Γράφει η Μαρία Σαχά Φυσικοθεραπεύτρια
Ένας από τους βασικούς λόγους του πόνου στην επιγονατίδα είναι η αλλοίωση και εκφύλιση του αρθρικού της χόνδρου. Ο χόνδρος είναι ένας μαλακός και εξαιρετικά λείος ιστός που καλύπτει τις αρθρικές επιφάνειες των οστών και μειώνει την τριβή μεταξύ τους. Ο επιγονατιδικός χόνδρος περιβάλλει την αρθρική επιφάνεια της επιγονατίδας και προστατεύει την άρθρωση του γόνατος από τις ισχυρές φορτίσεις που δημιουργούνται από τη συμπίεσή της πάνω στο χόνδρο του μηριαίου κονδύλου κατά την κίνηση. Αλλοιώσεις αυτές αφορούν τοπικά ή εκτεταμένα ρήγματα αυτού του χόνδρου, εκφύλισή (μαλάκυνση) του και, σε τελικό στάδιο, καταστροφή αυτού σε όλο το πάχος του, με συνέπεια την αποκάλυψη του υποδόριου οστού. Παρατηρείται συνήθως σε αθλητές, νεαρά άτομα και κυρίως κορίτσια, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις και σε άτομα που δεν ασχολούνται με τον αθλητισμό.
Αίτια εμφάνισης:
- Μετά από κακώσεις στη περιοχή του γόνατος, όπως άμεση πλήξη της περιοχής, πτώση, κάταγμα – εξάρθρημα ή υπεξάρθρημα της επιγονατίδας
- Μετά από διαταραχή του φυσιολογικού επιγονατιδομηριαίου ρυθμού, δηλαδή της φυσιολογικής ολίσθησης της επιγονατίδας επί των αρθρικών επιφανειών του γόνατος
- Σε παρουσία ασταθούς ή υψηλής επιγονατίδας
- Σε μετατόπιση της επιγονατίδας προς τα έξω (εξ’ αιτίας μυϊκής αδυναμίας-αναχαίτισης του έσω πλατύ μυ)
- Μετά από μυϊκή ανισορροπία των μυών του γόνατος (τετρακεφάλου-δικέφαλου μηριαίου) ή βραχύνσεων (τείνων την πλατεία περιτονία)
- Μετά από παραμορφώσεις του πέλματος (βλαισοποδία, κοιλοποδία κ.ά.) ή χρόνια χρήση ”λανθασμένου” υποδήματος
- Σε παρουσία βλαισών γονάτων
- Μετά από συνεχή και έντονη καταπόνηση της άρθρωσης λόγω παχυσαρκίας, παρατεταμένης ορθοστασίας κ.ά.
Χαρακτηριστικά Συμπτώματα είναι η παρουσία του πόνου στην πρόσθια επιφάνεια του γόνατος και ύδραθρο. Ο πόνος εκδηλώνεται κυρίως στο ανέβασμα και κατέβασμα της σκάλας, μετά από παρατεταμένη δραστηριότητα και ύστερα από πολύωρη καθιστική εργασία, κατά τη διάρκεια του ύπνου και μετά τις πρώτες πρωινές ώρες. Σε προχωρημένα στάδια υπάρχει αίσθηση κριγμού στις κινήσεις του γόνατος. Άλλες εκδηλώσεις αφορούν δυσκαμψία, κλείδωμα και μπλοκαρίσμα του γόνατος, οίδημα και αίσθημα αστάθειας της άρθρωσης.
Ενδεικτικό πρόγραμμα φυσικοθεραπευτικής αντιμετώπισης
Κατά το οξύ στάδιο της πάθησης ο πόνος περιγράφεται από τον ασθενή σαν σουβλιά ή μαχαιριά.
Το πρόγραμμα που ακολουθείται περιλαμβάνει τη χρήση φυσικών μέσων όπως:
- Κρυοθεραπεία για τον έλεγχο του οιδήματος
- Εφαρμογή θεραπευτικού Υπέρηχου για τη μείωση της φλεγμονής
- Laser για την επιτάχυνση της διαδικασίας ανακατασκευής του ιστού
- Ηλεκτροθεραπεία για τη μείωση της έντασης του πόνου
- Χρήση ειδικού νάρθηκα και taping που περιορίζει την προς τα έξω μετατόπιση της επιγονατίδας
- eιδικοί πάτοι στήριξης οι οποίοι διορθώνουν τις διαταραχές στον άξονα φόρτισης του πέλματος
Η κινησιοθεραπεία αποτελεί το σημαντικότερο κομμάτι της αποκατάστασης. Προτείνεται ένα ειδικό ασκησιολόγιο για ενδυνάμωση των μυών της περιοχής, με σκοπό τη μείωση των φορτίων συμπίεσης που ασκούνται τόσο στην άρθρωση όσο και στην ίδια την επιγονατίδα αλλά και την καλύτερη τροχιοδρόμηση της επιγονατίδας κατά την κίνηση της άρθρωσης.
Στο υποξύ στάδιο της πάθησης, η φυσικοθεραπεία αποσκοπεί στη λειτουργική αποκατάσταση της άρθρωσης του γόνατος.
Αποφεύγονται ασκήσεις ανοικτής αλυσίδας, δηλαδή, ελεύθερης κίνησης της άρθρωσης στο χώρο, επειδή προκαλούν μεγάλη επιβάρυνση στην επιγονατίδα, και προτιμώνται ασκήσεις κλειστής κινητικής αλυσίδας, όπως τα ημικαθίσματα.
Σπουδαίο ρόλο παίζουν οι διατάσεις, αφού η ανελαστικότητα των μυών έχει άμεση σχέση με τη δυσλειτουργία της επιγονατίδας και την εμφάνιση του πόνου.
Οι νάρθηκες σταθεροποίησης συγκρατούν την επιγονατίδα κατά τη κίνηση της επί του μηρού, αλλά αποφεύγεται η μακροχρόνια χρήση τους γιατί προκαλεί ατροφία του τετρακεφάλου.
Τέλος, η Υδροθεραπεία σε θερμαινόμενη πισίνα παίζει σπουδαίο ρόλο στην αποκατάσταση της μυϊκής ισχύος. Ο φυσικοθεραπευτής υποδεικνύει ένα πρόγραμμα γενικής κινησιοθεραπείας και εξειδικευμένων ασκήσεων μέσα στο νερό. Στα πρώτα στάδια του υδροθεραπευτικού προγράμματος ο ασθενής συμβουλεύεται να κολυμπά ύπτια (ανάσκελα) και προοδευτικά, μπορούν να χρησιμοποιηθούν ειδικά διαμορφωμένα βατραχοπέδιλα για την εκτέλεση μικρού εύρους κάμψης-έκτασης του γόνατος με σκοπό την προοδευτική ελεγχόμενη ενδυνάμωση χωρίς μεγάλη επιβάρυνση της άρθρωσης.
Παράλληλα με το πρόγραμμα στο χώρο του φυσικοθεραπευτηρίου υποδεικνύεται στον ασθενή ασκησιολόγιο το οποίο θα εκτελείται στο σπίτι.
