του Δημήτρη Μπερτζελέτου Διαιτολόγος Διατροφολόγος, MSc
ΚΑΤΑΡΧΗΝ:
Το αλάτι δεν είναι νάτριο, το αλάτι περιέχει νάτριο!
Το αλάτι αποτελείται κατά 40% από νάτριο και κατά 60% από χλώριο. 1 γρ αλατιού ισοδυναμεί με 0,48 γρ νατρίου.
Φαίνεται ότι το 70% του αλατιού που τρώμε καθημερινά προέρχεται από τις επεξεργασμένες τροφές και τα γεύματα εκτός σπιτιού.
Τρόφιμο χαμηλό σε νάτριο/αλάτι είναι αυτό που στα 100γρ περιέχει λιγότερο από 0,1γρ νατρίου (ή 0,3γρ αλατιού) Πολύ χαμηλό σε νάτριο/αλάτι είναι ένα τρόφιμο το οποίο περιέχει λιγότερο από 0,04γρ νατρίου στα 100γρ ή 100ml. Ελεύθερο σε νάτριο/αλάτι είναι ένα τρόφιμο το οποίο περιέχει όχι περισσότερο από 0,005g νατρίου στα 100γρ ή 100 ml.
(πηγή: ΕΦΕΤ)
ΚΑΠΟΙΑ ΜΙΚΡΑ ‘DEBATES’ ΓΙΑ ΤΟ ΑΛΑΤΙ
Εδώ και κάμποσα χρόνια έχουν αναπτυχθεί διάφορα debates σχετικά με τη μείωση της πρόσληψης αλατιού (του νάτριου που βρίσκεται μέσα σε αυτό). Με τις τρέχουσες κατευθυντήριες οδηγίες να μιλούν για πρόσληψη νατρίου 1,5-2,4 γρ/ ημέρα (δηλαδή έως 5γρ/ ημέρα αλάτι), αναπτύσσονται διάφορες ‘ενστάσεις’ οι οποίες μιλούν για την ανάγκη κλινικών δοκιμασιών και μεγάλων μελετών σε ανθρώπους..
Είναι γνωστό ότι η αύξηση του αλατιού στη διατροφή μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της αρτηριακής πίεσης. Μάλιστα μια πρόσφατη καλοσχεδιασμένη μελέτη σε δείγμα πάνω από 100.000 ανθρώπους σε 18 χώρες (A. Mente et al, The New England Journal of Medicine– Αύγουστος 2014) έδειξε ότι αύξηση κατά 1 γρ/ ημέρα νάτριο (δηλαδή περίπου 2 γρ αλατιού) μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της συστολικής πίεσης κατά 0,2 μονάδες περίπου και σε αύξηση της διαστολικής κατά 0,1 περίπου μονάδες.
Όμως εδώ υπάρχουν μερικά πιο ψηλά γράμματα, γιατί φαίνεται από την εν λόγω μελέτη ότι το πρόβλημα αύξησης της πίεσης από την κατανάλωση νατρίου είναι πολλαπλάσια μεγαλύτερο για όσους είναι ήδη υπερτασικοί (140mm Hg/ 90mm Hg) και για όσους είναι μεγαλύτερης ηλικίας (πάνω από 55 ετών). Ενώ φαίνεται να υπάρχουν διαφοροποιήσεις ανάλογα με τους πληθυσμούς.
Από την άλλη μελέτη Αμερικάνων σε 66 χώρες (D. Mozaffarian et al, The New England Journal of Medicine– Αύγουστος 2014) υποστηρίζει ότι 1,65 εκατ. θάνατοι οφείλονται στην αυξημένη πρόσληψη νατρίου (πάνω από 2γρ).
Η American Heart Association ένας ένθερμος υποστηρικτής των κατευθυντήριων γραμμών για μείωση νατρίου, εξακολουθεί να υποστηρίζει ότι 2γρ νατρίου/ ημέρα είναι μια σωστή σύσταση. Όμως υπάρχει ένα κύμα σκεπτικιστών επιστημόνων που θέλουν περισσότερες αποδείξεις ότι τέτοιες συστάσεις είναι ασφαλείς και ευεργετικές. Οι ‘σκεπτικιστές’ ερευνητές, λοιπόν, καταλήγουν στην κάτωθι δήλωση:
«Ως επιστημονική κοινότητα, θα πρέπει να αγωνιστούμε για τις κατευθυντήριες γραμμές που πρέπει να βασίζονται σε τεκμηριωμένα στοιχεία από μεγάλες κλινικές. Προς το παρόν, υπάρχει αβεβαιότητα σχετικά με τις επιπτώσεις στην καρδιακή υγεία από τη χαμηλή πρόσληψη νατρίου. Ας υπάρξει μια ευρεία συναίνεση (consensus) σχετικά με την ανάγκη για μια οριστική κλινική δοκιμή. Ένα πρώτο βήμα είναι να αναγνωρίσουμε την αβεβαιότητα, και στη συνέχεια να εργαστούμε μαζί για να ολοκληρώσουν μια οριστική μελέτη (τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη), έτσι ώστε να καταλήξουμε στη διατύπωση συστάσεων προς τους ασθενείς και το ευρύ κοινό».
ΘΑΛΑΣΣΙΝΟ ΑΛΑΤΙ
Το θαλασσινό αλάτι προκύπτει δι’εξατμίσεως του θαλασσινού νερού. Η διαφοροποίηση θαλασσινού και κοινού επιτραπέζιου έγκειται στη γεύση, στη μορφή και στη διαδικασία παραγωγής τους. Το θαλασσινό αλάτι έχει ξεχωριστή γεύση ανάλογα με το από πού προέρχεται. Τείνει να είναι περισσότερο χονδρόκοκκο από το απλό επιτραπέζιο αλάτι. Το θαλασσινό αλάτι, όπως και το ’μοδάτο’ τελευταίως αλάτι Ιμαλαΐων, έχει περίπου την ίδια περιεκτικότητα σε νάτριο με το απλό επιτραπέζιο, κάτι που το καθιστά παρόμοια επικίνδυνο για την αρτηριακή πίεση.
ΕΛΛΑΔΑ
Στην Ελλάδα καταναλώνουμε αρκετή ποσότητα αλατιού (μπορεί και να ξεπερνάμε τα 10γρ ημερησίως). Δεν υπάρχουν εθνικοί ‘αριθμοί’ που δείχνουν τη συνολική κατανάλωση αλατιού ημερησίως στην Ελλάδα, φαίνεται όμως ότι αλάτι τρώμε αρκετό μέσω των αρτοπαρασκευασμάτων.
