Γονιμότητα: Γιατί γίνονται τόσες πολλές καισαρικές στην Ελλάδα;

Ολοένα και περισσότερες γυναίκες θα φέρνουν πια στον κόσμο το παιδί τους με καισαρική τομή. Αν και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας υποστηρίζει ότι λιγότερες από 15% των γεννήσεων χρειάζεται να γίνουν με καισαρική τομή, οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες έχουν ξεπεράσει από καιρό τα επίπεδα αυτά, με έναν μέσο όρο καισαρικών της τάξεως του 20-25%. Στην ελληνική πραγματικότητα, οι λιγοστές πρόσφατες ιατρικές έρευνες αποκαλύπτουν ότι περίπου το 50% των Ελληνίδων γεννά πια με καισαρική τομή, αφήνοντας με διαφορά τις Ιταλίδες στην επιλαχούσα θέση (ποσοστό 30%). Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής και τη διατροφή, το καθιστικό επάγγελμα και η αναβολή της απόφασης για εγκυμοσύνη μετά τα τριάντα, αν και δικαιολογούν τη γενικότερη αυξημένη συχνότητα καισαρικών τομών στις αναπτυγμένες χώρες, δεν μπορούν να εξηγήσουν τις ιδιαίτερα υψηλές στατιστικές της χώρας μας. Είναι φανερό ότι πρέπει να αναζητήσουμε τις απαντήσεις στο φαινόμενο αυτό στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της νεοελληνικής κουλτούρας και στη μοναδικότητα της ψυχοσύνθεσης της σύγχρονης Ελληνίδας.

Το γοργόν και χάριν έχει

Στην κοινωνία μας, τα πάντα τρέχουν με φρενήρεις ρυθμούς. Η ταχύτητα είναι απαίτηση και ανάγκη στη δουλειά και το σπίτι. Ο καλύτερος δουλευτής επιλέγεται όχι τόσο με το αποτέλεσμα της δουλειάς του, αλλά με το πόσο γρήγορα ολοκλήρωσε το έργο του. Ο καλός πατέρας είναι αυτός που κατάφερε να τελειώσει τις υποχρεώσεις του γρήγορα, για να βρεθεί με την οικογένειά του. Η καλή μάνα ή κόρη είναι αυτή που βρίσκει χρόνο να φροντίσει τα παιδιά ή τους γονείς και παράλληλα να δουλεύει μακρά ωράρια. Μας ενδιαφέρει το γρήγορο αποτέλεσμα και για αυτό έχουμε γίνει εξαιρετικά ανυπόμονοι. Γιατί να είναι διαφορετική η συμπεριφορά μας σε θέματα τοκετού και εγκυμοσύνης;
Ο φυσιολογικός τοκετός είναι μια αβίαστη και πολύωρη διαδικασία, που απαιτεί υπομονή, εγκράτεια και καρτερικότητα. Είναι, άλλωστε, τέτοιος ο ρυθμός της φύσης, να μη βιάζεται, αλλά με μικρά και σταθερά βήματα να ολοκληρώνει το έργο της. Μήπως με το δεδομένο των υψηλών ταχυτήτων, η Ελληνίδα γυναίκα και ο Έλληνας μαιευτήρας δεν μπορούν να συντονιστούν πια με το ρολόι της φύσης και απαιτούν το μωρό να γεννηθεί το συντομότερο δυνατό;

Η τελειοθηρία του νεοέλληνα

Είναι στην ανθρώπινη φύση να προσπαθεί κανείς για το καλύτερο και ο νεοέλληνας αποτελεί το πιο τρανό παράδειγμα. Πολλές φορές, μάλιστα, υπερβαίνει τα όρια και αναζητά το ανεδαφικό, το εξωπραγματικό, το τέλειο. Μας ευχαριστεί όλους να αγοράζουμε ωραία και μοδάτα ρούχα, κάποιοι όμως από εμάς θα αναζητήσουμε με εμμονή τα καλύτερα. Παρόμοια και στα θέματα εγκυμοσύνης, ψάχνουμε απεγνωσμένα να βρούμε τον καλύτερο γιατρό, για να κάνουμε το τέλειο μωρό. Βέβαια, είναι απόλυτα κατανοητό ότι, ακόμα κι αν στον χώρο της μόδας υπάρχει το τέλειο ρούχο, στα θέματα υγείας (όπως στον τοκετό) κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί μια ιδανική έκβαση. Παρ’ όλα αυτά, η ψυχολογία του νεοέλληνα απορρίπτει την πιθανότητα του κακού συμβάντος, γιατί απλώς αυτό θα καταρρίψει την ιδανική εικόνα της οικογένειας-πρότυπο που έχει σχηματίσει στο μυαλό του. Τελικά, ίσως είμαστε ώριμοι μόνο για να κάνουμε ένα υγιέστατο παιδί, ώστε να αρχίσουμε μια τέλεια οικογένεια. Δεν μπορούμε να φανταστούμε την περίπτωση του να μεγαλώνουμε ένα παιδί με χαμηλή νοημοσύνη ή κάποιο γενετικό σύνδρομο! Δεν είναι, λοιπόν, παράξενο που απορρίπτουμε την επιλογή ενός τοκετού που θα «κουράσει» ή μιας μαιευτικής πράξης που ίσως προκαλέσει μικρή γρατζουνιά ή μελανιά στο μωρό μας, καταφεύγοντας στην «ασφαλέστερη» λύση της καισαρικής τομής.

Η καθυστερημένη εφηβεία

Δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο στην Ελλάδα πολλοί άνδρες και γυναίκες να στηρίζονται οικονομικά (και όχι μόνο) στους γονείς τους, ακόμα και μετά την ηλικία των τριάντα. Πολλοί από αυτούς ζουν ακόμα στο πατρικό σπίτι. Με αυτόν τον τρόπο απαλλάσσονται από την ευθύνη της αντιμετώπισης καθημερινών προβλημάτων, επαναπαυόμενοι στο γεγονός ότι κάποιος άλλος θα αναλάβει την ευθύνη αυτή. Η υπερπροστασία των «παιδιών» είναι χαρακτηριστικό της ελληνικής οικογένειας. Και ενώ έχει κάποια πλεονεκτήματα (κυρίως πρακτικά), δημιουργεί χαρακτήρες ανώριμους και εύθραυστους, χωρίς την ικανότητα ανάληψης σημαντικών αποφάσεων ζωής. Το να αποκτήσει κανείς ένα παιδί είναι μια μεγάλη ευθύνη που αρχίζει ακόμα πριν αυτό γεννηθεί. Όταν, λοιπόν, τίθεται το ερώτημα του τρόπου τοκετού, είναι το πλέον συνηθισμένο ο μαιευτήρας να αναλαμβάνει εξ ολοκλήρου την ευθύνη για την απόφαση, επειδή είναι άλλωστε ο γιατρός! Βέβαια, ο Έλληνας γιατρός είναι συνηθισμένος στο να αναλαμβάνει τέτοιες ευθύνες, ωστόσο είναι αναμενόμενο ότι θα είναι αρκετά πιο επιφυλακτικός και συντηρητικός στις αποφάσεις του, όταν έχει να κάνει με ένα ζευγάρι που αποποιείται οποιαδήποτε ευθύνη ή με συγγενείς που προκαταβολικά αναζητούν εγγυήσεις για την υγεία της μέλλουσας μητέρας και του μωρού της!

Ακολουθώντας τη «μάζα»

Όλοι ακούμε και μαθαίνουμε από τις εμπειρίες των ανθρώπων που μας περιτριγυρίζουν. Αυτό είναι ιδιαίτερα έντονο στην περίπτωση της εγκυμονούσας Ελληνίδας. Το πώς γέννησε η φίλη μας ή ακόμα και μια άγνωστη που μόλις γνωρίσαμε στο κομμωτήριο είναι σημαντική πληροφορία και από πρώτο χέρι. Έχουμε συνηθίσει να περιμένουμε να συμβούν σε εμάς αυτά που έχουν συμβεί και στους άλλους. Συχνά, το «βάρος» αυτών των περιγραφών ξεπερνά την αυθεντία των ιατρικών συγγραμμάτων! Ακολουθώντας τη νοοτροπία της μάζας, κερδίζουμε δανεική εμπειρία για τη δική μας γέννα. Δεν είναι,λοιπόν παράξενο, ακούοντας τις περισσότερες φίλες μας να έχουν γεννήσει με καισαρική, να πιστεύουμε ότι αυτό θα συμβεί και σε εμάς! Επιπλέον, δεν θεωρούμε καθόλου παράξενο το γεγονός ότι οι περισσότερες από αυτές έχουν γεννήσει με καισαρική. Μάλλον, το λαμβάνουμε ως ένδειξη μοντέρνας και ασφαλούς μαιευτικής πρακτικής. Μάλιστα, εάν συμβαίνει οι φίλες μας να είχαν μια θετική εμπειρία, γιατί όχι και εμείς; Δεν είναι υπερβολή ότι η μέση Ελληνίδα είναι τόσο πολύ εκτεθειμένη στη δανεική εμπειρία μιας καισαρικής, ώστε τη θεωρεί όχι μόνο λύση ανάγκης αλλά και προτιμητέα εναλλακτική μέθοδο τοκετού.

Ο μύθος του πόνου και της επικινδυνότητας του τοκετού

Ένας από τους βασικούς στόχους της προγεννητικής φροντίδας είναι η εκπαίδευση και η σωστή ενημέρωση της εγκυμονούσας και του συντρόφου της για τα δρώμενα του τοκετού. Αυτό είναι, άλλωστε, ένα από τα σημαντικότερα οφέλη των προγεννητικών μαθημάτων, όπου το ζευγάρι μαθαίνει τις αλήθειες και ταυτόχρονα αποποιείται κοινούς μύθους γύρω από την εγκυμοσύνη. Τέτοιοι μύθοι δεν είναι σπάνιοι στην ελληνική δημοσιογραφία και εστιάζουν συνήθως γύρω από δύο φλέγοντα θέματα στον τοκετό: τον πόνο της γέννας και την ασφάλεια της καισαρικής τομής ιδιαίτερα για το αγέννητο μωρό.

Ο αφόρητος πόνος δεν είναι πια αναγκαία συνθήκη για έναν φυσιολογικό τοκετό. Μοντέρνες τεχνικές αναλγησίας, όπως η επισκληρίδιος αναλγησία, είναι διαθέσιμες σε όλα τα μοντέρνα μαιευτήρια και μπορούν να εξασφαλίσουν πρακτικά έναν ανώδυνο τοκετό. Ας μην ξεχνάμε ότι παρόμοιου τύπου αναλγητική μέθοδος χρησιμοποιείται πια και στην πλειονότητα των καισαρικών επεμβάσεων, έχοντας περιορίσει σημαντικά τη χρήση της πιο παραδοσιακής γενικής αναισθησίας. Έχοντας υπ’ όψιν τη σαφώς γρηγορότερη ανάρρωση της γυναίκας μετά από ένα φυσιολογικό τοκετό, ο πόνος δεν αποτελεί πια ικανή ένδειξη για καισαρική. Εξάλλου, η καισαρική τομή παραμένει μια χειρουργική επέμβαση με ιατρικές ενδείξεις και επιπλοκές. Αν και τα δεδομένα ασφάλειας της επέμβασης είναι αρκετά ενθαρρυντικά, δεν εξασφαλίζει την καλή υγεία της μητέρας και του παιδιού περισσότερο από ένα φυσιολογικό τοκετό. Υπάρχουν, μάλιστα, στοιχεία ότι το στρες ενός κολπικού, χωρίς προβλήματα, τοκετού είναι ωφέλιμο για ένα μωρό. Για αυτό και η επιλογή της μεθόδου τοκετού δεν μπορεί παρά να λαμβάνεται από τη γυναίκα και το μαιευτήρα της από κοινού, εξατομικεύοντας τα δεδομένα της κάθε εγκυμοσύνης, χωρίς το ζευγάρι να στερείται το δικαίωμα ενημέρωσης, συμμετοχής και επιλογών.
Είναι επιστημονικά διακριβωμένο ότι η σωστή ενημέρωση μειώνει το άγχος και τον πόνο του τοκετού, συμβάλλοντας καθοριστικά σε μια θετική εμπειρία που αρμόζει στις επιδιώξεις της σύγχρονης εγκυμονούσας γύρω από το κορυφαίο γεγονός της γέννας. Η ενημέρωση αυτή δεν περιορίζεται μόνο σε πρακτικά μαθήματα και τεχνικές, αλλά αναδεικνύει και την πληθώρα των επιλογών που είναι διαθέσιμες στις μέρες μας, ώστε η εμπειρία του τοκετού να εξατομικεύεται στα μέτρα της κάθε Ελληνίδας.

Μια πληθώρα ιδιαίτερων κοινωνικών παραμέτρων συνδυάζονται, ώστε να διαμορφώσουν τη μοναδική εικόνα της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας. Η μοντέρνα Ελληνίδα, από τη μια ανυπόμονη και χειραφετημένη, και από την άλλη γαλουχημένη υπό την υπερπροστατευτική «ομπρέλα» μιας παραδοσιακής οικογένειας, καλείται να διαμορφώσει τον μητρικό ρόλο της μέσα από την εγκυμοσύνη. Και ενώ, ως εγκυμονούσα, έχει ήδη αναπτύξει ενστικτωδώς το αίσθημα προστασίας για το αγέννητο παιδί της, βρίσκεται συχνά σε αδιέξοδο σχετικά με τον ασφαλέστερο τρόπο για να το φέρει στον κόσμο αυτό. Από την άλλη, ο Έλληνας μαιευτήρας προσπαθεί σκληρά να εναρμονίσει τη διεθνή, επιστημονική του γνώση και κατάρτιση με τα ιδιαίτερα δεδομένα της ελληνικής πραγματικότητας. Το αποτέλεσμα των παραπάνω αλληλεπιδράσεων είναι ότι η καισαρική τομή διεκδικεί πια τη μισή πίτα των γεννήσεων στην ελληνική επικράτεια. Η κουλτούρα που κατοχυρώνει τη δημοτικότητα της καισαρικής τομής είναι καλά εδραιωμένη στη νεοελληνική κοινωνία. Για αυτό και οποιαδήποτε αλλαγή στην πρακτική του τοκετού θα πρέπει να λάβει υπ’ όψιν τις εγγενείς ιδιοσυγκρασίες του ελληνικού πληθυσμού, ώστε να έχει ρεαλιστική πιθανότητα καθιέρωσης στην καθημερινή κλινική πράξη.

Διαβάστε περισσότερα www.gynaikologos.net