Γράφει η Ελίνα Τσιούλη, Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια M.Sc.
Ο καιρός κατέχει κεντρική θέση στην ανθρώπινη εμπειρία και εξακολουθεί να αποτελεί σημαντικό προσδιοριστικό παράγοντα της καθημερινής διάθεσης και της συμπεριφοράς στη σύγχρονη ζωή.
Το κρύο των χειμερινών μηνών συχνά, αλλά όχι πάντα, οδηγεί στην ψύχρανση των σχέσεων. Οι χαμηλότερες θερμοκρασίες μπορούν να προκαλέσουν ένταση στις σχέσεις. Τα άτομα νιώθουν λιγότερο ευτυχισμένα και πιο κουρασμένα, μπορεί να επιστρέψουν στο σπίτι δύστροπα στο τέλος της εργασίας τους, κουρασμένα από τη βροχή και τις χαμηλές θερμοκρασίες, στρεσαρισμένα από την οδήγηση σε βρεγμένο ή παγωμένο οδόστρωμα και ληθαργικά από τις μικρότερης διάρκειας ημέρες και την έλλειψη ηλιοφάνειας. Επίσης, τα νεύρα επηρεάζονται μετά από παρατεταμένο κλείσιμο στο σπίτι. Όταν οι άνθρωποι μένουν στα σπίτια τους, μπορεί να αρχίσουν να αισθάνονται αρκετά ευέξαπτοι και κουρασμένοι με το να μην έχουν τίποτα ενδιαφέρον να ασχοληθούν. Και όταν αυτό συμβαίνει μπορεί να υπάρχει έντονη διέγερση της στρεσογόνου αντίδρασης με αποτέλεσμα να αρχίσει να επιτίθεται ο ένας στον άλλο.
Επιπλέον, αρκετές δραστηριότητες είναι λιγότερο ευχάριστες όταν ο καιρός είναι κρύος. Ακόμα και απλές δραστηριότητες, όπως μια βόλτα στη γειτονιά μπορεί να μην αποτελεί ευχαρίστηση. Η ημέρα διαρκεί λιγότερες ώρες, οπότε το άτομο μπορεί να μην χαίρεται εξωτερικές δραστηριότητες. Η λιγότερη ηλιοφάνεια και ο λιγότερος «καθαρός αέρας» μπορεί να αφήσει τα άτομα με λιγότερη θετική ενέργεια.
Επίσης, κατά τη διάρκεια των πιο θερμών μηνών πολλά άτομα επωφελούνται από την άσκηση σε εξωτερικούς χώρους, είτε με έντονη άσκηση, όπως το jogging είτε με χαμηλότερης έντασης άσκηση, όπως οι περίπατοι. Τέτοιες δραστηριότητες περιορίζονται το χειμώνα. Δυστυχώς από τη μειωμένη φυσική δραστηριότητα, οι άνθρωποι χάνουν τόσο σωματικά οφέλη (καλύτερη καρδιαγγειακή υγεία), όσο και ψυχολογικά οφέλη (μείωση της ανησυχίας και της απογοήτευσης).
Έρευνες έχουν δείξει ότι ο ευχάριστος καιρός (υψηλότερη θερμοκρασία και βαρομετρική πίεση) σχετίζεται με υψηλότερη διάθεση, καλύτερη μνήμη και διευρυμένη γνωστική λειτουργία καθώς ο χρόνος εκτός σπιτιού αύξανε. Εκατοντάδες άρθρα τα τελευταία 20 χρόνια έχουν εξετάσει τις εποχικές επιδράσεις στην ψυχολογική λειτουργία και συγκεκριμένα στην Εποχική Συναισθηματική Διαταραχή. Η ΕΣΔ είναι εποχιακά υποτροπιάζουσα κατάθλιψη με τυπική έναρξη κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου και του χειμώνα και αποδρομή την άνοιξη. Χαρακτηρίζεται από τυπικά καταθλιπτικά συμπτώματα και άτυπα συμπτώματα, όπως μεγαλύτερη διάρκεια ύπνου, γνωστική έκπτωση στη μνήμη, στην ικανότητα μάθησης και την οπτικοχωρική ικανότητα.
Η ΕΣΔ μπορεί να θεωρηθεί σαν το ένα άκρο κατά μήκος ενός συνεχούς των κανονικών συμπεριφορικών αλλαγών κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Τα περισσότερα ευρήματα αναφορικά με τις εποχικές επιδράσεις δείχνουν ότι η έκθεση στο φως άμεσα επηρεάζει τη διάθεση και τις γνωστικές λειτουργίες. Η παραγωγή σεροτονίνης αυξάνεται με την έκθεση στο φως της ημέρας και μειώνεται με την μη έκθεση. Η έκθεση στο φως φαίνεται άμεσα να επηρεάζει τη διάθεση και τα επίπεδα σεροτονίνης τόσο σε καταθλιπτικούς ασθενείς, όσο και σε υγιείς μη καταθλιπτικούς.
Υπάρχουν τρόποι να βελτιώσετε τη διάθεσή σας κατά τους χειμερινούς μήνες με το να οργανώνετε ευχάριστες δραστηριότητες εντός του σπιτιού, όπως το να παίζετε επιτραπέζια παιχνίδια, να συγκεντρώνεστε στο τζάκι και να λέτε ιστορίες, να καλείτε φίλους στο σπίτι και να δημιουργείτε ευχάριστη ατμόσφαιρα.
Επίσης μπορείτε να κρατηθείτε ενεργοποιημένοι με τη συμμετοχή σε χειμερινές φυσικές δραστηριότητες, όπως το παιχνίδι στο χιόνι, η κατασκευή ενός χιονάνθρωπου, το ski και το snowboard. Eπίσης, μπορείτε να κανονίσετε εκδρομές στη φύση τα σαββατοκύριακα, ώστε να ξεχνιέστε από τις υποχρεώσεις της καθημερινότητας. Ανεξάρτητα απ’ ό,τι διαλέξετε να κάνετε, να έχετε πάντα κατά νου ότι η ψυχική και σωματική εγγύτητα μπορεί να αναθερμάνει συναισθήματα και να κρατήσει «ζεστή» τη σχέση σας.
