Υπολογίζεται ότι σε περίπου 30% των περιπτώσεων ζευγαριών που έχουν δυσκολία να πετύχουν από μόνα τους εγκυμοσύνη το πρόβλημα εντοπίζεται στην ποιότητα του σπέρματος. Επίσης, ο ανδρικός παράγοντας μπορεί να συνευθύνεται για την υπογονιμότητα μαζί με άλλα αίτια σε περίπου 50% των ζευγαριών.
Η ποιότητα του σπέρματος εξετάζεται με μια ειδική ανάλυση φρέσκου δείγματος σπέρματος, η οποία καλείται σπερμοδιάγραμμα. Το σπερμοδιάγραμμα αποτελείται από πολλές παραμέτρους, εκ των οποίων τρεις είναι οι πιο ενδεικτικές: η πυκνότητα του σπέρματος (σπερματοζωάρια ανά ml), η ταχύτητα (κινητικότητα %) και η μορφή (μορφολογία %).
Η ανάλυση του σπέρματος γίνεται είτε με αυτόματο μηχάνημα-αναλυτή είτε με το ανθρώπινο μάτι κάτω από μικροσκόπιο. Αν και η επιλογή του τρόπου «διαβάσματος» του σπερμοδιαγράμματος εξαρτάται από το εκάστοτε δείγμα σπέρματος, έχει σημασία το εργαστήριο να έχει τυποποιήσει τις μεθόδους του, ώστε να εξασφαλίζει αξιόπιστα αποτελέσματα σε κάθε περίπτωση.
Υπάρχουν πολλά συμπληρωματικά τεστ για το σπέρμα, αν και η αξία ορισμένων από αυτά έχει αμφισβητηθεί κατά καιρούς. Επομένως, έχει σημασία να γίνονται μόνο κατά επιλογή και μόνο όταν ενδέχεται να συνεισφέρουν στην καλύτερη διαχείριση του περιστατικού.
Υπάρχουν πολλές αιτίες που μπορεί να ευθύνονται για τη χαμηλή ποιότητα σπέρματος, από τις οποίες λίγες έχουν επιτυχή αιτιολογική θεραπεία. Ορισμένες περιπτώσεις ορμονικής ανεπάρκειας που συνοδεύονται από χαμηλή ποιότητα σπέρματος μπορούν να θεραπευτούν με ορμονική παρέμβαση. Η χειρουργική διόρθωση της κιρσοκήλης (κιρσοί στον όρχη) μπορεί να βελτιώσει το σπέρμα σε επιλεγμένες περιπτώσεις. Σε σοβαρά προβλήματα σπέρματος μπορεί να συντρέχουν και γενετικοί λόγοι, για τους οποίους δεν υπάρχει προς το παρόν ικανοποιητική θεραπεία. Το μεγαλύτερο ποσοστό ανδρών με ασθενές σπέρματος δεν έχει αναγνωρίσιμο λόγο που να δικαιολογεί το πρόβλημα, το οποίο μπορεί να σχετίζεται με «κακές» συνήθειες ή τη μόλυνση του περιβάλλοντος.
Μια ποικιλία θεραπειών γονιμότητας είναι διαθέσιμη για προβλήματα σπέρματος. Σε περιπτώσεις σοβαρής ανεπάρκειας στο σπέρμα, συνιστάται η χρήση εξωσωματικής γονιμοποίησης, πιθανώς με συνοδό εφαρμογή της τεχνικής της μικρογονιμοποίησης.
Κατά τη μικρογονιμοποίηση, το σπέρμα τοποθετείται μέσα στο ωάριο με την παρέμβαση του εμβρυολόγου, σε αντίθεση με την τυπική εξωσωματική γονιμοποίηση, όπου κάθε ωάριο αναμειγνύεται με το σπέρμα και η γονιμοποίηση γίνεται από μόνη της στο εργαστήριο. Σε ήπιες διαταραχές του σπέρματος, μπορεί να αρκεί η χρήση μιας πιο απλής μεθόδου, της σπερματέγχυσης. Επίσης, σε ήπιες αλλοιώσεις του σπέρματος μπορεί να έχει νόημα το ζευγάρι να επιμείνει από μόνο του για κάποιο οριοθετημένο χρονικό διάστημα, αφού μπορεί με τον τρόπο αυτό να πετύχει εγκυμοσύνη, έστω και με κάποια χρονική καθυστέρηση.
Το άρθρο επιμελήθηκε και υπογράφει
ο Θάνος Παπαθανασίου MD (London)
MRCOG FHEA
Μαιευτήρας Γυναικολόγος
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Λονδίνου
www.gynaikologos.net
