Ήταν η 25η Μαΐου 2011. Εν μέσω υπογραφών του Μνημονίου, του Μεσοπρόθεσμου και της λήψης ακραία επιβαρυντικών για τον ελληνικό λαό αποφάσεων, το σύγχρονο πολιτικό σύστημα αμφισβητήθηκε όσο ποτέ. Μακριά από τη σκιά των παραδοσιακών κομμάτων, χωρίς ταμπέλες, η «σιωπηρά πλειοψηφία» κατέβηκε στους δρόμους της χώρας από τον Λευκό Πύργο και την Πλατεία Συντάγματος έως το Ηράκλειο, το Βόλο και την Πάτρα. Και κατέβηκε για να μείνει.
Προηγήθηκε κάλεσμα με συμμετοχή χρηστών του Facebook, για μαζική κάθοδο στις κεντρικές πλατείες των μεγάλων πόλεων της χώρας. Το αποτέλεσμα, ήταν συγκλονιστικό, πέρα από κάθε προσδοκία. Οι 30.000 πολίτες του Συντάγματος, με την πεποίθηση πώς αυτή η κατάσταση δεν μπορεί να συνεχιστεί και με πρώτο σύνθημα στα χείλη το «κλέφτες-κλέφτες», διαμόρφωσαν το λεγόμενο κίνημα των Αγανακτισμένων.
Η συνέχεια, αιφνιδίασε τους πάντες. Από τους πολιτικούς, που ένιωσαν από κοντά την οργή των πρώην ψηφοφόρων τους και τέθηκαν «υπό πολιορκία» σε αρκετές περιπτώσεις, όσο και τους πολίτες, οι οποίοι με ενθουσιασμό συνέχισαν να δίνουν το παρών στην Πλατεία για πολλές εβδομάδες, στις αρχές του καλοκαιριού.
Κάθε μέρα, στις 18:00 το απόγευμα, η λεωφόρος Αμαλίας έκλεινε από τον όγκο του κόσμου που παρέμενε μπροστά από το Κοινοβούλιο, φωνάζοντας συνθήματα, αποδοκιμάζοντας το πολιτικό σύστημα και τους εκπροσώπους του και ζητώντας επιτακτικά αλλαγή πλεύσης για την πολιτική που ακολουθεί η χώρα.
Την ίδια στιγμή, στο κέντρο της πλατείας Συντάγματος, η «Λαϊκή Συνέλευση», μια πρότυπη πολιτική αλλά πρωτίστως κοινωνική διαδικασία με χιλιάδες συμμετοχές, αποτέλεσε πεδίο ζύμωσης ιδεών και μόχλευσης προτάσεων για τη βελτίωση της ζωής όλων των πολιτών, από «κάτω προς τα πάνω» -ή μάλλον με απόλυτη ισότητα όλων, αυτή τη φορά. Ένα ιδιότυπο και εποικοδομητικό «πείραμα», σίγουρα πολύ πιο κοντά στην άμεση δημοκρατία του Περικλή, από τα τεκταινόμενα στο Κοινοβούλιο λίγα μέτρα πιο πάνω…
H zougla.gr κάλυψε ζωντανά, από την πρώτη στιγμή και σε καθημερινή βάση, όλες τις κινητοποιήσεις, δίνοντας το βήμα της έκφρασης στους αγανακτισμένους πολίτες.
Έξι μέρες αργότερα, στις 31 Μαΐου 2011, οι βουλευτές διαπίστωσαν για πρώτη φορά ότι οι χιλιάδες των πολιτών δεν σκοπεύουν να αρκεστούν στις «μούντζες» και τα συνθήματα, αλλά κατεβαίνουν στο Σύνταγμα για να περάσουν το μήνυμά τους με εμφατικό τρόπο: οι έξοδοι της Βουλής αποκλείστηκαν από το εξοργισμένο πλήθος, αιφνιδιάζοντας τους εκατοντάδες αστυνομικούς που απασχολούνταν για την… απρόσκοπτη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος και οι βουλευτές φυγαδεύτηκαν από τον Εθνικό Κήπο, κάτω από τις έντονες αποδοκιμασίες.
Και αν το κίνημα των Αγανακτισμένων αποτελούσε έως τότε μια «γραφική» και αποσπασματική μορφή αντίδρασης για κάποιους, το τεράστιο πλήθος –που υπολογίστηκε σε εκατοντάδες χιλιάδες πολιτών, ίσως το μεγαλύτερο όλων των εποχών-, που συγκεντρώθηκε την Κυριακή 5 Ιουνίου, αποτέλεσε τη μαζικότερη και πιο εμφατική μορφή αντίδρασης της σιωπηρής πλειοψηφίας. Πλέον οι κυβερνώντες ήξεραν ότι παρακολουθούνται στενά- πολύ στενά- από το εκλογικό τους σώμα και οι Έλληνες ως σύνολο επέδειξαν με μνημειώδη τρόπο τη βούλησή τους για αλλαγή και κάθαρση, ως τη μόνη δίοδο εξόδου από την κρίση.
Επεισόδια στην πλατεία
Στο πλαίσιο της παλλαϊκής καθημερινής διαμαρτυρίας, τα συνδικάτα δεν άργησαν να προκηρύξουν απεργιακές κινητοποιήσεις και συγκεντρώσεις. Στις 15 Ιουνίου, ο ειρηνικός χαρακτήρας των διαμαρτυριών ξεπεράστηκε και τα βίαια επεισόδια στο Σύνταγμα έκαναν το γύρο του κόσμου.
Σκηνικό γενικευμένης σύρραξης στους κεντρικούς δρόμους, συγκρούσεις σώμα με σώμα, τεράστια χρήση χημικών από την αστυνομία και πύρινα οδοφράγματα συνέθεσαν την εικόνα της πρωτεύουσας, ενώ για πρώτη φόρα χρησιμοποιήθηκε ο ειδικός φράχτης από σίδερο στην πλαϊνή είσοδο της Βουλής, για την καλύτερη προστασία των κυβερνώντων… Η ειρηνική συνύπαρξη διαδηλωτών-αστυνομικών που ίσχυε έως τότε, έμελλε να αποτελέσει παρελθόν οριστικά.
Μια εβδομάδα αργότερα σχεδόν, η Βουλή δίνει ψήφο εμπιστοσύνης στην ανασχηματισμένη κυβέρνηση, γεγονός που δεν περνάει απαρατήρητο από την Πλατεία. Βραδινά επεισόδια γύρω από τη Βουλή αποτελούν το πρελούδιο αυτού που θα ακολουθήσει αργότερα.
28-29 Ιουνίου 2011 –το διήμερο της αντίστασης
Σε 48ωρη απεργία προχωρούν τα συνδικάτα, αντιδρώντας στην ψήφιση του Μεσοπρόθεσμου. Ως αποτέλεσμα, πρωτοφανούς έκτασης, έντασης και διάρκειας επεισόδια λαμβάνουν χώρα στο κέντρο της Αθήνας που ακόμη μια φόρα γίνεται πρώτη είδηση σε όλο τον κόσμο.
Οι Αγανακτισμένοι σχεδιάζουν τον αποκλεισμό της Βουλής πριν την άφιξη των βουλευτών, αλλά η αστυνομία έχει πάρει τα μέτρα της… Πετροπόλεμος, ρίψεις μολότοφ και χημικά δημιουργούν ένα εφιαλτικό σκηνικό στους περισσότερους κεντρικούς δρόμους, ενώ 5.000 αστυνομικοί προσπαθούν να «αποκρούσουν» τον εξοργισμένο κόσμο. Από το πρωί μέχρι και το βράδυ, τα επεισόδια συνεχίζονται, με διωγμούς και ανακαταλήψεις της λεωφόρου Αμαλίας από τους χιλιάδες των διαδηλωτών, πολλοί εκ των οποίων αρνούνται να αποχωρήσουν παρά την αποπνικτική ατμόσφαιρα και τους δεκάδες τραυματισμούς.
Παρόμοιο το σκηνικό και την επόμενη ημέρα, που η Βουλή εγκρίνει όπως αναμενόταν το Μεσοπρόθεσμο. Διαδηλωτές συγκρούονται με τα ΜΑΤ σε δρόμους, πλατείες, σταθμούς μετρό, από τους Στύλους του Ολυμπίου Διός μέχρι και την Ομόνοια. Οι τραυματισμοί εκατέρωθεν ανέρχονται σε πολλές δεκάδες, ενώ τεράστιες είναι και οι υλικές ζημιές στο κέντρο της Αθήνας που θυμίζει στην κυριολεξία βομβαρδισμένο τοπίο. Δεν έλειψαν και οι λεηλασίες από κουκουλοφόρους, ενώ η πλειοψηφία των πολιτών σχολιάζοντας τα πρωτοφανή επεισόδια στηλιτεύει την ιδιαίτερα βίαιη στάση των ΜΑΤ και κάνει λόγο για προβοκάτσια, προκειμένου να «αδειάσει» η πλατεία από τον αγανακτισμένο κόσμο. Το βράδυ, οι πολίτες αποδοκιμάζουν ονομαστικά έναν προς έναν τους βουλευτές που ψήφισαν «ναι».
Η πλατεία αλλάζει εικόνα
Μετά την «έκρηξη» των πολιτών, οι καθημερινές διαδηλώσεις συνεχίστηκαν ειρηνικά σε όλη τη διάρκεια του Ιουλίου. Πλέον η Πλατεία Συντάγματος είναι γεμάτη από σκηνές, όπου πολίτες μένουν «μόνιμα», συμμετέχοντας στις λαϊκές συνελεύσεις και στις συγκεντρώσεις. Κινήματα που γεννήθηκαν εδώ, όπως αυτό της «Σπίθας» του Μίκη Θεοδωράκη, των «300 Ελλήνων», των «Αγανακτισμένων Μοτοσικλετιστών», της «Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου του Χρέους», του «Δεν Πληρώνω», γίνονται ευρέως γνωστά, διοργανώνουν ομιλίες, ενημερώσεις και συναυλίες. Οι αθηναίοι, αντιδρώντες και μη, έχουν πλέον πολλούς λόγους να βρεθούν στο κέντρο της πόλης τους…
Όσο μπαίνουμε πιο «βαθιά» στο καλοκαίρι, οι αγανακτισμένοι λιγοστεύουν, μα οι σκηνές στην πλατεία αυξάνονται. Θέλοντας να «βελτιώσει» την εικόνα της πόλης ο δήμαρχος Αθηναίων Γεώργιος Καμίνης δήλωσε πως αναλαμβάνει πρωτοβουλία για την απομάκρυνση των σκηνών. Στις 30 Ιουλίου τα ξημερώματα οι αστυνομικές δυνάμεις απομακρύνουν τους κατασκηνωτές, ξηλώνοντας τις σκηνές και τα πανό τους.
Το κίνημα σταματάει τις δράσεις του, με την υπόσχεση για ραντεβού τον Σεπτέμβριο…
Οι Αγανακτισμένοι είναι και πάλι εδώ
Το πέρας του καλοκαιριού έφερε και πάλι τον «πυρήνα» των αγανακτισμένων στην πλατεία. Ήταν όμως εμφανές πια ότι η αστυνομία δεν θα επέτρεπε τη συνέχιση της διαμαρτυρίας. Με ιδιαίτερη αγριότητα και χρήση γκλομπ, οι ειρηνικοί διαδηλωτές πλέον απομακρύνονται με τη βία από την Αμαλίας, προκειμένου να μην κλείσει η κυκλοφορία. Στις 18 και 19 Σεπτεμβρίου γίνονται προσπάθειες συνέχισης της διαμαρτυρίας με τη μορφή που είχε το καλοκαίρι, όμως αυτή ανήκει πια στο παρελθόν…
Η ιδιαίτερα βίαιη στάση της αστυνομικής δεν θα αλλάξει ούτε στις 27 Σεπτεμβρίου, όταν και οι διαδηλωτές συγκεντρώθηκαν για να διαμαρτυρηθούν για το χαράτσι επί των ακινήτων. Έντονα επεισόδια, «κλεφτοπόλεμος» και επιχειρήσεις «σκούπα» στην Αμαλίας ήταν ο τρόπος αντιμετώπισης που επέλεξε πάλι η πολιτεία για να αντιμετωπίσει τους αντιδρώντες…
Επόμενο μεγάλο ραντεβού, στις 15 Ιανουαρίου 2012. Για μόλις μερικές εκατοντάδες πολιτών, οι οποίοι συγκεντρώθηκαν στην πλατεία Συντάγματος για να ενώσουν τις φωνές τους και να βροντοφωνάξουν για τα μέτρα αιματηρής λιτότητας, δίνοντας παράλληλα το έναυσμα για μία νέα σειρά κινητοποιήσεων, η αστυνομία επέδειξε και πάλι αστραπιαία αντανακλαστικά και επενέβη, καταστέλλοντας την ειρηνική διαδήλωση.
Οι εκλογές άλλαξαν το πολιτικό σκηνικό της χώρας, τα προβλήματα όμως όσο και τα αιτήματα κάθε άλλο παρά μεταβλήθηκαν. Το κίνημα των Αγανακτισμένων, καθιερωμένο πλέον στις συνειδήσεις χιλιάδων πολιτών σε όλη τη χώρα, «γιόρτασε» την επέτειο του ενός χρόνου στις 25 Μαΐου 2012. Η μέρα εκείνη θύμιζε σε πολλά την ίδια περίοδο, έναν χρόνο νωρίτερα…
Θα πέρναγε όμως σχεδόν ένας χρόνος, για να λάβει χώρα μια παρόμοια κινητοποίηση. Στις 10 Μαρτίου 2013, ημέρα Κυριακή, και με το σύνθημα «φτώχεια, ανεργία, αυτοκτονίες. Φτάνει πια!», οι οργισμένοι πολίτες πήραν τη σκυτάλη από τους Πορτογάλους και επέστρεψαν στην πλατεία Συντάγματος. Περισσότερα από 1.000 άτομα δήλωσαν παρών, όπως και η αστυνομία άλλωστε, που διέλυσε για ακόμη μια φορά τη συγκέντρωση προχωρώντας σε συλλήψεις…
Η επέτειος των δύο ετών, το περασμένο Σάββατο 25 Μαΐου 2013, δεν θύμιζε σε τίποτα όμως τις «παλαιές ημέρες». Ελάχιστοι πολίτες στην πλατεία, με τον Δημήτρη Κολλάτο και τους αγανακτισμένους μοτοσικλετιστές να «σώζουν την ημέρα».
Η έκκληση του καλέσματος ανέφερε τα εξής: «Δυο χρόνια έχουν περάσει από την έναρξη των συγκεντρώσεων στο Σύνταγμα και την έναρξη του κινήματος των Αγανακτισμένων. Μέσα σε αυτά τα δυο χρόνια έχουμε δει πολλά να συμβαίνουν, κόμματα να δημιουργούνται, κινήματα να εξαφανίζονται ή να μεταλλάσσονται και τις όποιες διαδηλώσεις να καταστέλλονται με βίαιο τρόπο. Αυτό που από ένα χρονικό σημείο και μετά δεν έχουμε δει είναι αυτό το πνεύμα ενότητας που επικρατούσε τους πρώτους μήνες των συγκεντρώσεων στο Σύνταγμα.
Δυο χρόνια μετά καλούμε τα διάφορα κινήματα να παρευρεθούν στην πλατεία όπως τότε, χωρίς κομματικές γραμμές, χωρίς συμφέροντα, απλώς σαν πολίτες που θέλουν να ορθώσουν το ανάστημα τους σε όλα αυτά που ζούμε σήμερα. Και ίσως τότε ο απλός κόσμος επιστρέψει στην πλατεία μιας και αυτός είναι η πραγματική δύναμη της. Ενωμένοι μπορούμε να καταφέρουμε κάτι, χωρισμένοι απλώς είμαστε εύκολος στόχος για αυτά που έχουν σχεδιάσει για εμάς».
Όμως, ακόμη κι αν αυτό δεν μεταφράζεται πλέον σε μαζικές διαδηλώσεις, ο χαρακτήρας των κινητοποιήσεων και η κληρονομιά των Αγανακτισμένων αποτελούν σημείο αναφοράς και κοινωνικό φαινόμενο για τη σύγχρονη ιστορία της χώρας από τη Μεταπολίτευση και μετά. Ο μετασχηματισμός του «αγώνα», σε επίπεδο διαφορετικών, ίσως πιο δυναμικών δράσεων, που θα επιβάλλουν την απαραίτητη πίεση στους κυβερνώντες, αποτελεί το ζητούμενο, όλων εκείνων των Ελλήνων που έθεσαν το αίτημα για βελτίωση της πολιτικής και κοινωνικής κατάστασης της πατρίδας τους πάνω από τα κόμματα, τις ιδεολογίες και τα μικροσυμφέροντα που μας οδήγησαν στην αγριότητα της κρίσης που διανύουμε μέχρι και σήμερα…
Κείμενο-Επιμέλεια: Σωτήρης Σκουλούδης
Ρεπορτάζ: Θανάσης Βλαντός, Χρήστος Μαζάνης, Αντώνης Μπιδέρης, Σωτήρης Σκουλούδης
Δείτε ακόμη: Ήταν μια λέξη μοναχά… Δημοκρατία
