Α) Υποβοηθούμενη Εκκόλαψη ή Διάνοιξη Διάφανους Ζώνης
Η υποβοηθούμενη εκκόλαψη είναι μια διαδικασία που πραγματοποιείται σε ορισμένες περιπτώσεις λίγο πριν την εμβρυομεταφορά. Ένα έμβρυο, πρωτού αρχίσει η διαδικασία της εμφύτευσης του στη μήτρα, πρέπει πρώτα να δραπετεύσει («εκκολαφθεί») από ένα πρωτεϊνικό κέλυφος που το περιβάλει, τη λεγόμενη Διάφανη Ζώνη. 
Κατά την υποβοηθούμενη εκκόλαψη, με τη χρήση μιας χημικής ουσίας, μια πολύ λεπτής βελόνας ή τη βοήθεια ενός ειδικού λέϊζερ, λεπταίνουμε ή δημιουργούμε ένα άνοιγμα στη διάφανη ζώνη, διευκολύνοντας έτσι την διαδικασία της φυσικής εκκόλαψης του εμβρύου αργότερα. Στα χέρια ενός έμπειρου εμβρυολόγου, η διαδικασία αυτή είναι απόλυτα ασφαλής για το έμβρυο.
Η τεχνική αυτή χρησιμοποιείται στις περιπτώσεις εκείνες που έχουν προηγηθεί αποτυχημένοι κύκλοι εξωσωματικής γονιμοποίησης χωρίς εμφανή αιτιολογία, όταν η γυναίκα είναι μεγάλης ηλικίας ή/και όταν η ζώνη είναι πολύ παχιά. Ορισμένοι τη χρησιμοποιούν και πριν την μεταφορά εμβρύων που έχουν υποστεί κρυοσυντήρηση.
Β) Λήψη σπέρματος από τις επιδιδυμίδες και τους όρχεις
Σε ορισμένους άντρες, ενώ πραγματοποιείται παραγωγή σπερματοζωαρίων στους όρχεις, δε βρίσκονται σπερματοζωάρια στο εκσπερμάτισμα. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε προηγούμενη επέμβαση στειροποίησης που «μπλοκάρει» την απελευθέρωση των σπερματοζωαρίων, στην εκ γενετής απόφραξη των εκφορητικών αγωγών του σπέρματος ή σε ανεπαρκή/ατελή ανάπτυξη των σπερματοζωαρίων στους όρχεις ώστε να εγκλωβίζονται εκεί.
Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο χειρουργός ουρολόγος, 
ανάλογα με τη φύση του προβλήματος μπορεί, σχετικά εύκολα, να απομονώσει σπερματοζωάρια είτε από τις επιδιδυμίδες είτε από τους όρχεις. Οι διαδικασίες αυτές πραγματοποιούνται υπό ελαφρά αναλγησία (μέθη), η οποία χορηγείται από αναισθησιολόγο, και είναι αρκετά αποτελεσματικές σε συνδυασμό με τη μέθοδο ICSI.
Γ) Κρυοσυντήρηση εμβρύων και σπέρματος
Αρκετές φορές, σε ένα κύκλο εξωσωματικής γονιμοποίησης, υπάρχουν πλεονάζοντα έμβρυα καλής ποιότητας, τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν για εμβρυομεταφορά κάποια άλλη στιγμή. Έτσι, στην περίπτωση που η τελευταία προσπάθεια έχει αρνητικό αποτέλεσμα, η γυναίκα μπορεί να προχωρήσει ξανά σε εμβρυομεταφορά, χωρίς να πρέπει πρώτα να περάσει από τα στάδια της ωοθηκικής διέγερσης και ωοληψίας.
Δίνεται δηλαδή η δυνατότητα στο ζευγάρι να «προσπαθήσει ξανά», με πολύ λιγότερα χρήματα και σίγουρα λιγότερη κούραση, σωματική και ψυχική.
Τα έμβρυα μπορούν να καταψυχθούν σε διάφορα στάδια: α) την πρώτη ημέρα μετά τη γονιμοποίηση, όταν βρίσκονται στο στάδιο των προπυρήνων. Τη μέρα αυτή, αν και δεν έχουμε πολλά στοιχεία για την ποιότητα τους, τα έμβρυα φαίνεται να έχουν υψηλά ποσοστά επιβίωσης μετά τη διαδικασία της ψύξης-απόψυξης τους, β) τη δεύτερη ή τρίτη ημέρα, στο στάδιο των 4-8 κυττάρων και γ) στο στάδιο των βλαστοκύστεων.
Με τα σύγχρονα υλικά και μηχανήματα κρυοσυντήρησης, τα ποσοστά επιβίωσης μετά από μια τέτοια διαδικασία κυμαίνονται γύρω στο 70-80%, με τα έμβρυα που έχουν επιβιώσει να είναι το ίδιο υγιή με αυτά ενός «φρέσκου» κύκλου εξωσωματικής γονιμοποίησης.
Αυτό άλλωστε έχει αποδειχθεί και από τα χιλιάδες, απόλυτα φυσιολογικά, παιδιά που έχουν γεννηθεί έως σήμερα χάρη στη μέθοδο αυτή. Τα έμβρυα μπορούν να παραμείνουν σε υγρό άζωτο (- 196˚C), μέσα σε ειδικά δοχεία,
για μεγάλο χρονικό διάστημα, έως ότου το ζευγάρι αποφασίσει πως θέλει να τα χρησιμοποιήσει.
Υπάρχουν ζευγάρια, που απόκτησαν παιδί από έναν κύκλο εξωσωματικής γονιμοποίησης που είχε και πλεονάζοντα έμβρυα για κρυοσυντήρηση, τα οποία 2-3 χρόνια μετά, επιστρέφουν στην κλινική για μεταφορά των κατεψυγμένων εμβρύων και μια δεύτερη εγκυμοσύνη.
Πέραν της κρυοσυντήρησης εμβρύων, υπάρχει και η πολύ παλαιότερη ως μέθοδος, κρυοσυντήρηση σπέρματος και ορχικού ιστού. Με αυτόν τον τρόπο υπάρχει διαθέσιμο σπέρμα όποτε χρειαστεί (πχ. ο σύζυγος λείπει συχνά και για αρκετό καιρό λόγω του επαγγέλματος του), ενώ σπέρμα από τις επιδιδυμίδες ή σπέρμα από ορχικό ιστό, μπορεί να χρησιμοποιηθεί περισσότερες φορές χωρίς ο άντρας να υπόκειται κάθε φορά σε χειρουργική επέμβαση. Το σπέρμα δε σε περίπτωση δωρεάς σπέρματος, προέρχεται πάντα από κρυοσυντήρηση.
Δ) Δωρεά ωαρίων, σπέρματος και εμβρύων
Υπάρχει μια αρκετά σημαντική σε αριθμό κατηγορία γυναικών, που για τους παρακάτω λόγους, χρειάζονται τη λήψη ξένων ωαρίων από κάποια άλλη γυναίκα-δότρια.
Οι λόγοι αυτοί είναι:
• Πρώιμη ή και φυσική εμμηνόπαυση, οπότε η γυναίκα δεν παράγει πλέον ωάρια.
• Η γυναίκα είναι φορέας κάποιας γενετικής ασθένειας ή λόγω προχωρημένης ηλικίας (>37 ετών) τα ωάρια είναι κακής ποιότητας και υπάρχει αυξημένη πιθανότητα χρωμοσωμιακών ανωμαλιών.
• Η γυναίκα έχει «φτωχή» ανταπόκριση (δηλαδή εάν παράγει, παράγει μονάχα 1-2 ωάρια) σε οποιοδήποτε πρωτόκολλο ορμονικής διέγερσης.
• Απουσιάζουν οι ωοθήκες.
• Υπάρχει ωοθηκική αδράνεια εξαιτίας προηγηθείσας χημειο- ή ραδιοθεραπείας.
Οι γυναίκες που δωρίζουν τα ωάρια τους, συνήθως είναι νεαρής ηλικίας, και έχουν πραγματοποιήσει μια σειρά εξετάσεων που πιστοποιούν την καλή τους υγεία, και πως δεν είναι φορείς κάποιας γνωστής κληρονομικής ασθένειας. Η γυναίκα δότρια δεν γνωρίζει την γυναίκα λήπτρια, ούτε και το αντίθετο. Εκτός και αν, η γυναίκα που έχει ανάγκη τα ξένα ωάρια, βρει η ίδια τη γυναίκα που θα της τα δώσει.
Σε έναν κύκλο εξωσωματικής γονιμοποίησης με δωρεά ωαρίων, η δότρια των ωαρίων, μετά από την κατάλληλη ορμονική διέγερση φτάνει τελικά σε ωοληψία. Τα ωάρια που λαμβάνονται, γονιμοποιούνται με το σπέρμα του συζύγου της λήπτριας.
Τα έμβρυα που δημιουργούνται, μεταφέρονται τελικά στη μήτρα της λήπτριας, η οποία έχει προηγουμένως πάρει την κατάλληλη βοηθητική φαρμακευτική αγωγή, ώστε να είναι έτοιμη («σε φάση») να δεχθεί τα έμβρυα αυτά.
Αντίστοιχα, σε περιπτώσεις που ο άντρας δεν παράγει σπερματοζωάρια ή είναι φορέας κάποιας γενετικής ασθένειας, απαιτείται δωρεά σπέρματος. Αυτό ως διαδικασία είναι πολύ πιο απλή και κοστίζει λιγότερο.
Επίσης, αν και σπανιότερο, μερικά ζευγάρια έχουν ανάγκη από δωρεά εμβρύων. Στην περίπτωση αυτή, τα έμβρυα προέρχονται από δωρεά τόσο ωαρίων όσο και σπέρματος, ή υπάρχουν κάποια ζευγάρια, που επειδή έχουν ολοκληρώσει τη δική τους οικογένεια, δωρίζουν ήδη υπάρχοντα, κατεψυγμένα έμβρυα τους, σε ζευγάρια που τα έχουν ανάγκη.
Παρά τις αντικρουόμενες, πολλές φορές, ιατρο-κοινωνικο-ηθικές απόψεις, η δωρεά ωαρίων, σπέρματος και εμβρύων, έχει πολύ καλές πιθανότητες επιτυχίας.
Διαβάστε αύριο πληροφορίες για τις πιθανές επιπλοκές
Υπογράφει ο Ι. Πήχος Χειρουργός – Γυναικολόγος – Μαιευτήρας
Ο Δρ. Ιωάννης Απ. Πήχος MD PhD FRCOG MFFP είναι Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών και Διαπιστευμένος Ακόλουθος του Βασιλικού Κολλεγίου Μαιευτήρων-Γυναικολόγων Μεγ. Βρετανίας.
Διαβάστε επίσης:
Γονιμότητα: Εξωσωματική γονιμοποίηση χωρίς φαρμακευτική αγωγή -5ο Στάδιο: Εμφύτευση – Αποτέλεσμα
Σάββατο, 22 Μαΐου 2010
