της Βάσιας Μανίκα Κλινική Διαιτολόγος Διατροφολόγος
Θα ξεκινήσω το άρθρο μου με ένα μαθηματικό πρόβλημα: τρία πουλάκια κάθονταν στου Διάκου το ταμπούρι (που λέει και το τραγούδι). Τα δυο αποφασίζουν να φύγουν. Πόσα πουλάκια έμειναν;
Αν είστε από εκείνους που βιάστηκαν να δώσουν την «προφανή» απάντηση, ξανασκεφτείτε το. Βλέπετε, υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στην απόφασή μας να κάνουμε κάτι και στην ίδια τη δράση.
Υπάρχει μια έκφραση που αποδίδεται στον Mark Twain και συνοψίζει όμορφα το λόγο για τον οποίο γράφω αυτό το άρθρο: «Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί οι άνθρωποι δυσκολεύονται τόσο πολύ να κόψουν το κάπνισμα… Το έχω κάνει εκατοντάδες φορές!». Σας ακούγεται οικείο; Έχετε προσπαθήσει αρκετές φορές να κάνετε αλλαγές στη ζωή σας, που μπορεί να έγιναν για κάποιο χρονικό διάστημα, αλλά τελικά επιστρέψατε στην προ αλλαγών κατάσταση; Για ποιο λόγο όσοι προσπαθούν να χάσουν κιλά, τελικά ξαναπήραν, κατά μέσο όρο, το 107% του βάρους τους; Και ακόμα, για ποιο λόγο μόνο 1 στους 7 ασθενείς με σοβαρό καρδιακό επεισόδιο ακολουθεί αλλαγές στον τρόπο ζωής του, ενώ όλοι τους έχουν προειδοποιηθεί από τον καρδιολόγο τους ότι μπορεί να πεθάνουν;
Ας το ξανασκεφτούμε λίγο αυτό το τελευταίο. Πραγματικά, είμαι σίγουρη ότι και οι υπόλοιποι 6 από τους 7 ασθενείς θέλουν να ζήσουν, να δουν τα παιδιά και τα εγγόνια τους να μεγαλώνουν. Τι είναι αυτό, λοιπόν, που τους εμποδίζει να κάνουν αυτές τις αλλαγές που μπορούν κυριολεκτικά να τους κρατήσουν στη ζωή; Και, φανταστείτε, αν αυτοί οι άνθρωποι δεν μπορούν να κάνουν αυτές τις αλλαγές που, πιστέψτε με, θέλουν να κάνουν, τότε πώς μπορεί ο οποιοσδήποτε από εμάς να κάνει τις αλλαγές που θέλει στη ζωή του, που δεν είναι θέμα ζωής και θανάτου;
Ήρθε η ώρα να σας συστήσω έναν αγαπημένο coachee μου, τον Γιάννη Γ., ο οποίος ήρθε σε εμένα στα 47 του, πετυχημένος επιχειρηματίας, με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, φαρμακευτική αγωγή από διακεκριμένο διαβητολόγο και με τη συμβουλή του ότι θα πρέπει να ακολουθήσει πρόγραμμα ισορροπημένης διατροφής και απώλειας βάρους για 6 μήνες, διαφορετικά θα πρέπει να ξεκινήσει ενέσεις ινσουλίνης. Σε συνδυασμό με όλα αυτά, ο Γιάννης ξεκίνησε personal training με εξειδικευμένο γυμναστή, που προσαρμόζει το ασκησιολόγιο στις ανάγκες και τις δυνατότητές του. Ο Γιάννης, όμως, δεν παίρνει τα φάρμακά του όπως πρέπει και δεν ακολουθεί το διατροφικό πρόγραμμά του, αλλά δεν ξέρει για ποιο λόγο το κάνει αυτό, ενώ θέλει να κάνει ό,τι του λέμε. Δεν χάνει καμία συνάντησή μας και κάθε φορά μιλά πολύ έντονα για το τι μπορεί να πάθει αν δεν χάσει βάρος, αν δεν αλλάξει συνήθειες, αν δεν κόψει το κάπνισμα και αν δεν παίρνει τα φάρμακά του. Ξεκινώντας, λοιπόν, τις Diet Coaching συνεδρίες του κάνω την ερώτηση:
«Τι θα γινόταν αν όντως ακολουθούσες τις οδηγίες του γιατρού και έκανες όλα όσα πρέπει να κάνεις»;
Η απάντησή του στην ερώτησή μου είναι γεμάτη πάθος για το τι θα πάθει αν ΔΕΝ τα κάνει όλα αυτά. Καταλαβαίνετε, ελπίζω, ότι δεν ήταν αυτή η ερώτησή μου. Ρωτάω ξανά, αλλάζοντας λίγο το νόημα της ερώτησης:
«Ποιος είναι ο μεγαλύτερος φόβος που έχεις αν ακολουθήσεις τις οδηγίες του γιατρού και κάνεις όλα όσα πρέπει να κάνεις»;
Η απάντησή του ήταν ακόμα πιο έντονη και πιο γρήγορη από πριν: «Καλά, καταλαβαίνεις ότι αν ΔΕΝ το κάνω, μπορεί να πάθω καμιά καρδιά και να πεθάνω»;
Προτού σας πω πώς κατέληξε εκείνη η συνεδρία με τον Γιάννη, θέλω να σας εξηγήσω τον τίτλο του άρθρου μου. Όπως, ίσως, ξέρετε, το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού μας είναι ένα σύστημα από βιολογικές δομές και διαδικασίες που δρουν προστατευτικά ενάντια στην ασθένεια. Επομένως, έχουμε ανοσία στην ασθένεια, στην απειλή δηλαδή, της καλής λειτουργίας του οργανισμού. Κατά τον ίδιο τρόπο, ο εγκέφαλός μας έχει το δικό του ανοσοποιητικό σύστημα: μια πανέμορφη, έξυπνη, αρχαία δύναμη της φύσης που δουλεύει 24/7, πέρα από τη συνείδησή μας, με έναν και μόνο σκοπό: να μας προστατεύει, να μας κρατά ζωντανούς. Η ανοσία στην αλλαγή είναι μια κρυφή δυναμική στο μυαλό μας, που μας εμποδίζει δραστικά να αλλάξουμε, εξαιτίας της αφοσίωσής της να διατηρήσει τον υπάρχων τρόπο σκέψης (ομοιόσταση). Φανταστείτε ότι είστε οδηγός ενός αυτοκινήτου και θέλετε να πάτε κάπου. Πατάτε το γκάζι, που είναι η επιθυμία σας για αλλαγή, αλλά με το ίδιο σθένος (μερικές φορές και μεγαλύτερο) πατάτε και το φρένο, λόγω της ανοσίας στην αλλαγή. Πόσο μακριά πιστεύετε ότι μπορεί να φτάσετε;
Ας ξαναγυρίσουμε στον Γιάννη τώρα. Του εξηγώ ότι καταλαβαίνω πώς αισθάνεται, αν δεν κάνει αυτά που του λέμε θα πάθει κάτι σοβαρό στην υγεία του αλλά θα ήθελα να σκεφτεί για λίγο πώς θα ήταν αν στην πραγματικότητα ΕΚΑΝΕ αυτά που του λέγαμε να κάνει. Δεν προλαβαίνω να ολοκληρώσω την πρότασή μου (ήθελα να ρωτήσω ποιος θα ήταν ο μεγαλύτερος φόβος του τότε) και εκρήγνυται: «Αμάν με το ρημάδι το χάπι! Τι είμαι, κανένας άρρωστος να πρέπει να παίρνω φάρμακα από τώρα; Σαν τον πατέρα μου που τον έχω στο νοσοκομείο κάθε τρεις και λίγο;».
Ωραία, κάτι έχουμε εδώ. Του λέω «Βλέπω ότι έχεις δυνατά αισθήματα για αυτό» και λέει «Και βέβαια έχω, είμαι μόλις 47 και στα καλύτερά μου και τι είμαι; Δεν είμαι γέρος, με το ένα πόδι στον τάφο, για να παίρνω φάρμακα»! Κοιταζόμαστε για λίγο και καταλήγει, με σιγανή φωνή: «Δηλαδή, τι μου λες; Ότι αντί να κάνω κάτι που θα με κάνει να νιώσω γέρος και άρρωστος, προτιμώ να κάνω κάτι που θα με καταλήξει νεκρό;»
Συ είπας, Γιάννη μου, και μόλις διαπίστωσες τον ορισμό της αυτο- εξαπάτησης.
