Ρεπορτάζ: Σωτήρης Σκουλούδης
Εικονολήπτης: Νίκος Χριστοφάκης
Η Ναυμαχία της Σαλαμίνας αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα ορόσημα για την παγκόσμια ιστορία: δεν είναι λίγοι αυτοί που θεωρούν ότι αν το γεγονός αυτό είχε διαφορετική έκβαση, τότε ο δυτικός πολιτισμός δεν θα είχε διασωθεί και ο κόσμος μας σήμερα θα ήταν πολύ διαφορετικός. Για τη σύγκρουση αυτή, που έληξε ουσιαστικά και νικηφόρα τον πόλεμο μεταξύ Ελλήνων και Περσών, το 480 π.Χ., έχουν γραφτεί τόμοι ιστορικής ανάλυσης και ανάδειξης της σπουδαιότητάς της.
Στο «πεδίο» όμως, στο νησί της Σαλαμίνας, πέραν από… ελάχιστες μικροεπεμβάσεις κάποιων ευαισθητοποιημένων φορέων και πολιτών, τίποτα δεν θυμίζει ότι εκεί διαδραματίστηκαν γεγονότα που σημάδεψαν την ανθρώπινη ιστορία. Η διαχρονική αδιαφορία της Ελληνικής Πολιτείας για την ανάδειξη του γεγονότος που θα μπορούσε να αποτελεί από μόνο του πόλο έλξης για το υποβαθμισμένο τουριστικά νησί, δημιουργεί μια απογοητευτική εικόνα εκεί όπου, οποιοδήποτε άλλο σοβαρό κράτος, θα είχε κατασκευάσει ακόμα και θεματικό ιστορικό πάρκο…
Οι λίγες ανασκαφές που έχουν πραγματοποιηθεί έχουν φέρει στο φως ένα πολύ μικρό μέρος του αρχαιολογικού πλούτου ενός νησιού που στην κλασική αρχαιότητα άκμαζε και με τους υπόλοιπους θησαυρούς, που αφορούν φυσικά και στη Ναυμαχία, να παραμένουν θαμμένοι ή βυθισμένοι στη λήθη της ιστορίας.
Αρχαιολογικές εκτιμήσεις κάνουν λόγο για τις τριήρεις-ναυάγια να έχουν διατηρηθεί με άθικτο τον εξοπλισμό τους (και πιθανότατα τον χρυσό που μετέφερε ο Ξέρξης) σε όχι μεγάλο βάθος, κοντά στο αρχαίο λιμάνι, εκεί που σήμερα λειτουργεί ναυπηγείο…
Το zougla.gr συνάντησε τον Κυριάκο Μαριδάκη, πρόεδρο του Διεθνούς Ιδρύματος «Σαλαμίς», ο οποίος έχει αφιερωθεί στις προσπάθειες ανάδειξης και αναβάθμισης του τόπου, εν όψει και των εκδηλώσεων που σχεδιάζονται έως το 2021, οπότε και είναι η επέτειος των 2.500 ετών από το γεγονός.
Ταξιδέψτε στη Σαλαμίνα και περιηγηθείτε στα σωζόμενα μνημεία της με τον φακό του zougla.gr:
Το νησί της Σαλαμίνας, πέραν από… ελάχιστες μικροεπεμβάσεις κάποιων ευαισθητοποιημένων φορέων και πολιτών, σε τίποτα δεν θυμίζει ότι εκεί διαδραματίστηκαν γεγονότα που σημάδεψαν την ανθρώπινη ιστορία
«Το Διεθνές Ίδρυμα Σαλαμίς, που στελεχώνεται από προσωπικότητες διεθνούς κύρους, έχει στόχο την παγκόσμια ευαισθητοποίηση για την ανάδειξη, προστασία και προβολή ενός μνημείου που συμβολίζει την Ελευθερία, τη Δημοκρατία και τον Πολιτισμό, με άμεση συνέπεια φυσικά να δοθεί τεράστια ώθηση για την πολιτιστική και τουριστική ανάπτυξη της περιοχής», επισημαίνει, ξεναγώντας τον φακό του zougla.gr στα σημαντικότερα μνημεία ενδιαφέροντος του νησιού.
«Οι ανασκαφικές δραστηριότητες που αναμένουμε να αρχίσουν, και με τη συνεργασία άλλων φορέων όπως της φινλανδικής αρχαιολογικής υπηρεσίας που ήδη δραστηριοποιείται στην περιοχή, θεωρούμε ότι θα φέρουν στο φως ευρήματα που θα προκαλέσουν παγκόσμια αίσθηση. Υπάρχουν τεράστιοι αρχαιολογικοί θησαυροί, ακόμα και θέατρο και στάδιο μεγαλύτερο από αυτό της Ολυμπίας, λίγα εκατοστά κάτω από τα πόδια μας.
«Άνθρωπος που εργάζεται στη ΝΑΣΑ, έχει δει αεροφωτογραφίες και μας είπε ότι στο αρχαίο λιμάνι, κάτω από 10 μέτρα λυματολάσπης και στα 50 μέτρα βάθος, υπάρχουν αντικείμενα που μπορούν να κοσμήσουν ένα μουσείο μεγαλύτερο από αυτό της Ακρόπολης», αναφέρει με ενθουσιασμό.
Το zougla.gr περιηγήθηκε στον Τύμβο των Σαλαμινομάχων, στο αρχαίο τοίχος στους πρόποδες του Καματερού καθώς και στο αρχαίο λιμάνι που εδώ και πολλά χρόνια έχει μετατραπεί σε… ναυπηγείο. «Σε οποιοδήποτε άλλο μέρος του κόσμου δεν θα συνυπήρχε αρχαίο μνημείο με αυτή τη δραστηριότητα. Έχουν γίνει ενέργειες και πρωτοβουλίες για να μεταφερθούν τα ναυπηγεία σε άλλο σημείο, υπάρχουν μάλιστα και σχετικές αποφάσεις, αλλά δεν γίνεται τίποτα. Ο στόχος όλων μας θα πρέπει να είναι η αναβάθμιση κι όχι η υποβάθμιση», σημειώνει ο Κυριάκος Μαριδάκης.
Χαρακτηριστικά, στο τοίχος του αρχαίου λιμανιού έχουν απομείνει ελάχιστες πέτρες διότι αξιοποιήθηκαν για την κατασκευή… πολυκατοικιών τα νεότερα χρόνια…
Κάτι παρόμοιο συνέβη και στους 60 τάφους των Σαλαμινομάχων που βρίσκονταν στο σημείο όπου χτίστηκε ο Τύμβος. Έχουν διασωθεί μόνο 3, διότι οι υπόλοιποι έγιναν οικοδομική ύλη για το ναυπηγείο ακριβώς δίπλα…
«Περίεργη» μαρτυρία από το παρελθόν
Ο Ιωάννης Σουλιώτης, 87 ετών σήμερα, κάτοικος στο Αμπελάκι Σαλαμίνας, ισχυρίζεται στο zougla.gr ότι όταν ήταν 20 ετών, έγινε μάρτυρας, μαζί με τον πατέρα του, ενώ αλλόκοτου – ή όχι και τόσο αλλόκοτου-, γεγονότος. «Ψαρεύαμε λίγες ώρες μετά από μια πρωτοφανή και τεράστια κακοκαιρία, που διήρκεσε 6-7 μέρες – σημειώθηκε ακόμα και κυκλώνας στην περιοχή, ενώ ήταν τέτοια η σφοδρότητα που ξεκόλλησαν στέγες από σπίτια και παρασύρθηκαν 500 μέτρα μακριά.
«Τότε λοιπόν, ο βυθός λόγω της κακοκαιρίας είχε «ξυστεί» και είδαμε καθαρά, σε βάθος περίπου 6-7 μέτρων, τα κουφάρια αρχαίων πλοίων»«Τότε λοιπόν, ο βυθός λόγω της κακοκαιρίας είχε «ξυστεί» και είδαμε καθαρά, σε βάθος περίπου 6-7 μέτρων, τα κουφάρια αρχαίων πλοίων. Διακρίνονταν τέλεια τα έμβολά τους στην πλώρη, καθώς και ο σκελετός τους, ο οποίος μάλιστα ήταν σε καλή κατάσταση – επειδή υπάρχει λάσπη στην περιοχή, το ξύλο δεν σαπίζει», σημειώνει Ιωάννης Σουλιώτης. Θεωρεί δε ότι με το πέρας της κακοκαιρίας τα καράβια θάφτηκαν πάλι στο βυθό ή διασκορπίστηκαν.
Ο ίδιος για δικούς του λόγους, όπως ανέφερε στο zougla.gr, αν και είχε αναφέρει στις αρχές τη μαρτυρία του, δεν θέλησε ποτέ να αποκαλύψει το ακριβές σημείο, που είδε για μία και μοναδική φορά στη ζωή του τα απομεινάρια της Ναυμαχίας που συγκλόνισε τον κόσμο…
