του Ανδρέα Ζουρδού, Διαιτολόγος Διατροφολόγος
Έχω την τύχη να έχω κοντά στο σπίτι μου ένα γήπεδο στίβου και ένα γυμναστήριο για κιck-boxing. Πολλά μικρά παιδιά επισκέπτονται και τα 2 μέρη αφού φυσικά οι γονείς τους τα αφήσουν ακριβώς απ’ έξω από τις εισόδους. Ούτε 1 μέτρο πιο μακριά. Πολλές φορές παρατηρώ πως οι γονείς θα περιμένουν μέσα στο αυτοκίνητο. Η σκέψη ότι θα μπορούσαν άνετα να αξιοποιήσουν τον χρόνο τους κάνοντας ένα περίπατο ή ακόμα και λίγο jogging δεν φαίνεται να τους απασχολεί. Τα παιδιά επιστρέφουν μετά από ώρα και βλέπουν τον γονιό τους αραχτό,ενίοτε να καπνίζει και πάντα έτοιμο να πάθει εγκεφαλικό από την βαρεμάρα. Συνηθισμένο θέαμα, κοινωνικά αποδεκτό που στέλνει στο παιδί αντικρουόμενα μηνύματα.
Ο εξελικτικός βιολόγος Richard Dawkins έχει εφεύρει τον ευφυή όρο “μιμίδιο”. Οι άνθρωποι έχουμε μιμητική φύση, ασυνείδητα μιμούμαστε ότι βλέπουμε. Τα μιμίδια είναι πολύ πιο φρέσκος όρος από τα γονίδια. Και όταν μιλάμε για προβλήματα σωματικής σύστασης τα γονίδια είναι μία πολυφορεμένη εξήγηση. Πιο συγκεκριμένα το γονίδιο FTO έχει συσχετιστεί με την παχυσαρκία. Ο υποφαινόμενος και ο Παντελής Κωνσταντουλάκης, μοριακός γενετιστής, έχουμε αναφερθεί εκτενώς στην φούσκα της διατροφογενετικής.
Μια μελέτη που διεξάχθηκε στην Ιαπωνία, με 204 συμμετέχουσες διερεύνησε το αν και κατά πόσο τα γονίδια μπορούν να επηρεάσουν την απώλεια λίπους σε μία υποθερμιδική διατροφή που θα διαρκούσε 14 εβδομάδες.Αξίζει να σημειωθεί πως κάποιες από τις συμμετέχουσες έφταναν τα 66 χρόνια σε ηλικία. Παρά τις γονιδιακές και ηλικιακές Κασσάνδρες, οι γυναίκες που είχαν το γονίδιο που συσχετίζεται με παχυσαρκία, ενώ υπήρχε μία τάση να χάνουν κάπως λιγότερο λίπος, βελτίωσαν την σωματική τους σύσταση και το καρδιο-μεταβολικό τους προφίλ. Οι ερευνητές καταλήγουν πως:” Τα δεδομένα μας δείχνουν πως η επίπτωση του γονιδίου FTO rs9939609 σε Ιαπωνέζες γυναίκες ενδέχεται να μην είναι αρκετά μεγάλη ώστε να επιδράσει στο σωματικό βάρος ή στους μεταβολικούς παράγοντες κινδύνου όταν υπάρχει περιορισμός των θερμίδων. Περιβαλλοντικοί και συμπεριφορικοί παράγοντες μπορούν να υπερπηδήσουν την επίδραση των γονιδίων στην μείωση του βάρους”.
Μία άλλη μελέτη που έγινε στο Ηνωμένο Βασίλειο βρήκε παρόμοια συμπεράσματα. Το δείγμα δεν ήταν μόνο 204 άτομα, ήταν πάνω από 20.000 άνδρες και γυναίκες. Η μελέτη περιελάμβανε ηλικίες μέχρι και 79 ετών ενώ παρακολούθησε τους συμμετέχοντες πάνω από 3,5 χρόνια. Η δόκτωρ Luth Ross που συμμετείχε στην μελέτη αυτή σχολίασε πως “αυτό δείχνει πως δεν είμαστε σκλάβοι στο γενετικό μας υλικό, και πως μπορούμε να κάνουμε μεγάλη βελτίωση στην υγεία μας με το να αλλάξουμε την συμπεριφορά μας”.
Τα γονίδια, όπως και η ηλικία, έχουν μία μικρή συνεισφορά στο τελικό αποτέλεσμα. Πολύ πιο μικρή απ’ όσο ο περισσότερος κόσμος πιστεύει. Το μέλλον στην ρύθμιση του βάρους και της υγείας γενικότερα βρίσκεται στην αλλαγή της συμπεριφοράς. Οι άνθρωποι δεν γίνονται καπνιστές λόγω γενετικής προδιάθεσης αλλά γιατί ασυνείδητα μιμούνται την συγκεκριμένη πράξη, αφού τίθενται σε διαρκή πλύση εγκεφάλου από οπτικοακουστικό υλικό που προωθεί το κάπνισμα. Αντίστοιχα, η καθιστική ζωή και οι κακές διατροφικές συνήθειες είναι και αυτές σύγχρονα μιμίδια. Κανείς δεν μας επιβάλλει άμεσα να καπνίσουμε, να έχουμε καθιστική ζωή ή να φάμε περισσότερο απ ‘ ότι χρειαζόμαστε, όμως ενδίδουμε σε συγκεκριμένες συμπεριφορές γιατί έχουμε προγραμματιστεί κατά αυτόν τον τρόπο από το περιβάλλον μας.
