«Blackout Challenge»: Πώς να κρατήσουμε τα παιδιά μας ασφαλή

Ρεπορτάζ: Xρήστος Μαζάνης

«Δεν πρέπει να αφήνουμε τα παιδιά μας να μεγαλώνουν μόνα τους στο Διαδίκτυο», λέει σε συνέντευξή του στη «Ζούγκλα» – με αφορμή την αυτοκτονία του 14 χρονου στα Κάτω Πατήσια, ο Γιώργος Κορμάς, εκπρόσωπος του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου και υπεύθυνος της γραμμής βοήθειας Help Line.

«Από έρευνες που έχουν πραγματοποιήσει φαίνεται ότι το 37% των παιδιών στο λύκειο μεγαλώνουν σε περιβάλλον μίσους ενώ το 53% αυτών των παιδιών αδιαφορούν για τη διαδικτυακή τους φήμη», προσθέτει.

Ο θάνατος  του 14χρονου μαθητή στα Κάτω Πατήσια έχει συγκλονίσει τους πάντες. Όχι μόνο όσους τον γνώριζαν και λένε πόσο καλό και άκακο παιδί ήταν, αλλά και όσους δεν τον είχαν γνωρίσει ποτέ. Το παιδί βρέθηκε απαγχονισμένο το βράδυ της Παρασκευής από τους γονείς του οι οποίοι σε κατάσταση σοκ κάλεσαν ασθενοφόρο του ΕΚΑΒ, αλλά το παιδί είχε ήδη φύγει από τη ζωή.

Οι τελευταίες πληροφορίες αναφέρουν πως το νεαρό αγόρι είχε πέσει θύμα bullying, όμως οι Αρχές εξετάζουν και το ενδεχόμενο  η πράξη του αυτή να είναι αποτέλεσμα συμμετοχής του σε μια «πρόκληση» της δημοφιλούς πλατφόρμας στα social media Tik Tok, που ονομάζεται «blackout challenge» ή αλλιώς «πρόκληση συσκότισης». Η διενέργεια της έρευνας ανατέθηκε στη δίωξη ηλεκτρονικού εγκλήματος.

«Το blackout challenge ενθαρρύνει όσους συμμετέχουν να προκαλέσουν ασφυξία στον εαυτό τους μέχρι να χάσουν προσωρινά τις αισθήσεις τους, να τραβήξουν βίντεο και στη συνέχεια να το ανεβάσουν στο TikTok»,  λέει ο Γιώργος Κορμάς.

«Οι κίνδυνοι από το παιχνίδι είναι σοβαροί καθώς μπορεί να προκαλέσει εγκεφαλικές βλάβες, ακόμα και να αποβεί μοιραίο. Η συγκεκριμένη πρόκληση έχει αποβεί μοιραία αρκετές φορές στο παρελθόν. Έχουμε μια περίπτωση στην Ιταλία και άλλες 4 στην Αμερική. Πάντως αφορά κυρίως παιδιά του δημοτικού και ηλικίες 10-12 ετών. Οι δικές μας έρευνες τα τελευταία δύο χρόνια δείχνουν ότι το 70% των παιδιών δημοτικού βρίσκονται στα κοινωνικά δίκτυα. Τον τεευταίο χρόνο το φαινόμενο του blackout challenge πάντως έχει μεγάλη έξαρση», διευκρινίζει.

Γιατί ένα παιδί να θέλει να συμμετέχει σε μια τέτοια πρόκληση

Σύμφωνα με τον Γιώργο Κορμά «παίζουν πολλά ρόλο. Μεταξύ άλλην ο μιμητισμός, η ριψοκίνδυνη συμπεριφορά, τα χαρακτηριστικά της εφηβείας, το γεγονός ότι θέλουν να ανήκουν κάπου ή να τραβήξουν την προσοχή. Πολλά παιδιά νιώθουν μοναξιά κι έτσι κάνουν κάτι που θα τους δώσουν άλλοι σημασία».

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς ;

«Οι γονείς θα πρέπει να είναι καταρχάς σε ανοιχτή επικοινωνία με τα παιδιά τους. Πρέπει να παρακολουθούν τις δραστηριότητες των παιδιών τους στο Διαδίκτυο», λέει εκπρόσωπος του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου ενώ κατά τη διάρκεια της συζήτησης δίνει συμβουλές για να αποφεύγονται τέτοια φαινόμενα.

Να σημειωθεί ότι τo Ελληνικό Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου ξεκίνησε την λειτουργία του τον Ιούλιο του 2016 υπό την αιγίδα του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας και πιο συγκεκριμένα του Ινστιτούτου Πληροφορικής. Η Γραμμή Βοηθείας «help-line» απευθύνεται σε παιδιά και εφήβους και τις οικογένειές τους, παρέχοντας υποστήριξη και συμβουλές για θέματα που σχετίζονται με τη χρήση του Διαδικτύου, του κινητού τηλεφώνου και των ηλεκτρονικών παιχνιδιών.

Δείτε όλα όσα είπε στη «Zούγκλα» ο Γιώργος Κορμάς :

Οι συμβουλές προς τους γονείς:  

• Διατηρείτε καλές σχέσεις με το παιδί σας και αναπτύξτε ποιοτική επικοινωνία, ώστε να αισθάνεται άνετα να σας αναφέρει τη διαδικτυακή του δράση (διαδικτυακούς φίλους, ιστοσελίδες που επισκέπτεται κ.λπ.) και πιθανούς διαδικτυακούς κινδύνους που αντιμετωπίζει.
• Ελέγχετε τη συναισθηματική του ευημερία, διερευνώντας αν υπάρχει κάτι το οποίο το απασχολεί και το δυσκολεύει συναισθηματικά.
• Επιβλέψτε διακριτικά τις διαδικτυακές τους δραστηριότητες και ενημερώστε για τους κινδύνους στο Διαδίκτυο. Να θυμάστε να μιλάτε για τους κινδύνους που υπάρχουν στο Διαδίκτυο, χωρίς ωστόσο να υπερβάλλετε για τη φύση του κινδύνου και το βαθμό στον οποίο το ίδιο το Διαδίκτυο είναι ένα επικίνδυνο περιβάλλον. Οι ενήλικες πρέπει να καταλάβουν ότι μια υπερβολική αντίδραση μπορεί να είναι δυνητικά επιβλαβής για τη μελλοντική σχέση/επικοινωνία με τα παιδιά τους.
• Μιλήστε για την πίεση από συνομηλίκους : Ένα από τα βασικά ζητήματα που εγείρονται για τις διαδικτυακές προκλήσεις είναι αυτό της πίεσης από συνομιλήκους. Οι νέοι μπορούν μερικές φορές να ασχοληθούν με τέτοιες προκλήσεις, επειδή είναι αυτό που κάνουν όλοι/ες οι φίλοι/ες τους ή φαίνεται να κάνουν και λέγοντας «ΟΧΙ» μπορεί να φαίνεται και να είναι πολύ δύσκολο. Υπενθυμίστε και εξηγήστε ότι είναι εντάξει να πουν ΟΧΙ σε πράγματα που δεν αισθάνονται άνετα και υπερτονίστε ότι είναι σημαντικό να κάνουν τις δικές τους προσωπικές επιλογές.
• Μείνετε ήρεμοι και κάντε την έρευνά σας: Όταν οι διαδικτυακές προκλήσεις αναφέρονται από παιδιά ή νέους/ες ή εμφανίζονται στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, είναι σημαντικό να διασφαλίσετε όλες τις πληροφορίες που χρειάζεστε, για να είστε σε θέση να ενημερώσετε και να υποστηρίξετε αποτελεσματικά το παιδί σας.
• Μιλήστε με το παιδί σας: Ξεκινήστε μια συζήτηση σχετικά με τις διαδικτυακές προκλήσεις που μπορεί να έχουν προκαλέσει το ενδιαφέρον του παιδιού σας, ενημερώστε το για αυτές, αλλά και γενικότερα για τις προκλήσεις στο Διαδίκτυο.
• Αποφύγετε να παρουσιάσετε ενοχλητικό ή τρομακτικό περιεχόμενο: Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι ακόμη και όταν κάτι κοινοποιηθεί ευρέως στο Διαδίκτυο, αυτό δεν σημαίνει ότι όλοι/όλες το έχουν δει ή ακούσει. Μπορείτε να ενημερώσετε το παιδί σας για τους κινδύνους των διαδικτυακών προκλήσεων, χωρίς να του δείξετε παραδείγματα ή να δώσετε σαφείς λεπτομέρειες. Αντίθετα, επικεντρωθείτε σε βασικές συμβουλές και στρατηγικές, ώστε να είναι σε θέση να αντιμετωπίζει οποιονδήποτε διαδικτυακό κίνδυνο και πρόκληση. Για παράδειγμα, μιλήστε για την αποφυγή επικοινωνίας με άγνωστα και παράξενα προφίλ, παρουσιάστε τα εργαλεία αναφοράς και αποκλεισμού, ενθαρρύνετε για τη δυνατότητα επικοινωνίας με κάποιον έμπιστο ενήλικα, ώστε να επιτρέψει την ευκαιρία να επιλυθούν τυχόν απορίες ή προβληματισμοί. 
• Αποφύγετε την ονομασία σχετικά με επικίνδυνες προκλήσεις: Ο χαρακτηρισμός/ονομασία μιας πρόκλησης μπορεί να συμβάλει στην περαιτέρω διάδοσή της. Επομένως, αντί να εστιάζετε σε ένα συγκεκριμένο διαδικτυακό παιχνίδι, πρόκληση ή εικόνα, δώστε εφαρμόσιμες συμβουλές, σε περίπτωση που συμβεί οτιδήποτε στο Διαδίκτυο που ανησυχήσει, αναστατώσει ή προσβάλλει το παιδί σας.
• Μιλήστε σχετικά με αποτελεσματικές πρακτικές αντιμετώπισης: Είναι σημαντικό να δώσετε στο παιδί σας τις στρατηγικές για την αντιμετώπιση τέτοιου διαδικτυακού περιεχομένου και προκλήσεων.
• Αν δεχθεί πρόσκληση στο Διαδίκτυο για συμμετοχή σε επικίνδυνα «παιχνίδια», σε επικίνδυνες συμπεριφορές ή σε διαδικτυακές συζητήσεις, που το κάνει να αισθανθεί άβολα θα πρέπει:
• Να κρατήσει αποδεικτικά στοιχεία (στιγμιότυπα οθόνης-screen shots),
• Να αναφέρει, μέσω εργαλείων αναφοράς καταγγελίας, το περιστατικό και τα αποδεικτικά στοιχεία,
• Να μπλοκάρει το άτομο (π.χ., προφίλ) ή τον αριθμό που το παρενοχλεί,
• Να αναφέρει, άμεσα, το γεγονός σε εσάς ή σε ενήλικα που εμπιστεύεται,
• Να απευθυνθεί σε εξειδικευμένους φορείς όπως:
• Γραμμή Βοήθειας Help-Line.gr στο 210 6007686
• Ανοιχτή γραμμή καταγγελιών για το παράνομο περιεχόμενο στο διαδίκτυο SafeLine.gr
• Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος (11188)
• Αν αντιληφθεί ότι κάποιο άλλο παιδί ή έφηβος συμμετέχει ή σχεδιάζει να συμμετάσχει σε επικίνδυνες διαδικτυακές προκλήσεις να ενημερώσει άμεσα κάποιον ενήλικα ή να καλέσει τη Γραμμή Βοήθειας Help-Line.gr ή την Ανοιχτή γραμμή καταγγελιών για το παράνομο περιεχόμενο στο διαδίκτυο SafeLine.gr ή τη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος.