Σήμερα συμπληρώνονται 105 χρόνια από την 13η Οκτωβρίου του 1904, την νύχτα που έχασε τη ζωή του ο Παύλος Μελάς. Ο μακεδόνας αγωνιστής σκοτώθηκε σε συμπλοκή με τουρκικό στρατιωτικό απόσπασμα.
Οι Τούρκοι είχαν πληροφορίες από τον κομιτατζή Μήτρο-Βλάχο για την παρουσία ελληνικού ανταρτικού σώματος στη Στάτιστα της Καστοριάς.
Περικύκλωσαν το χωριό και πολιόρκησαν τα σπίτια στα οποία είχαν οχυρωθεί οι άνδρες του Π. Μελά.
Ο Μελάς όταν επιχείρησε έξοδο, επικεφαλής των ανδρών του αποσπάσματος του, τραυματίσθηκε θανάσιμα.
Σύμφωνα με διηγήσεις συμπολεμιστών του, πριν αφήσει την τελευταία του πνοή, εμπιστεύθηκε το σταυρό του στον αχώριστο συνεργάτη και συμπολεμιστή Νικόλαο Πύρζα, απο τη Φλώρινα, για να τον παραδώσει στη σύζυγό του Ναταλία. Το τουφέκι του έδωσε εντολή να δοθεί στον μοναχογιό του.
Ο Κωστής Παλαμάς αφιέρωσε τους παρακάτω στίχους στον ήρωα:
«Σε κλαίει λαός. Πάντα χλωρό να σειέται το χορτάρι στον τόπο που σε πλάγιασε το βόλι, ω παληκάρι!
Πανάλαφρος ο ύπνος σου, του Απρίλη τα πουλιά
Σαν του σπιτιού σου να τ’ ακούς λογάκια και φιλιά
Και να σου φτάνουν του σκληρού χειμώνα οι καταρράκτες
Σαν τουφεκιού αστραπόβροντα και σαν πολέμου κράχτες,
Πλατιά του ονείρου μας η γή και απόμακρη. Και γέρνεις εκεί και σβείς γοργά.
Ιερή στιγμή. Σαν πιο πλατιά τη δείχνεις και τη φέρνεις σαν πιο κοντά».
Στο ποίημα αυτό, το οποίο είναι ύμνος στον ηρωικό θάνατο και την προσφορά του Παύλου Μελά, ο ποιητής τον αποκαλεί «παλικάρι».
Και δεν μπορεί να μην κυριολεκτεί όταν προσφωνεί παλικάρι τον ήρωα που καθιερώθηκε ως σύμβολο του Μακεδονικού Αγώνα, το νεαρό ανθυπολοχαγό του πυροβολικού που τον πρόωρο θάνατό του έκλαψε σύσσωμος ο ελληνισμός.
Η απόμακρη γη του ονείρου, που αναφέρει ο κορυφαίος ποιητής, είναι η Μακεδονία. Με την ιερή στιγμή του θανάτου του ο Παύλος Μελάς την έδειξε πιο πλατιά και την έφερε πιο κοντά σ’ όλους τους Έλληνες.
Σε μια φωτογραφία του, που έγινε μια από τις καρτ ποστάλ που κυκλοφόρησαν μετά τον θάνατό του, ο Παύλος Μελάς διακρίνεται με στολή αξιωματικού της εποχής.
Κάτω από την φωτογραφία υπάρχει απόσπασμα μιας από τις επιστολές που ο ήρωας έστειλε από την Μακεδονία προς τη σύζυγό του.
Σ’ αυτήν αναγράφεται:
«Αναλαμβάνω αυτόν τον αγώνα με όλην μου την ψυχή και με την ιδέαν ότι είμαι υποχρεωμένος να τον αναλάβω.
Είχον και έχω την ακράδαντον πεποίθησιν ότι δυνάμεθα να εργασθώμεν εν Μακεδονία και να σώσωμεν πολλά πράγματα.
Εχων δε την πεποίθησιν ταύτην, έχω και υπέρτατον καθήκον να θυσιάσω το πάν όπως πείσω και Κυβέρνησιν και κοινήν γνώμην περι τούτου».
Και θυσίασε το παν. Έδωσε την ίδια του τη ζωή (και ήταν μόλις 34 χρόνων). Στέρησε από την οικογένειά του, την οποία υπεραγαπούσε, τον φυσικό της προστάτη.
Βύθισε τους δικούς του στο πένθος. Αλλά ανάλογο με το τίμημα ήταν και το αποτέλεσμα, αυτό που ακολούθησε τη μεγάλη θυσία.
Με την αναγγελία του θανάτου του κινητοποιήθηκε κυβέρνηση και κοινή γνώμη όπως εκείνος ποθούσε.
Η τύχη της Μακεδονίας έγινε υπόθεση του κάθε Έλληνα. Χρηματικές εισφορές άρχισαν να συρρέουν στην Αθήνα για την ενίσχυση του αγώνα.
Έλληνες από την ελεύθερη και την υπόδουλη Ελλάδα αλλά και Έλληνες της διασποράς έτρεξαν στην Μακεδονία.
Με την συμμετοχή και την υποστήριξη των ντόπιων υπόδουλων Μακεδόνων οργάνωσαν και πύκνωσαν ένοπλα ανταρτικά σώματα για να αντιμετωπίσουν και να εξουδετερώσουν τον τριπλό εχθρό: τους Βούλγαρους κομιτατζήδες, Τον τούρκο δυνάστη και το ρουμανικό κομιτάτο.
Οι Μακεδονομάχοι, παρ’ όλες τις αντιξοότητες με υπεράνθρωπους αγώνες και απερίγραπτες θυσίες διέσωσαν τον ελληνισμό από τον αφανισμό και τον διαφύλαξαν.
Η ύπαιθρος ανάσανε ανακουφισμένη από την φοβερή δοκιμασία. Το αίσιο αποτέλεσμα του Μακεδονικού Αγώνα (1904-1908) καλλιέργησε και προετοίμασε πρόσφορο έδαφος για τους απελευθερωτικούς πολέμους του 1912 και 1913.
Και τα λόγια του μεγάλου ποιητή Κωστή Παλαμά όσα χρόνια και αν περάσουν θα είναι πάντα επίκαιρα και θα συγκινούν.
«Σε κλαίει λαός, ώ παλικάρι»
Πηγή: xronos-kozanis
