Η κολποσκόπηση είναι μια ειδική εξέταση όπου ο γιατρός εξετάζει τον τράχηλο της μήτρας με τη βοήθεια μεγεθυντικών φακών και ειδικών βαφών. Η όλη διαδικασία είναι γενικά απλή και δεν προκαλεί πόνο, και διαρκεί λίγο περισσότερο από ένα τεστ Παπανικολάου (τεστ ΠΑΠ).
Η ευκολία με την οποία μπορεί να πραγματοποιηθεί η κολποσκόπηση, την έχει καταστήσει εξέταση ρουτίνας για μια γυναίκα που προσέρχεται στο γυναικολόγο στα πλαίσια του ετήσιου τσεκ-απ. Πολλές γυναίκες δέχονται εύκολα να υποβληθούν σε κολποσκόπηση στα πλαίσια ρουτίνας, αφού ένα αρνητικό αποτέλεσμα τους δίνει μεγαλύτερη ασφάλεια κατά του τραχήλου της μήτρας και εφόσον το συστήνει ο γιατρός τους. Επίσης, πολλοί γιατροί αισθάνονται ότι παρέχουν ένα πιο εκτεταμένο τσεκ-απ στις γυναίκες, πρακτική που μπορεί να αποδώσει στο σύγχρονο κλίμα του έντονου ιδιωτικού ανταγωνισμού. Επίσης, μια συχνή ιατρική εξήγηση για την «ανάγκη» τακτικής κολποσκόπησης είναι ότι το τεστ ΠΑΠ μπορεί να «χάσει» έως και 20% των περιπτώσεων προ-καρκίνου ή λοίμωξης με τον ιό HPV.
Παρόλα αυτά, υπάρχουν ισχυρά επιχειρήματα ενάντια στην εκτέλεση κολποσκόπησης χωρίς να υπάρχει κάποια ένδειξη (στο τεστ ΠΑΠ). Το πρώτο επιχείρημα είναι, ότι επί του συνόλου του γυναικείου πληθυσμού, μόνο ένα πολύ μικρό ποσοστό (της τάξης του 1%) θα έχει ευρήματα στην κολποσκόπηση. Αυτός είναι άλλωστε και ο βασικός λόγος που συστήνεται το τεστ ΠΑΠ σε όλες τις γυναίκες μεταξύ 20-64 ετών: για να εντοπιστούν εκείνες που έχουν κάποιο πρόβλημα και χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης με κολποσκόπηση.
Στις γυναίκες με παθολογικό τεστ ΠΑΠ, η κολποσκόπηση θα έχει ευρήματα στην πλειοψηφία των περιπτώσεων. Ακόμα και στην περίπτωση που ορισμένες γυναίκες με πρόβλημα – συνήθως ήπιο – δεν εντοπιστούν από ένα τεστ ΠΑΠ, είναι πολύ πιθανόν να βρεθούν στο επαναληπτικό τεστ ΠΑΠ που θα γίνει το επόμενο έτος. Αφού ο προ-καρκίνος στον τράχηλου απαιτεί πολλά χρόνια για να εξελιχθεί σε καρκίνο, η γυναίκα δε θα υποστεί συνέπειες στην υγεία της από τυχόν καθυστέρηση 1 έτους (χρόνος μεταξύ 2 διαδοχικών τεστ ΠΑΠ).
Ένα άλλο ζήτημα που προβληματίζει είναι η χαμηλή ειδικότητα της κολποσκόπησης ως εξέταση. Αυτό σημαίνει ότι, αν και η κολποσκόπηση εντοπίζει τη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων προ-καρκίνου ή λοίμωξης HPV, μπορεί να εντοπίσει και πολλές φυσιολογικές, κατά τα άλλα, αλλαγές στον τράχηλο της μήτρας. Πολλές φορές, η κολποσκόπηση δεν αρκεί για να ξεκαθαρίσει ο γιατρός αν πρόκειται για κάποιο πρόβλημα ή για κάποια φυσιολογική παραλλαγή. Σε τέτοιες περιπτώσεις, θα χρειαστούν βιοψίες από τις «ύποπτες» περιοχές. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που τέτοιου τύπου αμφιβολίες ή διλλήματα έχουν οδηγήσει γιατρούς σε υπερθεραπεία. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι περισσότερες φυσιολογικές διαδικασίες περιγράφονται στο τεστ ΠΑΠ ως «Αρνητικό για κακοήθεια» και, προφανώς, δεν παραπέμπουν σε περαιτέρω διερεύνηση.
Η εκπαίδευση του γυναικολόγου σε θέματα παθολογίας του τραχήλου είναι καθοριστική στον τρόπο διαχείρισης ενός παθολογικού τεστ ΠΑΠ και στην ερμηνεία της εικόνας της κολποσκόπησης. Οι γιατροί που είναι πιστοποιημένοι στην εκτέλεση κολποσκόπησης πληρούν κάποια ελάχιστα κριτήρια ποιότητας, τα οποία δεν αποκτά συνήθως ένας γυναικολόγος κατά την διάρκεια της ειδικότητας. Η σωστή εκτίμηση της κλινικής κατάστασης και η αποφυγή της υπερδιάγνωσης και υπερθεραπείας απαιτούν ειδική εκπαίδευση και εμπειρία από το γιατρό. Πόσο μάλλον όταν η κολποσκόπηση γίνεται ως εξέταση ρουτίνας – κάτι που οι πιστοποιημένοι γιατροί δε συνηθίζουν!
Τελευταία, αξίζει να αναφερθεί και ο ψυχολογικός παράγοντας. Οι ιατρικές έρευνες συμφωνούν ότι, αν και η κολποσκόπηση είναι μια τεχνικά απλή εξέταση, δημιουργεί αρκετό άγχος στις γυναίκες λόγω της συσχέτισης της εξέτασης με τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Πολλές γυναίκες μπορεί να πιστεύουν ότι η κολποσκόπηση αναδεικνύει καρκίνο, ενώ στην πράξη αναδεικνύει προ-καρκίνο (τις λεγόμενες δυσπλασίες). Γι αυτό και έχει ιδιαίτερη σημασία ο γιατρός να εξηγήσει πολύ αναλυτικά και ρεαλιστικά τη διαδικασία της κολποσκόπησης πριν προβεί σε αυτή, αφού κάτι τέτοιο ελαττώνει τα επίπεδα άγχους από τη μεριά της γυναίκας.
Το κείμενο υπογράφει ο Δρ. ΘΑΝΟΣ ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ MD(London) MRCOG FHEA
Μαιευτήρας Χειρ. Γυναικολόγος
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Λονδίνου
.jpg)
