Η υστερεκτομή είναι μια συνηθισμένη χειρουργική επέμβαση κατά την οποία αφαιρείται η μήτρα της γυναίκας. Στις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας αυτό σημαίνει είναι ότι δεν μπορούν να κυοφορήσουν ένα παιδί. Υπάρχει φυσικά και η επιλογή της παρένθετης μητέρας ή της υιοθεσίας για να γίνουν μητέρες.
Ως χειρουργός έχω δει πόσο διαφορετικά βιώνει κάθε γυναίκα την υστερεκτομή. Μπορεί για ιατρικούς λόγους να είναι απαραίτητη, αλλά αυτό δεν κάνει την αφαίρεση της μήτρας εύκολη υπόθεση ψυχολογικά και υπάρχουν αρκετές μελέτες που έχουν εξετάσει το θέμα.
Κάθε γυναίκα είναι διαφορετική και είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς πως θα ανταποκριθεί το σώμα και το μυαλό της όταν αφαιρεθεί η μήτρα της.
Για πολλές γυναίκες το ψυχολογικό κόστος είναι μεγάλο, ενώ για άλλες οι συναισθηματικές μεταπτώσεις είναι ελάχιστες, καθώς εστιάζουν στο γεγονός ότι γλύτωσαν από χρόνια πόνου και αιμορραγιών ή από έναν καρκίνο.
Γιατί μπορεί να γίνει υστερεκτομή;
Η υστερεκτομή είναι η δεύτερη πιο συνηθισμένη χειρουργική επέμβαση σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας. Γυναίκες με καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, καρκίνου της μήτρας, ανεξέλεγκτη εμμηνορροϊκή αιμορραγία λόγω ινομυωμάτων, ενδομητρίωσης ή άλλων γυναικολογικών παθήσεων, υποβάλλονται σε υστερεκτομή.
Ερευνητές υπολόγισαν ότι στον γενικό πληθυσμό, η υστερεκτομής στις ΗΠΑ φθάνει το 26,2%, περίπου το 22% στην Αυστραλία και την Ιρλανδία, 8,8% στην Ταϊβάν και 7,5% στη Σιγκαπούρη.
Τις περισσότερες φορές, η ίδια η ασθενής επιλέγει την υστερεκτομή, ύστερα από χρόνια που έχει υποφέρει από έντονο πόνο κατά τη διάρκεια της περιόδου, αλλά και άλλα σοβαρά προβλήματα κατά την έμμηνο ρύση, όπως η πολύ μεγάλη αιμορραγία, που δεν επιλύθηκαν με διάφορες θεραπείες.
Πώς επηρεάζεται συναισθηματικά μία γυναίκα από την υστερεκτομή;
Η υστερεκτομή επηρεάζει τόσο το σώμα και την ψυχολογία της γυναίκας. Ορισμένες επιπλοκές που σχετίζονται με την υστερεκτομή είναι η ακράτεια ούρων, οι πρόπτωση του πυελικού εδάφους και η σεξουαλική δυσλειτουργία.
Πολιτισμικά, η μήτρα έχει συνδεθεί με τη γονιμότητα, τη γυναικεία σεξουαλικότητα και την αίσθηση της θηλυκότητας.
Πολλές γυναίκες υφίστανται σημαντικές ψυχολογικές συνέπειες μετά την υστερεκτομή, όπως κατάθλιψη και σοβαρό στρες, μετά την αφαίρεση της μήτρας τους.
Απώλεια της αναπαραγωγικής ικανότητας
Πολλές γυναίκες υποβάλλονται σε υστερεκτομή κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής ηλικίας τους και νιώθουν μεγάλη θλίψη επειδή δεν θα μπορέσουν να γεννήσουν ένα παιδί στο μέλλον.
Οι ασθενείς που υποβάλλονται σε επείγουσα υστερεκτομή και δεν είναι ψυχολογικά προετοιμασμένες συχνά κατακλύζονται από θλίψη και θυμό. Οι γυναίκες που έχουν τον χρόνο να λάβουν την κατάλληλη υποστήριξη από την οικογένεια και τους φίλους μετά από υστερεκτομή ή ακόμα και από ειδικό ψυχικής υγείας, διαχειρίζονται καλύτερα τα συναισθήματά τους.
Ορμονικές αλλαγές
Ανάλογα με τον τύπο της υστερεκτομής, μία γυναίκα μπορεί να αφαιρέσει τη μία ή και τις δύο ωοθήκες της, μαζί με τη μήτρα. Η αφαίρεση των ωοθηκών σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας έχει ως αποτέλεσμα την άμεση εμμηνόπαυση, που προκαλεί αλλαγές στη διάθεση, κυρίως λόγω μείωσης των επιπέδων οιστρογόνων. Η ξαφνική αλλαγή στα επίπεδα των ορμονών λόγω της εμμηνόπαυσης οδηγεί κάποιες φορές σε κατάθλιψη, αϋπνία, σημαντικές εναλλαγές της διάθεσης και ευερεθιστότητα.
Σύμφωνα με μελέτη του Johns Hopkins Medicine, τα οιστρογόνα μπορούν να επηρεάσουν την παραγωγή σεροτονίνης, μια χημική ουσία στον οργανισμό, που σε κάνει να νιώθεις καλά. Η μείωση των επιπέδων σεροτονίνης ενισχύει το άγχος και τη θλίψη. Αυτός είναι ο κύριος λόγος, σύμφωνα με τη μελέτη, που οι χειρουργοί προτιμούν να μην αφαιρούνται οι ωοθήκες κατά τη διάρκεια της υστερεκτομής, εκτός εάν η ασθενής είναι προεμμηνοπαυσιακή ή έχει φτάσει ήδη στην εμμηνόπαυση.
Μετά την υστερεκτομή, εάν μια γυναίκα συνεχίζει να νιώθει υπερβολική θλίψη, ο γιατρός της μπορεί να της συνταγογραφήσει θεραπεία υποκατάστασης οιστρογόνων, που βοηθά να μην έχει συναισθηματική αστάθεια.
Ψυχολογικά προβλήματα πριν την υστερεκτομή
Αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι εάν μια γυναίκα έχει πολύ μεγάλο άγχος, κατάθλιψη ή άλλα ψυχολογικά προβλήματα πριν από την επέμβαση, είναι πιο πιθανό να βιώσει έντονα τον συναισθηματικό αντίκτυπο μιας υστερεκτομής. Πολλές μεσήλικες γυναίκες πιέζονται ψυχολογικά εξαιτίας σημαντικών αλλαγών στη σταδιοδρομία και την οικογένειά τους. Η υστερεκτομή μπορεί να επιδεινώσει τη δύσκολη αυτή ψυχολογική κατάσταση.
Είναι σημαντικό γνωρίζουν οι γυναίκες ότι δεν είναι μόνες. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, γίνονται περίπου 75.000 υστερεκτομές κάθε χρόνο και πολλές από αυτές τις γυναίκες παθαίνουν κατάθλιψη μετά την επέμβαση.
Ωστόσο, η κατάθλιψη μετά την υστερεκτομή δεν είναι αναπόφευκτη. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, ο συναισθηματικός αντίκτυπος μιας υστερεκτομής μπορεί να μετριαστεί με τη βοήθεια ειδικού σε θέματα υγείας και ενός υποστηρικτικού φιλικού και οικογενειακού περιβάλλοντος.
Πολλές γυναίκες μπορεί να αισθάνονται ότι έχουν θέμα με τη θηλυκότητά τους μετά την αφαίρεση της μήτρας τους. Η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης και διάφορες φαρμακευτικές θεραπείες μπορεί να βοηθήσουν να μετριαστούν οι συναισθηματικές μεταπτώσεις μετά την υστερεκτομή.
Ενώ πολλές γυναίκες νιώθουν να τις κατακλύζουν τα συναισθήματά τους και να δεν νιώθουν ερωτική επιθυμία μετά την αφαίρεση της μήτρας τους, υπάρχουν και κάποιες στις οποίες δεν επηρεάζεται η σεξουαλική επιθυμία μετά την επέμβαση. Οι μελέτες δείχνουν επίσης ότι ορισμένες γυναίκες για τις οποίες ήταν επώδυνη η σεξουαλική επαφή, ωφελήθηκαν σημαντικά μετά την υστερεκτομή.
Σε μία μελέτη που έγινε με γυναίκες, οι οποίες υποβλήθηκαν σε υστερεκτομή και ήταν κάτω των 35 ετών, η πλειοψηφία δεν μετάνιωσε για την αφαίρεση, ειδικά γυναίκες που είχαν για πολλά χρόνια έντονο πόνο στην περίοδο και αρκετές είπαν ότι ένιωσαν ανακούφιση μετά την υστερεκτομή.
Ένας σημαντικός αριθμός γυναικών αισθάνονται ότι ξαναγεννήθηκαν μετά από την υστερεκτομή, καθώς απαλλάσσονται από συμπτώματα που έκαναν δύσκολη την καθημερινότητά τους και απολαμβάνουν και πάλι την ερωτική επαφή. Είναι σημαντικό να γνωρίζουν οι γυναίκες ότι η επέμβαση δεν μειώνει τη σεξουαλική ικανοποίηση και δεν επηρεάζει τον οργασμό.
Πηγές:
Goudarzi, F. et al. (2022) Women’s interdependence after hysterectomy: a qualitative study based on Roy adaptation model. BMC Women’s Health, 22(1), 40. https://doi.org/10.1186/s12905-022-01615-2
Emotional Changes After A Hysterectomy. (2022) [Online] Available at: https://www.hysterectomycentre.com/what-we-do/post-operative-advice/emotional
Alshawish, E. (2020) Perspective of Women about Her Body after Hysterectomy’, in H. Abduljabbar (ed.), Fibroids, IntechOpen, London. 10.5772/intechopen.94260
Bougie, O. et al. (2020) Evaluating the Prevalence of Regret With the Decision to Proceed With a Hysterectomy in Women Younger than Age 35. Journal of Obstetrics and Gynaecology Canada, 42(3), pp. 262–268. https://doi.org/10.1016/j.jogc.2019.08.006
Hysterectomy Experiences: Loss of Sexuality and Emotional Emptiness. (2017) (2022) [Online] Available at: https://www.hormonesmatter.com/hysterectomy-experiences-loss-sexuality-emotional-emptiness
Danesh, M. et al. (2015) The Effect of Hysterectomy on Women’s Sexual. Function: a Narrative Review. Medical archives (Sarajevo, Bosnia and Herzegovina), 69(6), pp. 387–392. https://doi.org/10.5455/medarh.2015.69.387-392
