Ποια είσαι γυναίκα; Και γιατί σε τιμούμε σήμερα;
Η σημερινή μέρα ξεχωρίζει, όχι επειδή θυμούνται κάποιοι να προσφέρουν λουλούδια και να πουν χρόνια πολλά στις γυναίκες αλλά γιατί έρχεται να υπενθυμίσει τους αγώνες συνηθισμένων γυναικών για τα δικαιώματά τους, την ανεξαρτησία τους και την αναγνώριση της προσφοράς τους στο κοινωνικό σύνολο.
Κάνοντας μία σύντομη ιστορική αναδρομή θα δούμε ότι γυναίκες του παρελθόντος, με θάρρος και αποφασιστικότητα έγραψαν ιστορία.
Σε ανάμνηση λοιπόν μιας μεγάλης εκδήλωσης διαμαρτυρίας που έγινε στις 8 Μαρτίου του 1857 από εργάτριες κλωστοϋφαντουργίας στη Νέα Υόρκη, οι οποίες ζητούσαν καλύτερες συνθήκες εργασίας, πρωτογιορτάστηκε η μέρα αυτή, στις 28 Φεβρουαρίου του 1909 στον ίδιο τόπο, ως εθνική ημέρα της γυναίκας, με πρωτοβουλία του σοσιαλιστικού κόμματος των ΗΠΑ. Τον επόμενο χρόνο διεθνοποιήθηκε ο εορτασμός και καθιερώθηκε σε όλες τις χώρες, ως ένα βήμα για την προώθηση της ισότητας των δύο φύλων.
Το 1908 παρέλασαν 15.000 γυναίκες στους δρόμους της Νέας Υόρκης, ζητώντας λιγότερες ώρες εργασίας, καλύτερους μισθούς και δικαίωμα ψήφου. Υιοθέτησαν το σύνθημα «ψωμί και τριαντάφυλλα», με το ψωμί να συμβολίζει την οικονομική ασφάλεια και το τριαντάφυλλο την καλύτερη ποιότητα ζωής.
Μετά την επικράτηση της Οκτωβριανής επανάστασης στη Ρωσία το 1917, η φεμινίστρια Αλεξάνδρα Κολοντάι πείθει τον Λένιν να καθιερώσει την όγδοη Μαρτίου ως επίσημη αργία. Γρήγορα όμως η διεθνής ημέρα της γυναίκας χάνει το πολιτικό της υπόβαθρο, παραμένοντας ως έκφραση συμπάθειας των αντρών προς τις γυναίκες.
Η Ελληνίδα στα χρόνια του τουρκικού ζυγού ήταν άξια συμπαραστάτρια του άντρα. Εμψύχωνε με την παρουσία της τους αγωνιστές και με το παράδειγμά της ενέπνεε στα παιδιά της τον ηρωισμό, την περιφρόνηση στο θάνατο και τη θυσία της ζωής για τη θρησκεία, την πατρίδα, την ελευθερία και την τιμή. Γυναίκες ηρωίδες πήραν μέρος στην έξοδο του Μεσολογγίου, άλλες θυσιάστηκαν στο Ζάλογγο. Μορφές που ξεχώρισαν τα δύσκολα χρόνια που βίωνε το έθνος μας, αποτελούν η Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα και η Μαντώ Μαυρογένους.
Σημαντική φωνή των «διεκδικήσεων της γυναίκας» στην Ελλάδα υπήρξε η δημοσιογράφος Καλλιρρόη Παρρέν, εκδότρια του περιοδικού «εφημερίς των Κυριών», που το φεμινιστικό της κίνημα πέτυχε στις γυναίκες το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι το 1956. Επίσης ο νόμος του 1955 αναγνώρισε στις γυναίκες το δικαίωμα να καταλαμβάνουν όλες τις δημόσιες θέσεις.
Όμως, το γυναικείο κίνημα πέτυχε τη μεγαλύτερη νίκη του, όταν καθιερώθηκε στο Σύνταγμα του 1975, η αρχή της ισότητας των δύο φύλων και αποτυπώθηκε ρητά σε πλήθος νομικών κειμένων, η προώθηση της ισότητας, η προάσπιση κοινωνικών δικαιωμάτων, όπως η προστασία της μητρότητας και η καθιέρωση της ίσης αμοιβής για ίση εργασία. Τη δεκαετία του ‘80 ψηφίστηκε ένας νόμος για τη διακοπή της κύησης, που συγκαταλέγεται ακόμα και σήμερα στους πιο φιλελεύθερους στην Ευρώπη. Η ψήφιση του νέου οικογενειακού δικαίου το 1983 άλλαξε ριζικά τη θέση της Ελληνίδας στην οικογένεια, με την κατάργηση της αρχηγίας του άντρα, την ισότητα δικαιωμάτων και υποχρεώσεων σε ό,τι αφορά την οικογένεια και το παιδί, καθώς και με την ελεύθερη βούληση της γυναίκας για άσκηση επαγγελματικής δραστηριότητας.
Ενδεικτικά αναφέρονται μερικές γυναικείες προσωπικότητες που διέπρεψαν ως Ελληνίδες. Η Μαρία Κάλλας, η Πηνελόπη Δέλτα, η πρώην υπουργός πολιτισμού Μελίνα Μερκούρη, η Κατίνα Παξινού, η φυσικός Μαρία Κιουρί, η γιατρός και βουλευτής Αμαλία Φλέμινγκ, η νυν πρώτη γυναίκα Πρόεδρος της Δημοκρατίας Αικατερίνη Σακελλαροπούλου και 2 κυρίες που πέτυχαν πολλά στην πολιτική σκηνή του τόπου και έφυγαν πρόωρα και άδικα από τη ζωή, η κα Φώφη Γεννηματά και η κα Μαριέττα Γιαννάκου.
Αν και οι γυναίκες έθεσαν γερά θεμέλια έτσι ώστε, στον 21ο αιώνα, να τυγχάνουν ίσης μεταχείρισης με τους άνδρες, δυστυχώς σε πολλές χώρες της Μέσης Ανατολής, της Ασίας και της Αφρικής, τα πράγματα δεν είναι καθόλου ευχάριστα. Συγκεκριμένα στο Καμερούν η γυναίκα απαγορεύεται να επιλέξει μόνη της την εργασία ή της σπουδές της. Υπεύθυνοι για αυτό είναι ο πατέρας ή ο σύζυγός της. Σε περιοχές του Αφγανιστάν οι γυναίκες αποτελούν αντικείμενα συναλλαγής. Στην Ιορδανία γυναίκες ζουν υπό τον έλεγχο ενός αρσενικού κηδεμόνα μέχρι την ηλικία των 40 ετών. Στην Αιθιοπία, την Κένυα, και τη Νιγηρία επιτρέπεται ο βιασμός των γυναικών.
Η άνοδος του φεμινιστικού κινήματος στη Δύση τη δεκαετία του ’60, αναζωογόνησε τη διεθνή ημέρα της γυναίκας, που από το 1977, διεξάγεται υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, με στόχο την ανάδειξη των προβλημάτων που αντιμετωπίζει ο γυναικείος πληθυσμός σε όλον τον πλανήτη. Πολλοί οργανισμοί ανά τον κόσμο, προτρέπουν τις γυναίκες τη συγκεκριμένη μέρα να απέχουν από τις δουλειές τους, ως ένδειξη διαμαρτυρίας για τις χαμηλές τους αμοιβές σε σύγκριση με τους άντρες συναδέλφους τους, την ανασφάλεια που αντιμετωπίζουν στο επαγγελματικό τους περιβάλλον εξαιτίας του φύλου τους, που πολλές φορές εκδηλώνεται και με τη μορφή της σεξουαλικής παρενόχλησης. Όσο κι αν πιστεύουν κάποιοι ότι η ισότητα στις μέρες μας είναι γεγονός, η αλήθεια είναι πως η κατάσταση απέχει πολύ από το επιθυμητό επίπεδο και μόνο ιδανική δεν μπορεί να χαρακτηριστεί, ακόμα και στον δυτικό κόσμο. Οι γυναίκες εξακολουθούν να αντιμετωπίζονται με προκαταλήψεις στην οικογένεια, στην εργασία τους, στην κοινωνική τους ζωή, στην εκπαίδευση και στη Δικαιοσύνη. Έχει υπολογιστεί παγκοσμίως ότι οι εργαζόμενες γυναίκες είναι λιγότερες σε σχέση με τους άνδρες. Επίσης η παρουσία των γυναικών σε πολιτικές θέσεις εξουσίας είναι εξαιρετικά περιορισμένη, ενώ στατιστικές αποδεικνύουν ότι οι γυναίκες αντιμετωπίζουν περιστατικά βίας σε μεγαλύτερο βαθμό από τους άνδρες.
Δυστυχώς η χώρα μας κατατάσσεται τελευταία στην ΕΕ, σε ό,τι αφορά τον δείκτη ισότητας των φύλων σε έξι βασικούς τομείς: εργασία, χρήματα, γνώση, χρόνος, εξουσία και υγεία. Αυτό αποδεικνύει ότι στην Ελλάδα το πατριαρχικό σύστημα είναι βαθιά ριζωμένο στην κοινωνία και στον πολιτισμό μας. Παρά τις προόδους των τελευταίων δεκαετιών, η οικονομική κρίση και οι παρατεταμένες πολιτικές λιτότητας, οδήγησαν σε επίθεση στα κεκτημένα δικαιώματα των γυναικών, με την ανεργία αυτών, ιδίως την μακροχρόνια, να εκτινάσσεται, τις μισθολογικές ανισότητες ανάμεσα στα δύο φύλα να αυξάνουν, να καταγράφεται υποεκπροσώπηση γυναικών σε υψηλόβαθμες θέσεις, ενώ το γεγονός της κατάρρευσης των κρατικών προνοιακών παροχών, έριξε στις πλάτες των γυναικών το κύριο μερίδιο της οικιακής εργασίας και της παροχής φροντίδας. Δυστυχώς, μετά τη σύναψη γάμου, θεωρείται ακόμα και τώρα, ότι το σωστό είναι η γυναίκα να αντιλαμβάνεται τον εαυτό της, ως την κύρια υπεύθυνη για το νοικοκυριό και την ανατροφή των παιδιών της.
Τα ως άνω προβλήματα επιτάθηκαν με τις ιδιαίτερες συνθήκες της πανδημίας και τα περιοριστικά μέτρα, που κλόνισαν κάθε πλευρά της κοινωνικής μας ζωής, επηρέασαν τον ψυχισμό μας, γενίκευσαν τον φόβο, την ανασφάλεια για την υγεία και την επόμενη μέρα στην εργασία, με αποτέλεσμα να οξυνθούν οι καταδικαστέες και απαράδεκτες συμπεριφορές απέναντι στις γυναίκες, συμπεριλαμβανομένης και της ενδοοικογενειακής βίας. Το κίνημα me too, που ωθεί κι ενδυναμώνει τις γυναίκες στην προθυμία να καταγγείλουν πράξεις βίας, η δημιουργία ξενώνων γυναικών και η λειτουργία γραμμής SOS κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση.
Το 2021 μας αποχαιρέτησε αφήνοντας μία μαύρη λίστα 17 γυναικών, οι οποίες θανατώθηκαν με βάναυσο και χυδαίο τρόπο. Τα έμφυλα στερεότυπα και η διάχυτη κουλτούρα του βιασμού, μπορούν να οδηγήσουν ακόμα και σε δολοφονίες γυναικών, μόνο και μόνο επειδή οι τελευταίες αρνούνται να είναι υποτελείς στην ανδρική εξουσία. Στην Ελλάδα η ανθρωποκτονία και η κακοποίηση σεξουαλική ή μη των γυναικών μέσα στην οικογένεια, προβλέπονται και τιμωρούνται από το άρθρο 299 του ΠΚ σε συνδυασμό με το νόμο για την ενδοοικογενειακή βία Ν. 3500/2006). Με τον νέο νόμο 4855 / 2021 που αφορά τροποποίηση του Ποινικού Κώδικα και έχει ως σκοπό να ενισχυθούν η ασφάλεια και η προστασία του κοινωνικού συνόλου από την ολοένα αυξανόμενη εγκληματικότητα, αυστηροποιήθηκαν οι ποινές και προβλέπεται ως μοναδική ποινή για τα αδικήματα της ανθρωποκτονίας και του ομαδικού βιασμού, αυτή της ισόβιας κάθειρξης.
Το όχι της Ελένης Τοπαλούδη, όπως και τόσων άλλων γυναικών, θυμάτων βιασμού είναι απολύτως καθαρό. Ακριβώς γι’ αυτό το όχι η Ελένη τιμωρήθηκε από δύο νεαρούς άνδρες στη Ρόδο, με τους οποίους αρνήθηκε να συνευρεθεί σεξουαλικά, πληρώνοντας με τη ζωή της.
Η πραγματικότητα καταδεικνύει πως ακόμη και σήμερα η έμφυλη ανισότητα παραμένει. Ο δρόμος για την κατάκτηση της ουσιαστικής ισότητας μοιάζει ακόμα μακρύς. Και παρόλο που η νέα γενιά, στην πλειοψηφία της τουλάχιστον, μεγαλώνει με περισσότερη ελευθερία γύρω από την ταυτότητα του φύλου και το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση, δεν είναι λίγα αυτά που πρέπει ακόμα να γίνουν σε μία κοινωνία, που έχει αφομοιώσει σε βάθος την πατριαρχική δομή της. Το γυναικείο κίνημα αφορά και τους άντρες και ειδικότερα όλα αυτά τα αγόρια, που είναι καθημερινά παγιδευμένα στο μοντέλο της αρρενωπότητας, που παραλληλίζει τον ανδρισμό με τη δύναμη και καθιστά αυτόματα οτιδήποτε διαφορετικό σε ένα ευάλωτο και αδύναμο ον. Η κουλτούρα της ανοχής στην έμφυλη βία πρέπει να σταματήσει εδώ και τώρα. Την αμηχανία της κοινωνίας μας σε όλες αυτές τις αποκαλύψεις, πρέπει να διαδεχθεί η συνειδητοποίηση ότι η έμφυλη βία και κακοποίηση είναι ζήτημα πάνω απ’ όλα νοοτροπίας και κουλτούρας, ανατροφής και παιδείας, με ρίζες στην ίδια την οικογένεια. Τότε μόνο θα μπορέσουμε να αποτρέψουμε την εκδήλωση του νοσηρού αυτού φαινομένου και να το εξαλείψουμε. Διαφορετικά θα συνεχίσει να μας απασχολεί ως κοινωνικό φαινόμενο λαμβάνοντας ενίοτε διαστάσεις μάστιγας.
Γίνεται λοιπόν αντιληπτό ότι η ισότητα δεν είναι μόνο μια υπόθεση κανόνων και νόμων. Είναι μία διαρκής μάχη, καθημερινή. Μία μάχη ανάμεσα στον κόσμο που μας έδωσαν και σε αυτόν που θέλουμε να αφήσουμε στα παιδιά μας. Είναι υπόθεση όλων μας, κάθε γυναίκας, κάθε άνδρα, κάθε ανθρώπου που θέλει να ζήσει καλύτερα σε αυτόν τον κόσμο, με δικαιοσύνη, αξιοπρέπεια και αλληλοσεβασμό.
Η όγδοη Μάρτη αποτελεί ημέρα ορόσημο για τους αγώνες των γυναικών σε όλο τον κόσμο. Αγώνες τριών αιώνων, χιλιάδων ανώνυμων και επώνυμων γυναικών, που με τις νίκες, τις ήττες, τους συμβιβασμούς, κατόρθωσαν να καλυτερέψουν σε σημαντικό βαθμό τη θέση των γυναικών, τουλάχιστον στις δυτικές κοινωνίες. Η όγδοη Μάρτη δεν είναι μέρα γιορτής, είναι μέρα απεργίας. Σήμερα δεν είναι γιορτή, είναι αγώνας αλλά κάθε μέρα αγώνα είναι γιορτή.
Σήμερα η Ελληνίδα γυναίκα καλείται να ανταποκριθεί σε πολλαπλούς ρόλους: σ’ αυτόν της μητέρας, της συζύγου, της εργαζόμενης, της φίλης, της ερωμένης, της νοικοκυράς και τους περατώνει άψογα στην καθημερινότητά της. Αυτό δε γίνεται πάντοτε αντιληπτό από την κοινωνία και θεωρείται δεδομένο, ωστόσο συμβαίνει γιατί αυτό επιτάσσει η ψυχή της και η δύναμή της, να βρίσκεται παντού πολλές φορές και σιωπηλά, χωρίς κρότο και θόρυβο.
Στις οκτώ του Μάρτη λοιπόν τιμούμε τη γυναίκα. Τη γυναίκα που φτιάχτηκε από το πλευρό του άντρα για να είναι ίση με αυτόν και όχι από τα πόδια του για να την πατάει, κάτω από το μπράτσο του για να την προστατεύει και δίπλα από την καρδιά του για να την αγαπά.
Για τη γυναίκα γράφτηκαν χιλιάδες έργα, βιβλία, ποιήματα και τραγούδια. Αγαπήθηκε και μισήθηκε όσο τίποτα άλλο.
Πόσες φορές σήμερα αναφέρθηκε ο όρος γυναίκα; Μάλλον χάσαμε το μέτρημα..
Ικανή, πολύπλευρη και δυνατή, σε μία συνεχή αναζήτηση της ταυτότητάς της, είναι αυτή που έφερε ζωή στον πλανήτη. Είναι αυτή που πονά, που αγωνιά, που μάχεται και σιωπά. Αυτή που κλαίει τα βράδια μόνη της να μην την δει κανείς, όχι γιατί ντρέπεται, αλλά μην τη δει κανείς και στεναχωρηθεί, γιατί το μεγαλείο της ψυχής της, την ξεπερνά και την ορίζει. Πολλές γυναίκες θεωρούν τον εαυτό τους δυνατό από επιλογή. Απαντάμε λοιπόν ότι είναι δυνατές εκ φύσεως, γιατί η ζωή υποδεικνύει με τον τρόπο της ότι είναι μονόδρομος αυτή η επιλογή.
Χρόνια πολλά στη γυναίκα! Στη γυναίκα που γιορτάζει 24 ώρες την ημέρα, 365 μέρες τον χρόνο! Στη γυναίκα που χαμογελά, δακρύζει, γκρινιάζει, αγαπά, στηρίζει, θυσιάζεται, ονειρεύεται, ερωτεύεται, επιθυμεί, υπομένει, επιμένει, ελπίζει και το μόνο που ζητά είναι σεβασμός, κατανόηση, αγάπη, συμπαράσταση όλον τον χρόνο! Στη γυναίκα που δε χρειάζεται γόβες για να ψηλώσει, αλλά χρησιμοποιεί το ανάστημά της! Στη γυναίκα που μπορεί να φοβάται αλλά δεν το βάζει κάτω, στο τέλος πολεμά και νικά! Στη γυναίκα που δε γονατίζει, παρά μόνο για να αγκαλιάσει τα παιδιά της!
Χρόνια πολλά στη γυναίκα που έχει μόνο ένα ελάττωμα …ΞΕΧΝΑΕΙ ΤΙ ΑΞΙΖΕΙ !
Εύχομαι σε όλες τις γυναίκες του κόσμου να διεκδικείτε, να διεκδικούμε τα δικαιώματά μας, να μη χάνετε, να μη χάνουμε ΠΟΤΕ την αξιοπρέπειά μας και πάντα να χαμογελάμε !
Χρόνια πολλά ΚΥΡΙΕΣ ΜΟΥ!
