Αντιοξειδωτικά: Τι είναι και που βρίσκονται;

της Βασιλικής Γκέσου Μπατσίλα Διαιτολόγος Διατροφολόγος

Τα αντιοξειδωτικά είναι ουσίες οι οποίες αναστέλλουν την οξείδωση των κυττάρων. Η διαδικασία της οξείδωσης προκαλεί βλάβες στα κύτταρα, μέσω της παραγωγής ελεύθερων ριζών. Η ρύπανση της ατμόσφαιρας, η ηλιακή ακτινοβολία, το άγχος, το κάπνισμα αλλά και κάποιες τροφές (τηγανητά τρόφιμα) αποτελούν μερικούς από τους σημαντικότερους παράγοντες σχηματισμού των ελευθέρων ριζών. Οι ελεύθερες ρίζες είναι ιδιαίτερα επιβλαβείς για τα κύτταρα και είναι πολύ πιθανό να προκαλέσουν ανεπανόρθωτη βλάβη (δηλαδή αλλαγές είτε στη μορφολογία είτε στη λειτουργία των κυττάρων, με αποτέλεσμα την εμφάνιση ασθενειών όπως καρκίνο, καρδιοπάθειες, νευροεκφυλιστικές καταστάσεις κ.τ.λ.) . Τα αντιοξειδωτικά είναι οι ουσίες που θα εξαλείψουν τις ελεύθερες ρίζες και θα προστατεύουν τα κύτταρα και κατά επέκταση τον οργανισμό. Τα αντιοξειδωτικά συναντώνται σε διάφορα τρόφιμα όπως τα φρούτα, τα λαχανικά, τα δημητριακά ολικής αλέσεως, τους ξηρούς καρπούς και το ελαιόλαδο, τα αυγά το κρέας κ.τ.λ.. Κάποια αντιοξειδωτικά μπορούν να καταστραφούν αν δεν καταναλωθούν άμεσα (π.χ. τα αντιοξειδωτικά στο φυσικό χυμό πορτοκάλι) και επιπρόσθετα είναι ευαίσθητα στις διάφορες μαγειρικές τεχνικές. Σε γενικές γραμμές τα φρέσκα και ωμά τρόφιμα έχουν υψηλότερη περιεκτικότητα σε αντιοξειδωτικά από τα επεξεργασμένα και μαγειρεμένα τρόφιμα. Οι κύριες ομάδες των αντιοξειδωτικών είναι οι εξής:

 Βιταμίνη Ε Λιποδιαλυτή βιταμίνη, είναι η κύρια αντιοξειδωτική ουσία που εντοπίζεται στο ανθρώπινο σώμα (στο λιπώδη ιστό, τους μύες και το ήπαρ). Η κύρια της δράση εντοπίζεται στην προστασία του γενετικού υλικού των κυττάρων, δηλαδή στη  διαδικασία της αντί-γήρανσης. Πέρα από αυτό, η Βιταμίνη Ε εμφανίζει αντικαρκινική δράση, προστατεύει ενάντια στα καρδιαγγειακά νοσήματα, στην εμφάνιση ισχαιμίας, αρθρίτιδας, καταρράκτη και τέλος νευρολογικών διαταραχών.

 Βιταμίνη C Ή ασκορβικό οξύ, είναι μία υδατοδιαλυτή βιταμίνη και βρίσκετε στο εσωτερικό των σωματικών κυττάρων. Το ασκορβικό οξύ, πέρα από την αντιοξειδωτική του ικανότητα, εμπλέκεται και στην σύνθεση της Βιταμίνης Ε στον οργανισμό. Εμφανίζει προστατευτική δράση για καρδιαγγειακά νοσήματα, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, καρκίνο, και τέλος εμφάνιση νευρολογικών διαταραχών όπως τη νόσο Parkinson.

 Καροτενοειδή Αποτελούν μία ομάδα από κόκκινα, κίτρινα και πορτοκαλί φυτικά προϊόντα, κυρίως φρούτα και λαχανικά. Υπάρχουν διάφορα καροτενοειδή (όπως η ρετινόλη, η λυκοπεΐνη, η β-καροτίνη, η λουτεΐνη) τα οποία εμφανίζουν αντιοξειδωτική δράση είτε σε μεγαλύτερο είτε σε μικρότερο βαθμό. Η β-καροτίνη και η λυκοπεΐνη φαίνονται να έχουν τη πιο ισχυρή αντιοξειδωτική δράση και επίσης να ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού.

 Πολυφαινόλες Είναι τα πιο συνηθισμένα αντιοξειδωτικά της διατροφής. Κατά μέσο όρο η καθημερινή πρόσληψη τους είναι 10 φορές μεγαλύτερη από τη Βιταμίνη C και 100 φορές μεγαλύτερη από τη πρόσληψη των καροτενοειδών και της Βιταμίνης Ε. Ο αντιοξειδωτικός τους ρόλος εντοπίζεται, κυρίως, στη πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων και του καρκίνου.

 Σελήνιο Ιχνοστοιχείο, αλληλεπιδρά στον οργανισμό με τις πρωτεΐνες και εμφανίζει ισχυρές αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Βοηθά στη πρόληψη των καρδιοπαθειών και του καρκίνου, και επιπλέον εμπλέκεται στη ρύθμιση της λειτουργίας του θυρεοειδούς και του ανοσοποιητικού συστήματος.