Για πολλές γυναίκες που δεν μπορούν να κάνουν παιδί, η ενδομητρίωση αποτελεί την κύρια αιτία. Υπολογίζεται ότι 1 στις 4 υπογόνιμες γυναίκες πάσχουν από ενδομητρίωση και συχνά δεν το γνωρίζουν, καθώς υπολογίζεται ότι μπορεί να περάσουν 7 έως 12 χρόνια από τη στιγμή που υπάρχουν τα πρώτα συμπτώματα μέχρι να γίνει η διάγνωση. Αν και η ενδομητρίωση είναι μία συνηθισμένη ασθένεια, όπως το άσθμα ή ο διαβήτης, οι περισσότερες γυναίκες δεν ξέρουν καν πως υπάρχει.
Τι είναι η ενδομητρίωση;
Η ενδομητρίωση είναι μία γυναικολογική πάθηση που αφορά κυρίως τις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας. Στις γυναίκες που πάσχουν από ενδομητρίωση, ιστός που κανονικά καλύπτει το εσωτερικό της μήτρας (ενδομήτριο) βρίσκεται εκτός μήτρας, σε άλλες περιοχές του σώματος. Συνήθως εστίες ενδομητρίωσης
δημιουργούνται στις ωοθήκες, τις σάλπιγγες, στους συνδέσμους που στηρίζουν τη μήτρα, στην περιοχή ανάμεσα στον κόλπο και το έντερο και στο περιτόναιο (τον λεπτό υμένα που επενδύει την κοιλιακή κοιλότητα και περιβάλλει όργανα της κοιλιάς).
Εστίες ενδομητρίωσης μπορεί να δημιουργηθούν, πιο σπάνια, σε ουλές από προηγούμενες εγχειρήσεις στα έντερα, στην ουροδόχο κύστη, στον κόλπο, στον τράχηλο της μήτρας. Υπάρχουν και περιπτώσεις όμως που η ενδομητρίωση εμφανίζεται και εκτός κοιλιακής χώρας.
Ποια είναι τα συμπτώματα της ενδομητρίωσης;
Ένα σύμπτωμα που έχουν οι περισσότερες γυναίκες που πάσχουν από ενδομητρίωση είναι ο πόνος, αλλά τα συμπτώματα διαφέρουν από γυναίκα σε γυναίκα. Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα της ενδομητρίωσης είναι:
- έντονος πόνος κατά τη διάρκεια της εμμήνου ρύσεως (δυσμηνόρροια)
- πόνος κατά τη διάρκεια της ερωτικής πράξης (δυσπαρευνία)
- χρόνιος πυελικός πόνος
- υπογονιμότητα
Πως γίνεται η διάγνωση της ενδομητρίωσης;
Η διάγνωσή της ενδομητρίωσης είναι δύσκολη καθώς τα συμπτώματά της θυμίζουν άλλες γυναικολογικές παθήσεις, ενώ δεν υπάρχουν εξειδικευμένες εξετάσεις για τη διάγνωση της ενδομητρίωσης. Μέχρι τώρα, ο μόνος τρόπος για να επιβεβαιώσουμε ότι μία γυναίκα πάσχει από ενδομητρίωση είναι η λαπαρασκόπηση.
Τι δείχνουν τα στοιχεία για την ενδομητρίωση:
- 1 στις 10 γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας πάσχουν από ενδομητρίωση
- 190 εκατομμύρια γυναίκες παγκοσμίως αντιμετωπίζουν αυτή τη μυστηριώδη γυναικολογική πάθηση
- 1 στις 4 γυναίκες που πάσχουν από ενδομητρίωση είναι υπογόνιμες
- 30-50% των υπογόνιμων γυναικών πάσχουν από ενδομητρίωση
- 2η στη λίστα με τις πιο συχνές γυναικολογικές παθήσεις είναι η ενδομητρίωση
- 7-12 χρόνια περνούν κατά μέσο όρο πριν γίνει η διάγνωση της ενδομητρίωσης
Τι σχέση έχει η ενδομητρίωση με την υπογονιμότητα;
Η κατάσταση θυμίζει την κότα με το αυγό. Μερικοί γιατροί υποστηρίζουν ότι η γυναίκα δε μένει έγκυος επειδή έχει ενδομητρίωση κι άλλοι ότι ανέπτυξε ενδομητρίωση επειδή δεν έμεινε εγκαίρως έγκυος.
Στις περιπτώσεις που η ενδομητρίωση διαταράσσει την ανατομία της σάλπιγγας, εμφανίζεται υπογονιμότητα. Αυτό συμβαίνει κυρίως σε σοβαρές περιπτώσεις της ασθένειες. Υπάρχει όμως περίπτωση, σε πιο ελαφρές περιπτώσεις ενδομητρίωσης να εμφανίζεται υπογονιμότητα και εκεί η επιστημονική εξήγηση δεν είναι τόσο εύκολη και αποδεκτή από όλους τους γιατρούς. Πολλές θεωρίες έχουν αναπτυχθεί και γι’αυτό η ενδομητρίωση ονομάζεται και «νόσος των θεωριών».
Μπορεί να γίνει μητέρα μία γυναίκα που πάσχει από ενδομητρίωση;
Η χειρουργική θεραπεία της ενδομητρίωσης αφορά την αφαίρεση ή την καταστροφή των εστιών της ενδομητρίωσης και τη λύση των συμφύσεων.
Τα στοιχεία είναι ενθαρρυντικά. Οι 6 στις 10 γυναίκες που έχουν κάνει χειρουργείο για την αποκατάσταση της ανατομίας, μένουν έγκυοι φυσιολογικά. Οι υπόλοιπες γυναίκες έχουν δύο επιλογές: να κάνουν σπερματέγχυση ή αν χρειάζεται εξωσωματική γονιμοποίηση.
Πως βοηθάει η ενδομητρική σπερματέγχυση τις γυναίκες με ενδομητρίωση;
Η ενδομητρική σπερματέγχυση είναι μία θεραπεία που έχει πολύ καλά αποτελέσματα σε γυναίκες με ενδομητρίωση. Tο σπέρμα του συντρόφου προετοιμάζεται κατάλληλα, επιλέγονται τα καλύτερα και υγιέστερα σπερματοζωάρια και τοποθετούνται στη μήτρα της γυναίκας όταν έχει ωορρηξία. Ο κύκλος παρακολουθείται με διακολπικά υπερηχογραφήματα και ορμονικές εξετάσεις. Οι πιθανότητες εγκυμοσύνης αυξάνονται όταν γίνεται ελεγχόμενη ωοθηκική διέγερση με γοναδοτροπίνες. Η ενδομητρική σπερματέγχυση είναι κατάλληλη επιλογή για γυναίκες με ωοθηκικό ενδομητρίωμα με την προϋπόθεση ότι οι σάλπιγγες είναι ανοιχτές.
Τα ποσοστά γεννήσεων σε γυναίκες που πάσχουν από ενδομητρίωση και υπεβλήθησαν σε θεραπεία με γοναδοτροπίνες και ενδομητρική σπερματέγχυση (IUI) ήταν 5-6 φορές υψηλότερα από τις γυναίκες που δεν έκαναν θεραπεία.
Η σπερματέγχυση δεν αποτελεί επιλογή όταν η γυναίκα αντιμετωπίζει πρόβλημα με τις σάλπιγγες, κάτι που έχει ως συνέπεια το ωάριο να μην μπορεί να φθάσει στη μήτρα. Και στην περίπτωση που ο σύντροφος της γυναίκας έχει προβλήματα με το σπέρμα, η σπερματέγχυση δεν είναι η κατάλληλη θεραπεία.
Πότε πρέπει να κάνει εξωσωματική μία γυναίκα με ενδομητρίωση;
Όταν μία γυναίκα που πάσχει από ενδομητρίωση έχει κάνει 3-4 προσπάθειες με σπερματέγχυση, είναι σαφές ότι η πιθανότητα επιτυχίας της θεραπείας είναι πολύ μικρή και είναι καλό να προχωρήσει σε εξωσωματική γονιμοποίηση, για να μην χάνει πολύτιμο χρόνο.
Οι γυναίκες με ενδομητρίωση έχουν πολύ υψηλά ποσοστά επιτυχίας της εξωσωματικής γονιμοποίησης, αν και έχει παρατηρηθεί ότι απαντούν πιο φτωχά στα φάρμακα της διέγερσης των ωοθηκών, παράγουν λιγότερα ωάρια, λιγότερα έμβρυα και έχουν χαμηλότερα ποσοστά εμφύτευσης.
Αυτό συμβαίνει επειδή μπορεί μεν να έχουν λιγότερα ωάρια ή έμβρυα, αλλά τα ποσοστά γεννήσεων τους είναι άριστα, καθώς το πρόβλημά τους είναι αριθμητικό και όχι ποιοτικό.
Στην εξωσωματική γονιμοποίηση γίνεται ελεγχόμενη διέγερση των ωοθηκών και παίρνουμε συνήθως 8-10 ωάρια. Ο κύκλος παρακολουθείται με διακολπικά υπερηχογραφήματα και ορμονικές εξετάσεις. Η ωοληψία γίνεται διακολπικά με υπερηχογραφικό έλεγχο και τα ώριμα ωάρια που συλλέγονται από τις ωοθήκες
γονιμοποιούνται στο εργαστήριο. Το έμβρυο ή τα έμβρυα μεταφέρονται στη μήτρα μετά από 3-5 ημέρες, στη φάση της βλαστοκύστης.
Υπάρχουν άλλες επιλογές θεραπείας για μία υπογόνιμη γυναίκα με ενδομητρίωση;
Στη μικρογονιμοποίηση ωαρίου (ICSI) ένα σπερματοζωάριο τοποθετείται στο εργαστήριο με μία βελόνα μέσα στο ωάριο για να το γονιμοποιήσει. Η μικρογονιμοποίηση ωαρίου γίνεται κυρίως στις περιπτώσεις που το σπέρμα είναι χαμηλής ποιότητας.
Μεγάλη μελέτη έδειξε ότι ιδανικά η εξωσωματική γονιμοποίηση θα πρέπει να γίνεται 7-25 μήνες μετά το χειρουργείο για την ενδομητρίωση. Τα στοιχεία επίσης δείχνουν ότι η καταστολή του κύκλου για 3-6 μήνες μετά το χειρουργείο και πριν την εξωσωματική τετραπλασιάζει τα ποσοστά γεννήσεων.
Η κατάψυξη ωαρίων αποτελεί επιλογή;
Με απλά λόγια, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η ενδομητρίωση «δηλητηριάζει» την ωοθήκη και καθώς περνούν τα χρόνια οι πιθανότητες φυσικής σύλληψης μειώνονται. Οι γυναίκες που πάσχουν από ενδομητρίωση και ειδικά εκείνες που έχουν ενδομητρίωση προχωρημένου σταδίου, θα πρέπει να εξετάσουν, με τη βοήθεια του γιατρού τους, τη δυνατότητα διατήρησης της γονιμότητάς τους με κατάψυξη ωαρίων.
Είναι επικίνδυνη η εγκυμοσύνη σε μία γυναίκα που πάσχει από ενδομητρίωση;
Οι έγκυοι που πάσχουν από ενδομητρίωση πρέπει να παρακολουθούνται στενά από τον γιατρό τους κατά το πρώτο τρίμηνο της κύησης και να γνωρίζουν ότι έχουν 1,7 φορές αυξημένο κίνδυνο αυτόματης αποβολής και 2,7 φορές αυξημένο κίνδυνο εξωμητρίου κυήσεως.
Συμπέρασμα
Αυτό που πρέπει να θυμάστε είναι ότι ο μεγαλύτερος εχθρός κάθε γυναίκας που πάσχει από ενδομητρίωση και θέλει να αποκτήσει παιδί, είναι το χάσιμο χρόνου. Υπάρχουν λύσεις. Δεν υπάρχει λόγος να περάσουν χρόνια πριν δραστηριοποιηθεί μία γυναίκα και απευθυνθεί σε ειδικό για να καταλήξουν στην πιο κατάλληλη εξατομικευμένη θεραπεία και να ξεκινήσει την προσπάθεια να γίνει μητέρα.
