεια και να καταγγείλει τον κακοποιητή της. Μας περιγράφει τον δικό της Γολγοθά, τους φόβους και τις σκέψεις της.
«Στην αρχή δεν είχα καταλάβει τίποτα διότι δεν υπήρξε σωματική βία. Ήταν λεκτική, ψυχολογική, οικονομική. Έλεγε «σ΄αγαπάω και πρέπει να γίνει αυτό, εγώ θα έχω τον έλεγχο των οικονομικών γιατί εσύ δεν τα καταφέρνεις».
Εργαζόσουν τότε;
Τότε όχι. Ήθελε να φαίνεται ότι εκείνος κάνει τα πάντα, ότι ζει την οικογένεια. Οπότε η πατριαρχική οικογένεια έπρεπε να φαίνεται προς τα έξω. Εγώ δεν είχα λόγο μες στο σπίτι. Πάντα γινόταν το δικό του. Μέχρι που ξέσπασε ο πρώτος καβγάς όπου είπα στον εαυτό μου «κάνε πίσω γιατί έχεις οικογένεια». Όταν κάποιος σε χτυπήσει μία φορά, θα το κάνει και δεύτερη. Κάθε φορά θα γίνεται όλο και πιο βίαιη η συμπεριφορά. Φυσικά ποτέ μπροστά στα παιδιά. Γιατί ο κακοποιητής θέλει να δείχνει το καλό πρότυπο στα παιδιά του.
Ωστόσο, υπήρχαν περιστατικά στα οποία δεν είχα εμπλοκή όμως μαρτυρούσαν το πόσο βίαιος ήταν ο πρώην σύζυγός μου. όμως αυτό δεν ήταν αρκετό για να καταλάβει κάποιος ότι εγώ έχω δεχτεί σωματική κακοποίηση. Την πρώτη φορά είπα «έλα μωρέ ένα χαστούκι είναι, σε όλες μας έχει συμβεί». Αυτό ήταν και το πρώτο μου μεγάλο λάθος.
Το δεύτερο ήταν ότι ποτέ δεν πήγα σε ιατροδικαστή να δει τα σημάδια. Τα κάλυπτα και έβγαινα έξω.
Μαρία, φοβόσουν;
Φυσικά. Φοβόμουν τον ίδιο, τον κοινωνικό περίγυρο γιατί είχα χτίσει ένα πολύ ωραίο δυναμικό προφίλ έξω το οποίο όμως μέσα στο σπίτι δεν υπήρχε, ήμουν αόρατη. Έξω ήμουν κάποια, ο λόγος μου μετρούσε.
Είχε κάποιον δικό σου να σε στηρίξει σε όλο αυτό; Είχες κάποιον να μιλήσεις;
Δεν το μοιράστηκα ποτέ με κανέναν.
Δεν ήθελες ή σκεφτόσουν ότι αυτό θα φέρει μία σειρά από γεγονότα που σε φόβιζαν;
Δεν το μοιράστηκα γιατί το έκρυβα κάτω από το χαλάκι και κάθε φορά έλεγα «δεν θα γίνει ξανά», ώσπου ξαφνικά ένα βράδυ με απείλησε ότι θα με σκοτώσει. Μετά είπε πως ήθελε απλά να με τρομάξει. Εκεί έγινε το επόμενο μεγάλο λάθος γιατί δεν είπα εκείνη την ημέρα ότι «φεύγεις ή φεύγω, χωρίζουμε», απλώς πέθανα μέσα μου, παραιτήθηκα.
Πόσο καιρό εισέπραττες κακοποίηση και δεν μιλούσες;
Τέσσερα με πέντε χρόνια. Πάθαινα κρίσεις πανικού, είχα διάφορα ψυχοσωματικά, νοσηλεύτηκα. Και πάτα ο περίγυρος με ρωτούσε «μα γιατί είσαι συνέχεια άρρωστη;». Τώρα πια, μπορώ να καταλάβω γιατί ήμουν άρρωστη συνέχεια.
Υπήρχαν περίοδοι που όλο αυτό ήταν σε ύφεση;
Φυσικά. Ειδικά τα καλοκαίρια που έπρεπε να δείχνουμε στις κοινές παρέες ένα ευτυχισμένο ζευγάρι. Αντίθετα, Χριστούγεννα και Πάσχα, υπήρχε πάντα μια ένταση.
Πώς αποφάσισες να μιλήσεις και να χωρίσεις από αυτόν τον άνθρωπο;
Είχα να διαλέξω αν θα ζήσω ή αν θα πεθάνω. Ήταν μονόδρομος. Αν έμενα δεν θα ήμουν ζωντανή τώρα.
Σε ποιον μίλησες πρώτα;
Στην αστυνομία.
Κι από εκεί και μετά;
Από εκεί και μετά ξεκινάει ένας άλλος Γολγοθάς που έχουμε να αντιμετωπίσουμε οι γυναίκες και που πραγματικά χρειάζεται τόση δύναμη, όση να αντέξεις τον κακοποιητή σύζυγο. Πήγα στο Τμήμα, έκανα τη μήνυση και οι ίδιοι οι αστυνομικοί μου είπαν ότι δεν μπορείς να γυρίσεις σε αυτό το περιβάλλον. Φιλοξενήθηκα. Είχα κάπου να πάω. Εκεί ξεκινάει αυτό που όλες οι κακοποιημένες γυναίκες φοβόμαστε. Το τι θα πει ο κόσμος. Όσο είμαστε μέσα σε αυτή τη σχέση, ο κόσμος δεν ξέρει τίποτα. Άρα στα μάτια του είμαστε μία καθημερινή γυναίκα. Όταν όμως βγαίνεις και λες ότι εγώ έχω ζήσει 5 καταστάσεις που έχουν γράψει στο κορμί και την ψυχή μου γίνεσαι για δεύτερη φορά θύμα. Γίνεσαι θύμα της κοινωνίας του πρώην , ο οποίος πάση θυσία θα κάνει τα πάντα, χειρίζεται τους πάντες, προκειμένου να αποδείξει ότι είναι αθώος. Αντί λοιπόν η κοινωνία και ο περίγυρος να δώσουν δύναμη σε μία γυναίκα που ξεκινάει εκείνη τη στιγμή τη ζωή της τραυματισμένη, στην ψυχή περισσότερο, αντί αν την ενθαρρύνουν, τη ρίχνουν ακόμα πιο κάτω.
Εσύ ένιωσες να σε ρίχνουν πιο κάτω ή να σε βοηθούν;
Ευτυχώς υπάρχουν 3-4 άνθρωποι οι οποίοι έχουν γίνει οικογένειά μου, γιατί ξέρω πως αν δεν σηκώσω το τηλέφωνο θα ανησυχήσουν και θα με ψάξουν. Σε αυτούς τους ανθρώπους έχω βγάλει και τον καλό μου χαρακτήρα και τον κακό. Αυτοί οι άνθρωποι είναι πάντα εκεί.
Σε ακούω συγκινημένη και σκέφτομαι ότι αυτό δείχνει πόσο πολύ σε έχει επηρεάσει όλο αυτό που έζησες. Όμως ακούγεσαι και δυνατή.
Δεν έχω άλλη επιλογή από το να είμαι δυνατή, γιατί οφείλω να είμαι δίπλα στους ανθρώπους που είναι δίπλα μου. Οφείλω να μην τους κάνω να νιώθουν συνέχεια την αγωνία μου.
Ο πρώην άντρας σου σε ενοχλεί ακόμα;
Υπάρχουν περίοδοι που δε με ψάχνει καθόλου. Έχω μάθει από γνωστούς ότι έχει βάλει και με έχουν παρακολουθήσει. Δεν έχω να κρύψω κάτι. Υπήρξαν στιγμές που προσπάθησε να δημιουργήσει πάλι καταστάσεις. Ευτυχώς έχω το panic button. Είναι προστασία. Δεν ξέρω αν ποτέ θα με σκοτώσει, όμως με το κουμπί αισθάνομαι περισσότερη ασφάλεια.
Ακούστε εδώ ολόκληρη τη συνέντευξη της Μαρίας στη «Ζούγκλα»
Στη συνέχεια σκύψαμε διακριτικά πάνω από το πρόβλημα που αφορά κάθε γυναίκα και μιλήσαμε με τη Δρ. Εγκληματολογίας, Δέσποινα Σβουρδάκου, σε μία προσπάθεια να δούμε γιατί κακοποιούνται οι γυναίκες και πως αυτό θα μπορούσε να προλαμβάνεται.
Κα Σβουρδάκου γιατί τα περισσότερα θύματα κακοποίησης είναι γυναίκες;
Η βία ξεκινάει μέσα από το σπίτι, από την οικογένεια. Άρα, μιλάμε για ενδοοικογενειακή βία όπου στις περισσότερες περιπτώσεις θύμα είναι η γυναίκα. Η απάντηση στο γιατί κακοποιείται η γυναίκα είναι η συμπεριφορά του Έλληνα συντρόφου ο οποίος έχει μάθει ότι η γυναίκα, είναι υποχρεωμένη να ανέχεται καταστάσεις, λεκτική, ψυχολογική και σωματική βία, γιατί είναι γυναίκα, γιατί είναι κατώτερη, γιατί το ισχυρό φύλλο είναι ο άνδρας. Κάτι που δεν ισχύει.
Είναι πολυσχιδές και δύσκολο να είσαι σύζυγος, μητέρα, εργαζόμενη. Η γυναίκα έχει δικαιώματα όπως ο άνδρας. Σε περιπτώσεις ενδοοικογενειακής κακοποίησης, θύμα δεν είναι μόνο η γυναίκα, είναι και τα παιδιά τα οποία βλέπουν και ακούνε, είναι αυτόπτες μάρτυρες.
Ένας σημαντικός παράγοντας που πυροδοτεί την ενδοοικογενειακή βία είναι τα οικονομικά προβλήματα, τα αδιέξοδα, τα οποία οδηγούν σε συγκρούσεις ανάμεσα στα δύο μέλη, στον άνδρα και τη γυναίκα, στη μητέρα και τον πατέρα.
Συχνά ακούμε για προγράμματα της Πολιτείας που αφορούν κακοποιημένες γυναίκες. Όμως το κακό έχει ήδη γίνει. Δεν έχουμε ακούσει ωστόσο ένα πρόγραμμα που θα βοηθάει τους δυνάμει θύτες να μην γίνουν θύτες. Υπάρχουν τέτοιου είδους προγράμματα ;
Η Πολιτεία αντιδρά. Προσπαθεί να προστατέψει τα θύματα αλλά δεν μπορούμε όλοι να ζούμε με ένα κουμπί, με έναν δικηγόρο ή με έναν ψυχίατρο και να είμαστε ψυχικά και σωματικά σε δύσκολη κατάσταση. Στόχος είναι η πρόληψη. Τα θύματα θα μειωθούν εάν μειωθούν οι θύτες. Εάν δεν μειώσουμε την επιθετική συμπεριφορά των θυτών που στις περισσότερες περιπτώσεις είναι άνδρες, δεν θα μειωθούν τα θύματα.
Πρέπει να μαθαίνουμε από πολύ μικρή ηλικία στα παιδιά τα δικαιώματά τους, τον τρόπο που θα μιλάνε, που θα συμπεριφέρονται, τον σεβασμό, ότι όλοι έχουμε ίσα δικαιώματα. Αυτό θέλει πολύ δουλειά και πρέπει να ξεκινήσει από τους γονείς. Οι γονείς πρέπει να λάβουν μαθήματα για το πως πρέπει να συμπεριφέρονται, να μην ασκούν βία, να μην θεωρούν ότι ο ένας είναι ανώτερος και ο άλλος κατώτερος.
Πόσο απέχει το «θα σε σκοτώσω» που λένε κάποιοι από την ίδια την πράξη;
Υπάρχουν και πολλά τραγούδια που αναφέρονται σε αυτόν τον έρωτα που περιέχει ωμή βία και που κατέληξε σε φονικό. Όλοι πάνω στα νεύρα μας λέμε πράγματα που δεν τα πιστεύουμε και δεν γίνονται. Κάποιες φορές όμως σε αρκετές περιπτώσεις αυτή η επαναλαμβανόμενη βία συσσωρεύεται και δυστυχώς καταλήγουμε σε δύσκολα περιστατικά. Σε περιστατικά όπου ο δυνατός παίρνει ένα μαχαίρι από την κουζίνα και αφαιρεί μια ζωή.
Η γυναίκα πρέπει να αμύνεται, να διεκδικεί την ελευθερία της, την αξιοπρέπειά της, τα θέλω της. Όμως αυτό έχει βαφτεί με αίμα δυστυχώς.
Ακούστε εδώ ολόκληρη τη συνέντευξη της Δρ. Εγκληματολογίας, Δέσποινας Σβουρδάκου, στη «Ζούγκλα»
Τέλος, ήρθαμε σε επικοινωνία με τον Πρόεδρο Ένωσης Αστυνομικών Νοτιοανατολικής Αττικής, Γιώργο Καλλιακμάνη.
Κύριε Καλλιακμάνη, φέτος έχουμε αύξηση ή μείωση των περιστατικών κακοποίησης γυναικών σε σχέση με πέρυσι;
Ενώ μέχρι το 2002 είχαμε αύξηση των περιστατικών, το 2023 έχουμε σημαντική μείωση. Και η Αστυνομία έχει κάνει δουλειά με τα Τμήματα Ενδοοικογενειακής Βίας που έχει φτιάξει τα οποία αποτελούνται από εξειδικευμένους αστυνομικούς που αντιμετωπίζουν τα περιστατικά αλλά και η δημοσιοποίηση όλων αυτών των περιστατικών και η έκταση που έχουν πάρει κάνει τις γυναίκες να τα καταγγέλλουν πιο εύκολα. Βλέπουν ότι δεν είναι μόνες. Είναι σημαντικό να ξέρεις ότι δεν είσαι ο μόνος που αντιμετωπίζεις κάτι τέτοιο. Οπότε ενεργούν μιμητικά και καταγγέλλουν πλέον τα περιστατικά.
Η Δικαιοσύνη είναι πλέον είναι αμείλικτη σε τέτοιες περιπτώσεις. Έχει βοηθήσει πολύ και η αλλαγή του νομικού πλαισίου.
Πείτε μας λίγα πράγματα για το Panic Button
Είναι είτε εφαρμογή που χρησιμοποιείται μέσω του κινητού είτε συσκευή που φοριέται στο χέρι και το πατάει η γυναίκα αν αισθανθεί ότι κινδυνεύει. Η Αστυνομία ενημερώνεται άμεσα. Σε αυτές τις περιπτώσεις το σημαντικό είναι ότι ο δράστης τις περισσότερες φορές έχει ενημερωθεί ότι η γυναίκα έχει μπει σε μια τέτοια διαδικασία, ότι έχει χορηγηθεί το Panic Button. Αυτό από μόνο του δρα προληπτικά.
Ακούστε εδώ ολόκληρη τη συνέντευξη του Πρόεδρου Ένωσης Αστυνομικών Νοτιοανατολικής Αττικής, Γιώργου Καλλιακμάνη στη «Ζούγκλα»
