Περίπου ένα στα έξι ζευγάρια χρειάζεται ιατρική βοήθεια για να αποκτήσει παιδί. Πως θα ξέρει όμως ότι χρειάζεται τη βοήθεια ενός ιατρού αναπαραγωγής;
Όταν περάσουν 12 μήνες, κατά τους οποίους ένα ζευγάρι έχει τακτικά ερωτικές επαφές και δεν έχει επιτευχθεί εγκυμοσύνη, θα πρέπει να απευθυνθούν σε έναν ειδικό για να διαπιστώσουν ποιο είναι το πρόβλημα και να μάθουν ποιες είναι οι πιθανές λύσεις. Το χρονικό διάστημα μειώνεται στους 6 μήνες εάν η γυναίκα είναι άνω των 35 ετών.
Για πολλά χρόνια όταν ένα ζευγάρι δεν έκανε παιδί, «κατηγορούμενη» ήταν η γυναίκα. Η επιστημονική κοινότητα όμως γνωρίζει πολύ καλά ότι αυτό είναι ψέμα.
Στο 33% των ζευγαριών η υπογονιμότητα οφείλεται στον γυναικείο παράγοντα και στο άλλο 33% από τον ανδρικό. Στα υπόλοιπα ζευγάρια υπάρχει συνδυασμός γυναικείας και ανδρικής υπογονιμότητας.
Ποια είναι τα συμπτώματα της γυναικείας υπογονιμότητας
Το βασικό σύμπτωμα είναι προφανές: η γυναίκα δεν μένει έγκυος αν και έχει τακτικές ερωτικές επαφές.
Συχνά οι υπογόνιμες γυναίκες έχουν πολύ μεγάλο εμμηνορροϊκό κύκλο (35 μέρες ή περισσότερο) ή πολύ μικρό (21 μέρες ή λιγότερο). Ορισμένες γυναίκες νιώθουν έντονο πόνο τις ημέρες της περιόδου ή όταν έχουν ερωτική επαφή.
Πότε πρέπει να συμβουλευτεί γιατρό μία γυναίκα;
Οι γυναίκες κάτω των 35 ετών μπορούν να προσπαθήσουν να κάνουν παιδί για έναν χρόνο πριν απευθυνθούν σε ειδικό γιατρό, για να διερευνήσει τα αίτια της υπογονιμότητας.
Μία γυναίκα άνω των 35 ετών, θα πρέπει να συζητήσει με τον γιατρό της τις ανησυχίες τους εάν δεν έχει μείνει έγκυος ενώ έχει τακτικά ελεύθερες ερωτικές επαφές για 6 μήνες.
Ο γιατρός σας θα πάρει το ιστορικό σας, θα σας συστήσει τις κατάλληλες εξετάσεις ώστε να γίνει διάγνωση των αιτίων της υπογονιμότητας και να επιλεγεί η κατάλληλη στρατηγική ώστε να γίνει ό,τι είναι δυνατόν για να ξεπεραστεί το πρόβλημα.
Απαραίτητες προϋποθέσεις για να επιτευχθεί εγκυμοσύνη
Ωορρηξία: για να μείνετε έγκυος, οι ωοθήκες σας πρέπει να παράγουν και να απελευθερώνουν ωάρια, διαδικασία που ονομάζεται ωορρηξία.
Υγιές σπέρμα: η εξέταση δείγματος σπέρματος, που ονομάζεται σπερμοδιάγραμμα δείχνει εάν οι παράμετροι του σπέρματος του συντρόφου είναι κανονικές (αριθμός σπερματοζωαρίων, κινητικότητα, μορφολογία).
Κανονική μήτρα και βατές σάλπιγγες: το ωάριο και τα σπερματοζωάρια συναντώνται στις σάλπιγγες όπου γίνεται και η γονιμοποίηση. Το γονιμοποιημένο ωάριο (έμβρυο) μεταφέρεται από τη σάλπιγγα στη μήτρα για να εμφυτευθεί. Επομένως είναι απαραίτητη προϋπόθεση η ύπαρξη υγιών σαλπίγγων και μήτρας.
Συχνές σεξουαλικές επαφές: οι τακτικές σεξουαλικές επαφές και ειδικά στη γόνιμη περίοδο της γυναίκας, αυξάνουν τις πιθανότητες μιας γυναίκας να μείνει έγκυος. Ο γιατρός σας μπορεί να σας βοηθήσει να κατανοήσετε καλύτερα πότε είστε πιο γόνιμες.
Πως γίνεται η σύλληψη
• Μία από τις δύο ωοθήκες απελευθερώνει ένα ώριμο ωάριο.
• Μία σάλπιγγα “παραλαμβάνει” το ωάριο.
• Τα σπερματοζωάρια «κολυμπούν» στον τράχηλο, μέσω της σάλπιγγας φθάνουν στο ωάριο και τελικά ένα από αυτά το γονιμοποιεί.
• Μέσω τη σάλπιγγας, το γονιμοποιημένο ωάριο ταξιδεύει, όπου εμφυτεύεται και αναπτύσσεται το έμβρυο
Όταν εξαιτίας κάποιου παράγοντα στον οργανισμό της γυναίκας, διαταραχθεί αυτή η διαδικασία, τότε υπάρχει γυναικεία υπογονιμότητα.
Οι διαταραχές ωορρηξίας, βλάβες στις σάλπιγγες, το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών και η ενδομητρίωση είναι ορισμένοι από τους συνηθισμένους λόγους για τους οποίους μπορεί να μην μπορεί να μείνει έγκυος μία γυναίκα.
Διαταραχές ωορρηξίας
Η γυναίκα μπορεί να μην κάνει τακτική ωορρηξία. Στο 25% των ζευγαριών, οι διαταραχές ωορρηξίας είναι η αιτία της υπογονιμότητας. Προβλήματα στην παραγωγή των αναπαραγωγικών ορμονών από τον υποθάλαμο ή την υπόφυση, αλλά και προβλήματα στις ωοθήκες είναι συνηθισμένες αιτίες διαταραχών ωορρηξίας.
Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών
Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών είναι η πιο συχνή αιτία της γυναικείας υπογονιμότητας και προκαλεί ανισορροπία στην παραγωγή των ορμονών, η οποία επηρεάζει την ωορρηξία. Σχετίζεται με την αντίσταση στην ινσουλίνη και την παχυσαρκία, προβλήματα στην τριχοφυΐα (συχνά υπάρχει υπερβολική τριχοφυΐα στο πρόσωπο ή το σώμα) και ακμή.
Υποθαλαμική δυσλειτουργία
Δύο ορμόνες που παράγονται από την υπόφυση προκαλούν την ωορρηξία κάθε μήνα: η FSH και η LH. Το πολύ υψηλό ή χαμηλό σωματικό βάρος, η απότομη αύξηση ή μείωση του βάρους και το υπερβολικό σωματικό ή ψυχολογικό στρες μπορεί να διαταράξουν την παραγωγή αυτών των ορμονών και να επηρεάσουν την ωορρηξία. Τα πιο συχνά συμπτώματα της υποθαλαμικής δυσλειτουργίας είναι η ακανόνιστη περίοδος ή η έλλειψη περιόδου.
Πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια
Στην πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια οι ωοθήκες σταματούν να λειτουργούν φυσιολογικά πριν την ηλικία των 40. Δεν παράγουν αρκετά οιστρογόνα, σταματά η περίοδος και αυξάνονται τα επίπεδα των γοναδοτροπινών. Υπολογίζεται ότι πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια παρουσιάζει η 1 στις 100 γυναίκες κάτω των 40 ετών.
Αυξημένα επίπεδα προλακτίνης
Η υπόφυση μπορεί να προκαλέσει υπερβολική παραγωγή προλακτίνης, η οποία μειώνει την παραγωγή οιστρογόνων και μπορεί να προκαλέσει υπογονιμότητα. Μία από τις αιτίες των αυξημένων επιπέδων προλακτίνης είναι η λήψη φαρμάκων για άλλη ασθένεια.
Βλάβες των σαλπίγγων
Τα σπερματοζωάρια δεν μπορούν να φθάσουν στο ωάριο ή το γονιμοποιημένο ωάριο δεν μπορεί να φθάσει στη μήτρα όταν υπάρχουν βλάβες στις σάλπιγγες. Οι σοβαρές βλάβες των σαλπίγγων συνήθως προκαλούν απόφραξη.
Οι βλάβες μπορεί να οφείλονται σε φλεγμονή της σάλπιγγας (συνήθως από χλαμύδια, γονόρροια ή άλλες σεξουαλικά μεταδιδόμενες λοιμώξεις), φλεγμονώδεις νόσους όπως η σκωληκοειδίτιδα, αλλά και χειρουργικές επεμβάσεις στην πύελο (λεκάνη) που προκάλεσαν συμφύσεις.
Ενδομητρίωση
Στην ενδομητρίωση, ιστός που είναι όμοιος με αυτόν του ενδομητρίου (της “φόδρας” της μήτρας) αναπτύσσεται σε άλλα σημεία του οργανισμού της γυναίκας, συνήθως στη λεκάνη.
Οι εστίες της ενδομητρίωσης μπορεί, μεταξύ άλλων, να μπλοκάρουν τις σάλπιγγες εμποδίζοντας τα σπερματοζωάρια να φθάσουν στο ωάριο ή να δημιουργήσουν πρόβλημα στις ωοθήκες.
Υπολογίζεται ότι το 30-40% των γυναικών που πάσχουν από ενδομητρίωση είναι υπογόνιμες. Το 25% των υπογόνιμων γυναικών έχουν ενδομητρίωση.
Προβλήματα στη μήτρα ή στον τράχηλο της μήτρας
Τα ινομυώματα στη μήτρα μπορεί να επηρεάζουν τη γονιμότητα ανάλογα με τον αριθμό, τη θέση και το μέγεθός τους. Μπορεί να μπλοκάρουν τις σάλπιγγες ή να επηρεάσουν την εμφύτευση του εμβρύου. Συγγενείς ανωμαλίες της μήτρας που υπάρχουν από τη γέννηση της γυναίκας, είναι παράγοντες που επηρεάζουν τη γονιμότητα.
Μπορεί επίσης να υπάρχει στένωση του τραχήλου της μήτρας ή ο τράχηλος να μην μπορεί να παράξει την κατάλληλη ποιότητα βλέννης ώστε να επιτρέψει στα σπερματοζωάρια να “κολυμπήσουν” μέσω του τραχήλου στη μήτρα.
Ανεξήγητη υπογονιμότητα
Υπάρχουν περιπτώσεις που τα αίτια της υπογονιμότητας δεν εντοπίζονται ποτέ. Διαφορετικοί, φαινομενικά “ασήμαντοι” παράγοντες και στους δύο συντρόφους, θα μπορούσαν να προκαλέσουν ανεξήγητα προβλήματα γονιμότητας.
Έχει αποδειχθεί ότι στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων γυναικείας υπογονιμότητας υπάρχουν λύσεις, αρκεί να ζητήσει η γυναίκα εγκαίρως βοήθεια.
Ύστερα από τρεις δεκαετίας που ασχολούμαι με τη θεραπεία της υπογονιμότητας, είμαι σίγουρος ότι ο χειρότερος εχθρός της γονιμότητας είναι το χάσιμο χρόνου.
