Το zougla.gr και η ιστοσελίδα Ahval δημοσιεύουν το δεύτερο άρθρο της δημοσιογραφικής έρευνας για την λαθροδιακίνηση μεταναστών και προσφύγων από την Τουρκία στην Ελλάδα.
Η έρευνα που ξεκίνησε από τη συνοικία Φατίχ της Κωνσταντινούπολης έφθασε στην Αδριανούπολη και τα κεφαλοχώρια κατά μήκος του Έβρου.
Το σκηνικό είναι η τουρκική περιφέρεια της Αδριανούπολης, σε απόσταση αναπνοής από τα σύνορα με
Τα σύνορα δείχνουν να είναι καλά φυλασσόμενα, ακόμα και απροσπέλαστα, από το σημείο όπου στεκόμαστε, αλλά αυτή η οπτική δεν αποτελεί την ολοκληρωμένη εικόνα. Στην πραγματικότητα, όπως αποκαλύπτουν τα στοιχεία από την Επιτροπή Μετανάστευσης του ΟΗΕ, ο αριθμός των προσφύγων που πέρασαν παράνομα από την Αδριανούπολη στην Ελλάδα έχει αυξηθεί κατά 140% από το 2017.
Λαμβάνοντας υπ’ όψιν τον αριθμό των μεταναστών που περνούν μέσα από την πόλη για να φτάσουν στον Έβρο και στα περάσματα προς την Ελλάδα, η Αδριανούπολη μοιάζει φαινομενικά ήρεμη. Κι υπάρχει καλός λόγος για αυτό: οι μη καταγεγραμμένοι μετανάστες τείνουν να μένουν για λίγες ώρες το πολύ εδώ, προτού αποπειραθούν να περάσουν τα σύνορα.
Τα χωριά, ωστόσο, που βρίσκονται πάνω στα σύνορα είναι μια άλλη ιστορία. Τα κεφαλοχώρια κοντά στον Έβρο, όπως οι Küplü, Subaşı, Serem, Adasarhanlı, Doyran και Üylüktatar, είναι αυτά που χρησιμοποιούνται περισσότερο από τους διακινητές. Σε αυτά τα χωριά πραγματοποιεί συχνές εφόδους η στρατιωτική αστυνομία.
Πριν από τα πρόσφατα κύματα της μετανάστευσης, οι πιο σοβαρές ειδήσεις που προέρχονταν από τον Έβρο αφορούσαν στις ετήσιες πλημμύρες του. Τώρα, με τους μετανάστες που οδηγούνται στην Ελλάδα λόγω των πολέμων στις γειτονικές της Τουρκίας χώρες, ο ποταμός έχει γίνει γνωστός ως ένα από πιο χρησιμοποιημένα περάσματα στις διαδρομές των προσφύγων.
Τούρκοι μέλη της οργάνωσης του Γκιουλέν, ενός θρησκευτικού κινήματος που κατηγορείται για την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος τον Ιούλιο του 2016, ενώνονται με τους μετανάστες στην προσπάθειά τους να φύγουν από τη χώρα.
Περίπου 500 από αυτούς που πνίγηκαν στον Έβρο δεν έχουν ταυτοποιηθεί και πολλοί θάφτηκαν σε τάφους χωρίς όνομα στην Αδριανούπολη. Ο μεγάλος αριθμός των μη ταυτοποιημένων νεκρών μεταναστών έχει καταστήσει αναγκαία τη δημιουργία νέων χώρων ταφής σε νεκροταφεία σε πόλεις όπου διακινούνται οι μετανάστες, όπως το Çanakkale, η Muğla, η Σμύρνη, αλλά και η Αδριανούπολη.
Υπάρχουν αρκετοί λόγοι για τους οποίους η Αδριανούπολη είναι διαβόητη ως επικίνδυνο μέρος για το ταξίδι των μεταναστών. Ο ένας λόγος είναι ότι στην περιοχή πλημμυρίζει ο Έβρος, όταν βρέχει πολύ. Ο δεύτερος λόγος είναι ότι η θερμοκρασία συχνά πέφτει κάτω από το μηδέν τους χειμερινούς μήνες, γεγονός το οποίο σε συνδυασμό με την άγρια χλωρίδα της περιοχής καθιστά τη διάβαση του ποταμού εξαιρετικά δύσκολη.
Οι ντόπιοι μάς λένε ότι οι μετανάστες πάντα περνούν το σημείο κατά τη διάρκεια της νύχτας, γεγονός που επιτείνει τον κίνδυνο. Για αυτόν τον λόγο η διάβαση του ποταμού γίνεται από συγκεκριμένα σημεία, όπου βρίσκονται κρυμμένες φουσκωτές βάρκες κάτω από δέντρα. Οι βάρκες φουσκώνουν γρήγορα και τις βάζουν στο νερό. Το πέρασμα -υπό καλές συνθήκες- διαρκεί περίπου 10 λεπτά.
Όλα αυτά γίνονται σε μια αυστηρά απαγορευμένη στρατιωτική ζώνη, κάτω από τη μύτη των φρουρών στα παρατηρητήρια που βρίσκονται κατά μήκος των συνόρων. Δεν βρήκαμε κανέναν στα χωριά που να ήθελε να σχολιάσει το γεγονός ότι οι διελεύσεις παράνομων μεταναστών αυξήθηκαν κατά 140%, παρά τη λήψη όλων αυτών των μέτρων.
Μέλη της οργάνωσης του Γκιουλέν που φεύγουν από την Τουρκία αποτελούν χωρίς αμφιβολία έναν παράγοντα για αυτήν την αύξηση. Εξαιτίας των εντατικών ελέγχων των τουρκικών αρχών ασφαλείας για την οργάνωση, η διαδρομή έχει καταστεί πιο δύσκολη -όχι μόνο αυξήθηκε η παρουσία των στελεχών ασφαλείας στα σύνορα, αλλά επίσης οι φιλανθρωπικές οργανώσεις που προσέφεραν βοήθεια στους μετανάστες διέκοψαν τις δραστηριότητές τους, ώστε να αποφύγουν τον κίνδυνο να συνδεθούν με τους Γκιουλενιστές. Μάλιστα, οι ντόπιοι αναφέρουν ότι οι μετανάστες που συλλαμβάνονται και στις δύο πλευρές του ποταμού μπορεί να υποστούν βία.
Έχουν καταγραφεί καταγγελίες, σύμφωνα με τις οποίες Έλληνες αξιωματούχοι κλέβουν μετανάστες που
Κι όμως, παρ’ όλα αυτά, ουδείς από τους κινδύνους που προαναφέρθηκαν αποτρέπει τη μεγάλη ροή μεταναστών που προσδοκούν να περάσουν τον Έβρο. Τα δίκτυα διακινητών βρίσκονται εκεί για να κάνουν τη «δουλειά» έναντι του ιδιαίτερα υψηλού τιμήματος.
«Η ομάδα που οργανώνει τα περάσματα θα μεταφέρει τους μετανάστες αφού ειδοποιηθεί από τους ανθρώπους της που παρακολουθούν τα σύνορα» μας λέει μια πηγή με γνώση των δικτύων λαθροδιακινητών στην Αδριανούπολη.
«Τους αναγκάζουν να περιμένουν για λίγο στο δάσος κοντά στο ποτάμι. Μετά, τους πηγαίνουν σε μονοπάτια μέσα από αγροτικές περιοχές προς την πλευρά του ποταμού» μας λέει η πηγή μας, επισημαίνοντας τον μεγάλο αριθμό των οχημάτων που μεταφέρουν μετανάστες από τα χωριά στα σύνορα. «Δεν ανάβουν τα φώτα τους κι έτσι πρέπει να πας κοντά για να τους δεις» σημειώνει.
Η Neşe Özgen, καθηγήτρια Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Ege της Σμύρνης, είναι από τους ανθρώπους που έχουν μελετήσει τα ζητήματα των συνόρων ενδελεχώς και έχει ακολουθήσει τις ροές μεταναστών από κοντά, κατά τη διάρκεια της περιόδου που εργαζόταν στην Ελλάδα.
Από την Özgen μάθαμε ότι 14.000 άνθρωποι πέρασαν από τον Έβρο και το Αιγαίο στην Ελλάδα για να ζητήσουν άσυλο, μόνο τους μήνες Απρίλιο και Μάιο. Αν μετρήσει κάποιος κι αυτούς που πέρασαν από την Ελλάδα χωρίς να ζητήσουν άσυλο, αυτός ο αριθμός μπορεί να αυξηθεί στο πενταπλάσιο, λέει.
«Φυσικά, αξίζει να σημειωθεί ότι αυτά τα στοιχεία ισχύουν τους ανοιξιάτικους μήνες, όταν ο καιρός και η θάλασσα είναι ακόμα κρύα. Οι αριθμοί εκτοξεύονται σε τεράστια επίπεδα κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Πάντα πολλαπλασιάζουμε τα επίσημα στοιχεία επί πέντε» αναφέρει.
«Αφού αυτή η διαδρομή χρησιμοποιήθηκε για πολλά χρόνια, πρόσφατα ντόπιες εθνικιστικές εγκληματικές οργανώσεις και απόστρατοι της Frontex έχουν ξεκινήσει να τη φρουρούν» μας λέει η Özgen, προσθέτοντας ότι μια διαδρομή από τη Μαύρη Θάλασσα «ακυρώθηκε» με τον ίδιο τρόπο.
Στην πραγματικότητα, οι διαδρομές από την Τουρκία έχουν προκαλέσει «πονοκέφαλο» στην Ε.Ε., όπου το ζήτημα των μεταναστών διχάζει.
«Τον Απρίλιο του 2009, έπειτα από μια Σύνοδο στη Βιέννη, η Ε.Ε. τράβηξε τα σύνορά της πίσω από την Ελλάδα και τη Βουλγαρία» αναφέρει η Özgen. «Ένας λόγος για αυτό ήταν ότι η Τουρκία μετέτρεψε τη δέσμευσή της για διασφάλιση των συνόρων σε ένα μέσο εκβιασμού. Ο κύριος μοχλός πίσω από αυτήν τη συμφωνία ήταν η Γερμανία» τονίζει.
Για την Özgen, αυτό είναι ενδεικτικό μιας σημαντικότερης πραγματικότητας του «εμπορίου» μεταναστών: όπως ακριβώς τα δίκτυα διακινητών μεταφέρουν μετανάστες πέρα από τα σύνορα, τα κράτη αντιλαμβάνονται ότι η παράνομη ροή των ανθρώπων μπορεί να ωφελήσει τα συμφέροντά τους και σε συγκεκριμένες χρονικές περιόδους ενδέχεται να κλείνουν τα μάτια σε αυτό.
«Φυσικά, όταν συμβαίνει αυτό, γίνεται με ελεγχόμενο τρόπο. Οι παράνομες διελεύσεις θα πραγματοποιούνται πάντα με έναν σκιώδη και αδιαφανή τρόπο, αλλά τελικά είναι ελεγχόμενος» επισημαίνει.
«Έτσι, η Ελλάδα είναι χαλαρή στα μέτρα της στα σύνορα τους τελευταίους μήνες και προφανώς δεν καταγράφει πολλούς από τους εισερχόμενους μετανάστες, ίσως για οικονομικούς λόγους. Το αντίθετο, ωστόσο, ισχύει στα σύνορα με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες και αυτοί που έρχονται με μη νόμιμο τρόπο από την Τουρκία μπορεί να αντιμετωπίσουν παράνομες απελάσεις» σημειώνει.
Εν κατακλείδι, η αντιμετώπιση των μεταναστών εξαρτάται περισσότερο από τα συμφέροντα των κρατών, από ό,τι από τους νόμους ή τα ανθρώπινα δικαιώματα, και γι’ αυτό η Özgen είναι κάθετη όσον αφορά στις ευθύνες για τους θανάτους μεταναστών.
«Δεν είναι το νερό που σκοτώνει τους ανθρώπους που προσπαθούν να περάσουν τα σύνορα. Αυτό που τους σκοτώνει είναι τα κράτη και οι πολιτικές τους στα σύνορα» τονίζει.
