Όλοι εμείς θυμόμαστε τον αγαπημένο ήρωα των παιδικών μας χρόνων και την αδυναμία του στο… σπανάκι, που τον έκανε δυνατό και ατρόμητο! Ο ποπάυ έτρωγε το σπανάκι και έπαιρνε δύναμη!
Αλήθεια, τι γνωρίζουμε για την πρόσληψη σίδηρου, τις τροφές που βοηθούν, αλλά και τις επιπτώσεις που έχει η έλλειψή του στον οργανισμό του παιδιού;
Ο ρόλος του σιδήρου στον οργανισμό μας είναι πολύ σημαντικός και η έλλειψή του προκαλεί προβλήματα στην ανάπτυξη, τόσο σε σωματικό όσο και σε διανοητικό επίπεδο, καθώς και στη συμπεριφορά του παιδιού. Είναι επίσης σημαντικός για τη φυσιολογική λειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος. Αυτός είναι και ο λόγος που η εξέταση για το σίδηρο υπάρχει σε κάθε αιματολογική εξέταση που γίνεται στο παιδί στη διάρκεια των προληπτικών ελέγχων. Η εξέταση του σιδήρου και των αποθηκών του (φεριτίνης) γίνεται με μια απλή αιματολογική εξέταση, την οποία θα σας συστήσει ο παιδίατρός σας συνεκτιμώντας το ιστορικό και την ανάπτυξη του παιδιού σας.
Οι γονείς πρέπει να ελέγχουν τα επίπεδα σιδήρου στα παιδιά.Αν η μητέρα είχε αναιμία στη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι σημαντικό να γίνει έλεγχος στο επίπεδο του σιδήρου του νεογέννητου. Επίσης, ο σίδηρος θα ελέγχεται πιο συχνά, αν ένας ή και οι δύο γονείς έχουν χαμηλό επίπεδο σιδήρου ή κάποια μορφή αναιμίας. Σύμφωνα με τις οδηγίες της Αμερικανικής Ακαδημίας Παιδιατρικής, η ιδανική ηλικία για την ανίχνευση της αναιμίας είναι η ηλικία των 9 μηνών. Αυτό όμως αποτελεί απλά μια πρόταση των αμερικανών γιατρών, καθώς πολλοί παιδίατροι ακολουθούν το δικό τους χρονοδιάγραμμα ως προς τις προληπτικές εξετάσεις στα υγιή παιδιά που δεν έχουν οικογενειακό ιστορικό αναιμίας αλλά και στα παιδιά με ιστορικό, τα οποία μπορεί να μπουν σε πρόγραμμα προληπτικών εξετάσεων από τη στιγμή της γέννησής τους.
Η έλλειψη σιδήρου μπορεί να διαγνωστεί απλά καθώς ένα παιδί που έχει έλλειψη σιδήρου μπορεί να είναι χλωμό, να κουράζεται πιο εύκολα, να έχει υπνηλία, ή να παραπονιέται για πονοκεφάλους και να παρουσιάζει δυσκολία στη συγκέντρωση.
Η φτωχή σε θρεπτικά συστατικά μπορεί να ευθύνεται για την εμφάνιση της αναιμίας. Κάποια διατροφικά λάθη μπορεί να οδηγήσουν σε σιδηροπενία όπως για παράδειγμα η έλλειψη του κρέατος από τη διατροφή του παιδιού, η έλλειψη βιταμίνης C η οποία διευκολύνει την απορρόφηση σιδήρου, η έλλειψη βιταμίνης Β12 και φυλλικού οξέος ακόμα και η αυξημένη κατανάλωση γάλακτος (πάνω από 700ml/μέρα) καθώς το ασβέστιο παρεμποδίζει την απορρόφηση του σιδήρου.
Αναιμία σε ένα παιδάκι μπορεί να προκαλέσει και η έντονη άσκηση ενώ υπάρχουν και παθολογικοί παράγοντες που οδηγούν στο πρόβλημα αυτό.
Συνήθως η έλλειψη σιδήρου αντιμετωπίζεται με διατροφικές αλλαγές .Οι τροφές που είναι πλούσιες σε σίδηρο είναι το κόκκινο κρέας (μοσχάρι, βοδινό, αρνί), το συκώτι, τα πουλερικά, τα αβγά, τα όσπρια, τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά. Τα δημητριακά, οι ωμοί και ανάλατοι ξηροί καρποί, οι πατάτες, ο μαϊντανός, οι φακές και το σπανάκι είναι επίσης καλές πηγές, όμως ο σίδηρος του κόκκινου κρέατος είναι η καλύτερη επιλογή αφού απορροφάται άμεσα από τον οργανισμό. Ο σίδηρος που βρίσκεται όμως στα τρόφιμα φυτικής προέλευσης (όσπρια, λαχανικά) χρειάζεται να μετατραπεί ώστε να απορροφηθεί ευκολότερα απ’ τον οργανισμό. Γι’ αυτό και παίζουν σημαντικό ρόλο όχι μόνο οι μεμονωμένες τροφές αλλά και οι συνδυασμοί τους.
Για να αυξήσετε ακόμη περισσότερο την απορρόφηση του σιδήρου από τον οργανισμό του παιδιού καλό είναι να καταναλώνει τρόφιμα πλούσια σε βιταμίνη C (λεμόνι, γκρέιπφρουτ, πορτοκάλι, πιπεριές, ντομάτες). Έτσι, στα όσπρια καλό είναι να χρησιμοποιείτε ντομάτα, καρότα και να στύβουμε λεμόνι στο κρέας μετά το ψήσιμο. Συνοδέψτε ο το κρέας με πράσινα λαχανικά, καθώς το φυλλικό οξύ που περιέχουν αυξάνει την απορρόφηση σιδήρου. Μπορείτε επίσης να συνδυάσετε τα όσπρια με τα δημητριακά (π.χ. φακές με ρύζι). Όταν το παιδί τρώει ένα τρόφιμο πλούσιο σε σίδηρο (π.χ. μοσχάρι), αποφύγετε να του προσφέρετε ταυτόχρονα και τρόφιμα πλούσια σε ασβέστιο π.χ. γάλα και γαλακτοκομικά προϊόντα, φέτα, κασέρι κ.τ.λ. γιατί ο συνδυασμός αυτός εμποδίζει την απορρόφηση του σιδήρου.