Αναβλήθηκε, για άλλη μια φορά, η γνωμοδότηση των μελών του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ) ως προς το θέμα της διατήρησης των αρχαιοτήτων που βρέθηκαν στη θέση «Σκουριές» Χαλκιδικής. Η αιτιολογία ήταν ότι εκκρεμεί απόφαση του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, από την οποία εξαρτάται η συνέχιση της εξόρυξης στην περιοχή από την εταιρεία «Ελληνικός Χρυσός».
Η παραπάνω απόφαση ελήφθη χθες στη συνεδρίαση του ΚΑΣ μετά τη σχετική πρόταση των μελών του Συμβουλίου που συμμετείχαν στην αυτοψία, η οποία έγινε στις αρχαιότητες της περιοχής στις 7 Σεπτεμβρίου, όπως είχε αποφασιστεί στην προτελευταία συνεδρίαση του Ιουλίου.
Σημειώνεται ότι η αυτοψία προκρίθηκε τότε στο ΚΑΣ (με οριακή πλειοψηφία), με σκοπό να γίνουν κατανοητές τόσο η σημασία των αρχαιοτήτων που εντοπίστηκαν κατά την «υποδειγματική», όπως είχε χαρακτηριστεί, σωστική ανασκαφή της Εφορείας Αρχαιοτήτων (ΕΦΑ) Χαλκιδικής και Αγίου Όρους στη θέση «Σκουριές», όσο και η γενικότερη αρχαιολογική τοπογραφία στη γύρω περιοχή. Στην αυτοψία πήγαν τα μέλη που την είχαν προτείνει, δηλαδή η γ.γ. του ΥΠΠΟΑ Μαρία Ανδρεαδάκη – Βλαζάκη, η διευθύντρια Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς Ελένη Κόρκα, καθώς και οι Πολυξένη Αδάμ – Βελένη, Αγγελική Κοτταρίδη, Αναστασία Λαζαρίδου, Όλγα Γκράτζιου και Κωνσταντίνος Ζάχος. Αργότερα, στις 20 Σεπτεμβρίου, ακολούθησε στην Αθήνα συνάντηση με την επιτροπή του ΚΑΣ που πήγε στη Χαλκιδική.
Τι είδαν λοιπόν οι αρχαιολόγοι που συμμετείχαν στην αυτοψία; Σύμφωνα με το πολυσέλιδο πυκνογραμμένο πρακτικό, από το οποίο αναγνώστηκαν τα συμπεράσματα, διευκρινίστηκαν και προτάθηκαν, μεταξύ άλλων, τα εξής:
* Η αυτοψία ήταν άκρως βοηθητική για την κατανόηση του ευρήματος, το οποίο είναι πολύ σημαντικό, τόσο το ίδιο όσο και σε σχέση με τις αρχαιότητες της ευρύτερης περιοχής, που δείχνουν τη διαχρονικότητα των μεταλλευτικών δραστηριοτήτων από την αρχαιότητα ως τις μέρες μας.
* Η περιβαλλοντική διάσταση του ζητήματος είναι κρίσιμη κι αυτό κατέστη προφανές κατά την αυτοψία στις «Σκουριές», καθώς και σε άλλες αρχαίες θέσεις στην ευρύτερη περιοχή.
* Στη θέση «Σκουριές», ενδιαφέρον παρουσιάζει η θεμελίωση κτηρίου, που πιθανόν παραπέμπει σε χώρο λατρείας, εξαιτίας τόσο της κάτοψής του όσο και του πάχους του, που φτάνει το ένα μέτρο, γεγονός που, σύμφωνα με τις κ. Βελένη και Κοτταρίδη, στη Μακεδονία καταδεικνύει χώρο λατρείας. Σίγουρα, πάντως, το κτήριο, που δεν σώζεται σε καλή κατάσταση, σχετίζεται με την αρχαία μεταλλευτική δραστηριότητα.
* Λόγω της μεγάλης σημασίας των ευρημάτων στη θέση αυτή προτείνεται η διατήρηση των αρχαιοτήτων κατά χώραν (στο σημείο εύρεσής τους), με παράλληλο περιορισμό της σύγχρονης δραστηριότητας. Για όσο διάστημα διαρκέσει η μεταλλευτική δραστηριότητα της εταιρείας, οι αρχαιότητες θα πρέπει να προστατευθούν σε κατάχωση, ενώ μετά την ολοκλήρωση των εργασιών θα πρέπει να αναδειχθούν και το περιβάλλον τους να αποκατασταθεί κατόπιν μελέτης.
* Αν δεν μπορεί να γίνει αυτό, θα μπορούσε να αποσπαστεί το κτήριο και η πλακόστρωτη επιφάνεια, που διατηρούνται καλύτερα, και να τοποθετηθούν σε κατάλληλο χώρο, όπου και θα αναδειχθούν. Ο χώρος αυτός θα πρέπει να μπορεί να φιλοξενήσει και κινητά ευρήματα της ανασκαφής ή αντίγραφά τους ώστε να αναπτυχθεί ένα θεματικό μουσείο.
* Το θέμα της απόσπασης δεν θα πρέπει να κριθεί πριν την απόφαση του υπουργείου Ενέργειας και Περιβάλλοντος.
* Η εταιρεία να προχωρήσει σε ενοποίηση των αρχαιολογικών θέσεων και στη δημιουργία δικτύου εντός της περιοχής του έργου, αλλά και όσων υποδείξει η αρμόδια ΕΦΑ, ώστε να τονιστεί η διαχρονικότητα της δραστηριότητας, να διατηρηθεί και να αναδειχθεί η αρχαιολογική και ιστορική φυσιογνωμία της περιοχής.
Αναβολή είχαν ζητήσει για τον ίδιο λόγο και ο Δήμος Αριστοτέλη, η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Κατερίνα Ιγγλέζη, ο Σύλλογος Μεγαλοπαναγιωτών Θεσσαλονίκης και ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων. Σημειώνεται, επίσης, ότι η ομόφωνη γνωμοδότηση του ΚΑΣ προκάλεσε την αντίδραση εκπροσώπων της Εταιρείας και των εργαζομένων (όπως του νομικού Νίκου Αλιβιζάτου και του Βασίλη Βασιλειάδη από το επιστημονικό προσωπικό της εταιρείας), που περίμεναν να παραστούν (κάτι που λόγω αναβολής δεν πραγματοποιήθηκε), αναφέροντας μεταξύ άλλων τα εξής: «Η απογοήτευση είναι τεράστια, δέχεστε να λειτουργείτε ως πρόσχημα, σας εκμεταλλεύονται» (προς τα μέλη του ΚΑΣ), «εμπαίζεται η εταιρεία στα πολιτικά παιχνίδια» και «θα μείνουν 1.500 εργαζόμενοι στον αέρα».
Ένα ακόμα ενδιαφέρον σημείο της συνεδρίασης ήταν η αναφορά από δύο μέλη του Συμβουλίου (και της επιτροπής αυτοψίας) ως προς το αναγκαστικό πλύσιμο του αυτοκινήτου που τους μετάφερε στα αρχαία της περιοχής, γεγονός που μάλλον τους θορύβησε. Τέλος, από την κα Κοτταρίδη θίχτηκε ιδιαίτερα η ομορφιά του τοπίου, αλλά και η πληθώρα των αρχαιοτήτων της ευρύτερης περιοχής. «Όπου πήγαμε υπήρχαν αρχαία. Και όλα αυτά μέσα σε ένα πανέμορφο, απίστευτο δάσος, ένα μαγικό τοπίο και δίπλα η θάλασσα. Υπάρχει μια ‘συνομιλία’ του ανθρώπου με το περιβάλλον ως προς την εξόρυξη εδώ και αιώνες. Γι’ αυτό η επιτροπή πρότεινε να αντιμετωπιστούν και να αναδειχθούν οι αρχαιότητες συνολικά» δήλωσε, μεταξύ άλλων, η αρχαιολόγος.
