Μια σημαντική πρωτοβουλία ενημέρωσης και ανταλλαγής καλών πρακτικών, με εξειδικευμένους επιστήμονες από την Ελλάδα και το εξωτερικό, πήρε το Χαμόγελο του Παιδιού, κυρίως σχετικά με την σεξουαλική κακοποίηση, αλλά και εν γένει την κακοποίηση με θύματα παιδιά, διοργανώνοντας το 3ο διεθνές συνέδριο «Μένει μυστικό. Ας γίνουμε η φωνή τους» στην αίθουσα τελετών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Μάλιστα, αξίζει να σημειωθεί ότι στις εργασίες του συνεδρίου συμμετείχαν και παιδιά που δραστηριοποιούνται ως εθελοντές στο μαθητικό δίκτυο του οργανισμού «YouSmile», και συγκεκριμένα στην ομάδα δικαιωμάτων του παιδιού, εντάσσοντας την οπτική τους στους προβληματισμούς αλλά και τις προτάσεις που ανέδειξε το συνέδριο.
Το κυρίαρχο συμπέρασμα του συνεδρίου είναι ότι παρά την ανάπτυξη εργαλείων που μπορούν να στηρίξουν τα παιδιά ή τις οικογένειες τους, σε εξαιρετικά μεγάλο βαθμό, «η σιωπή των σεξουαλικά κακοποιημένων παιδιών κάνει τον πιο εκκωφαντικό θόρυβο». Οι μαθητές εθελοντές του δικτύου «YouSmile» μάλιστα, δήλωσαν χαρακτηριστικά ότι «υπάρχει πάντα κάποιος στον οποίο μπορείς να απευθυνθείς για υποστήριξη, κατανόηση και καθοδήγηση. Η Εθνική Γραμμή SOS 1056 του «Χαμόγελου» είναι πάντα εδώ για εσένα, όποτε τη χρειαστείς, δωρεάν, ανώνυμα, 24 ώρες το 24ωρο, 365 μέρες τον χρόνο». Επίσης, ο φορέας έχει αναπτύξει αντίστοιχη υπηρεσία chat, μέσω διαδικτύου, καθώς πλέον τα παιδιά έχουν πιο εύκολα πρόσβαση σε αυτού του είδους τις εφαρμογές.
Στην εναρκτήρια ομιλία του, ο Κώστας Γιαννόπουλος, πρόεδρος του οργανισμού, τόνισε ότι η ουσία της πρωτοβουλίας είναι η σύζευξη των δυνάμεων για την καταπολέμηση της σεξουαλικής κακοποίησης, καθώς και η ανάγκη για θωράκιση του θεσμικού συστήματος, εκφράζοντας παράλληλα τον προβληματισμό ότι «σήμερα τα φώτα της δημοσιότητας δεν εστιάζουν στην πραγματική δουλειά των θεσμών της παιδικής προστασίας». Το «Χαμόγελο του Παιδιού» εδώ και 27 χρόνια καταγράφει σε 24ωρη βάση τις κλήσεις σε βοήθεια ή συμβουλευτική των παιδιών και, όπως σημείωσε ο κ. Γιαννόπουλος, από τα στοιχεία προκύπτει η εκκωφαντική «σιωπή των σεξουαλικά κακοποιημένων παιδιών», αφού, για παράδειγμα, μόνο το διάστημα Ιανουαρίου-Οκτωβρίου του 2022, το «Χαμόγελο» έλαβε αναφορές για την κακοποίηση ή παραμέληση 1.854 παιδιών και από αυτές, μόλις 37 αφορούσαν υποθέσεις σεξουαλικής κακοποίησης, νούμερο το οποίο δεν ανταποκρίνεται ούτε κατ’ ελάχιστο στην πραγματικότητα και αποδεικνύει ότι παρα-«Μένει Μυστικό» η σεξουαλική βία εις βάρος των παιδιών.
Όπως είπε ο κ. Γιαννόπουλος, ο οργανισμός χαιρετίζει και υπηρετεί «το Εθνικό Σχέδιο Δράσης της κυβέρνησης ενάντια στην κακοποίηση των παιδιών. Υποβάλαμε τις δικές μας προτάσεις με βασικότερη τη στελέχωση και των Περιφερειών και των Δήμων με εξειδικευμένο προσωπικό, το οποίο θα είναι σε θέση να προλαμβάνει καταστάσεις, αλλά και να υποστηρίζει τις οικογένειες με ευαλωτότητα. “Το Χαμόγελο του Παιδιού” θα κάνει ό,τι μπορεί για να πετύχει αυτό το Εθνικό Σχέδιο Δράσης. Γιατί αν πετύχουν οι θεσμοί του κράτους, τους οποίους το “Χαμόγελο” καθημερινά υπηρετεί, τότε θα έχουμε κι εμείς επιτύχει τους στόχους μας». Επιπλέον, το 3ο διεθνές συνέδριο για την σεξουαλική κακοποίηση των παιδιών εντάσσεται στις δράσεις που υλοποιεί «Το Χαμόγελο του Παιδιού» για την πρόληψη και αντιμετώπιση του φαινομένου, στο πλαίσιο της διαρκούς πανελλαδικής εκστρατείας «Μένει Μυστικό», η οποία τελεί υπό την αιγίδα της Προέδρου της Δημοκρατίας, Κατερίνας Σακελλαροπούλου.
Χαιρετίζοντας την εκδήλωση η αρμόδια υφυπουργός για θέματα ψυχικής υγείας, Ζωή Ράπτη εξέφρασε «τα θερμά συγχαρητήρια στον οργανισμό “Το Χαμόγελο του Παιδιού” για την πολυετή εθελοντική προσφορά του στις υπηρεσίες για την προστασία, τη φύλαξη και τη φιλοξενία των παιδιών» προσθέτοντας ότι το Yπουργείο Υγείας έχει «εξαιρετική συνεργασία με το “Χαμόγελο” σε εξειδικευμένες δράσεις για την προστασία των παιδιών από την κακοποίηση. Χωρίς αυτές τις συνεργασίες, δεν μπορούμε να έχουμε αποτελεσματικές υπηρεσίες». Ταυτόχρονα, έκανε λόγο για «μηδενική ανοχή» σε τέτοια περιστατικά ενώ ανέφερε ότι η κυβέρνηση έχει αναλάβει την πρωτοβουλία της δημιουργίας δύο κέντρων για κακοποιημένα παιδιά σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Προστασίας του Παιδιού και έβαλε στο κάδρο την παράλληλη στήριξη των μελών της οικογένειας του παιδιού που έχει υποστεί την κακοποίηση.
Ο υφυπουργός Δικαιοσύνης, Γιώργος Κώτσηρας αναφέρθηκε στις πρόσφατες κυβερνητικές πρωτοβουλίες με στόχο την αυστηροποίηση των ποινών που αφορούν ζητήματα προστασίας των ανηλίκων και τόνισε ότι «κυρίως, δώσαμε μέσω νομικών δυνατοτήτων τη θεσμική δυνατότητα στα παιδιά να καταγγέλλουν πιο εύκολα τέτοιες συμπεριφορές», σημειώνοντας μάλιστα ότι σχετικά με «την πρόσβαση των ανηλίκων στη δικαιοσύνη στο πρόσφατο παρελθόν είχαμε μία πολύ ενδιαφέρουσα συνάντηση με την ομάδα δικαιωμάτων του παιδιού του “Χαμόγελου”, όπου παιδιά τα οποία συμμετείχαν στη διαβούλευση μας έθεσαν πολύ ωφέλιμους προβληματισμούς και προτάσεις, προκειμένου να μπορέσουμε να συνδιαμορφώσουμε το τελικό σχέδιο νομοθέτησης». Ο κ. Κώτσηρας τόνισε ότι πρόκειται για ένα «σύνθετο πρόβλημα» για την καταπολέμηση του οποίου χρειάζεται «ολιστικός και οριζόντιος τρόπος» και «όχι αποσπασματικά και μεμονωμένα» εργαλεία.
Από την πλευρά του, ο πρύτανης του ΕΚΠΑ, Αθανάσιος Δημόπουλος υπογράμμισε ότι «στις μέρες μας επιβάλλεται να δίνουμε ιδιαίτερη προσοχή στις πρωτοβουλίες και τα συνέδρια, όπως το σημερινό, στο οποίο πραγματικά αναδεικνύεται η σεξουαλική κακοποίηση των παιδιών ως ένα μείζον θέμα, και αποκομίζονται πολύτιμα συμπεράσματα, τα οποία αξιοποιούνται και μεταφράζονται σε νομοθετικές ρυθμίσεις για την καλύτερη προστασία των παιδιών». Ο κ. Δημόπουλος σχολίασε ακόμα ότι η παρουσία δύο υπουργών στις εργασίες του συνεδρίου δίνει ξεκάθαρη εικόνα για τις νομοθετικές κατευθύνσεις που λαμβάνονται στην Ελλάδα.
Σύντομους χαιρετισμούς μέσω video απηυθύναν στις εργασίες του συνεδρίου η Pragathi Tummala, διευθύνουσα σύμβουλος του οργανισμού International Society for the Prevention of Child Abuse and Neglect (ISPCAN) και η εκτελεστική διευθύντρια του National Center for Missing and Exploited Children (NCMEC), Lauren Coffren, η έδρα του οποίου βρίσκεται στις Ηνωμένες Πολιτείες. Την σκυτάλη πήρε η πρόεδρος του οργανισμού Missing Children Europe, Anna Maria Corazza Bildt και ο Ernesto Caffo, ιδρυτής και πρόεδρος της Οργάνωσης SOS Il Telefono Azzurro Onlus και Fondazione Child της Ιταλίας, καθώς και καθηγητής και πρόεδρος του τμήματος Ψυχιατρικής Παιδιών και Εφήβων στο Πανεπιστήμιο της Modena και στο Reggio Emilia, ο οποίος εστίασε στη σημασία της οικοδόμησης ενός διαρθρωμένου δικτύου για την προώθηση της ψυχικής υγείας των παιδιών.
Η εθνική συντονίστρια του Σχεδίου Δράσης για την προστασία των παιδιών από τη σεξουαλική κακοποίηση και εκμετάλλευση, Έλενα Ράπτη σχολίασε, μεταξύ άλλων, ότι την περίοδο της πανδημίας και των περιορισμών στην μετακίνηση, τετραπλασιάστηκαν τα κρούσματα κακοποίησης τα οποία καταγράφηκαν, τα οποία ανάλογα με τη φύση της έκθεσης αποδίδονται και στο διαδίκτυο, όπως ο ψηφιακός σχολικός εκφοβισμός. «Δεν κρύβουμε τα κενά κάτω από το χαλί αλλά τα αναδεικνύουμε» είπε η κ. Ράπτη, προσθέτοντας ότι «πρέπει να δουλέψουμε για να θεραπεύσουμε και να διορθώσουμε». Όπως σημείωσε η ίδια, βρίσκεται σε εξέλιξη μια πανελλαδική προσπάθεια συνεργασίας με σχολεία, φορείς μετανάστευσης, τοπικούς οργανισμούς με στόχο την ευαισθητοποίηση γονέων και παιδιών, ενώ κάλεσε σε ένωση δυνάμεων «για την ασφάλεια των παιδιών μας».
Στο πλαίσιο του επιστημονικού σκέλους του συνεδρίου που διήρκησε μέχρι αργά το απόγευμα, τοποθετήθηκαν η Βασιλική Αρτινοπούλου, καθηγήτρια Εγκληματολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου και διεθνής εμπειρογνώμων του ΟΗΕ σχετικά με την πρόληψη και αντιμετώπιση της σεξουαλικής κακοποίησης των παιδιών, καθώς και τις σύγχρονες θεσμικές εξελίξεις σε διεθνές, ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο, ο Γιώργος Νικολάου, καθηγητής και αντιπρόεδρος του τμήματος Τμήματος Επιστημών της Εκπαίδευσης & Κοινωνικής Εργασίας Πανεπιστημίου Πατρών, ο οποίος στην παρέμβασή του ανέλυσε πώς η αποδόμηση του κοινωνικού κράτους και τα φαινόμενα σεξουαλικής εκμετάλλευσης ανηλίκων συνδέονται χωρίς αμφιβολία, καθώς και ο Παναγιώτης Αναστασιάδης, καθηγητής Νέων Τεχνολογιών στην Δια Βίου και Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δ.Ε του Πανεπιστημίου Κρήτης, ο οποίος έδειξε πώς το εργαλείο της ψηφιακής αφήγησης έδωσε ξεκάθαρα τις απαντήσεις των παιδιών, που συμμετείχαν στη σχετική έρευνα, για τον διαδικτυακό εκφοβισμό (Cyberbullying) και την αποπλάνηση (Grooming).
Καθώς το συνέδριο πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έργου «Leaving with Care – Living with Care – CARE», που συγχρηματοδοτείται από το Πρόγραμμα για τα Δικαιώματα, την Ισότητα και την Ιθαγένεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης (2014-2020), τοποθετήθηκαν σχετικά οι εκπρόσωποι των φορέων υλοποίησης από την Ελλάδα, την Κύπρο, την Ιταλία και την Κροατία, δηλαδή ο Στέφανος Αλεβίζος, ψυχολόγος και συντονιστής του Εθνικού Κέντρου για τις Εξαφανίσεις και τα Παιδιά Θύματα Εκμετάλλευσης, εκ μέρους του Χαμόγελου του Παιδιού, η ‘Αντρια Αγκαστινιώτου, εκπροσωπώντας τον οργανισμό «Hope for Children» CRC Policy Center της Κύπρου, η οποία μίλησε και για το πρόγραμμα αναδοχής του φορέα, η Selma Nametak, συντονίστρια της υπηρεσίας της Φλωρεντίας της οργάνωσης SOS Il Telefono Azzurro Onlus της Ιταλίας και η Andrea Gerčar, εκ μέρους του οργανισμού «Brave Phone» της Κροατίας.
Στο τελευταίο μέρος του συνεδρίου επιστήμονες από την Κροατία, την Κύπρο, την Ελλάδα με δράση στη Μεγάλη Βρετανία, και τις Ηνωμένες πολιτείες κλήθηκαν να απαντήσουν σε εξαιρετικά σημαντικά ερωτήματα σχετικά με την αποτελεσματική διεπιστημονική προσέγγιση της διαδικασίας απομάκρυνσης ανηλίκων εκτός οικογενειακού περιβάλλοντος, την εφαρμογή ασφαλών συστημάτων αναδοχής, τα ψηφιακά δικαιώματα των παιδιών και την ευθύνη και λογοδοσία των παρόχων ψηφιακών υπηρεσιών, όπως το Facebook ή το TikTok, την έννοια της συνηγορίας για τα παιδιά που έχουν εκτεθεί σε κακοποίηση, η οποία ξεκινά από την δημιουργία ενός ασφαλούς περιβάλλοντος.
Το συνέδριο πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, με την υποστήριξη των οργανισμών International Society for the Prevention of Child Abuse & Neglect (ISPCAN), National Center for Missing & Exploited Children (NCMEC), National Children’s Advocacy Center (NCAC) και το σύνολο των παρεμβάσεων και του υλικού που προέκυψε από τις εργασίες θα είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα του «Χαμόγελου του Παιδιού», στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και κυρίως το YouTube, καθώς επίσης και στην ιστοσελίδα www.meneimystiko.gr.
