Σύνταξη – επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Το «αφράτο» χώμα διαφέρει από τα προηγούμενα δείγματα και μπορεί να προσφέρει «ιδιαίτερα σημαντικές» γνώσεις για την προέλευση της Σελήνης και την εξέλιξη της, λένε οι επιστήμονες.
Για πρώτη φορά στην ιστορία, Κινέζοι επιστήμονες αποκάλυψαν τι είδους υλικό βρίσκεται στην μακρινή πλευρά του φεγγαριού – ένα μείγμα βασάλτων, ηφαιστειακής μάγμας και τέφρας σε μεγάλο βαθμό διαφορετικό από τα προηγούμενα δείγματα που είχαν συλλέξει οι Κινέζοι στην κοντινή πλευρά της Σελήνης και ήταν κυρίως βασαλτικά ηφαιστειακά πετρώματα.
Οι ερευνητές είπαν ότι τα δείγματα της αποστολής Chang’e-6 «μπορεί να έχουν προκύψει από την ανάμειξη ώριμου σεληνιακού εδάφους με πρόσφατα εκτοξευθέντα υλικά», δεδομένης της ύπαρξης φρέσκων κρατήρων πρόσκρουσης γύρω από το σημείο προσγείωσης του Chang’e-6.
Η πρώτη ανάλυση των δειγμάτων από την μακρινή πλευρά της Σελήνης, έγινε από ερευνητές της Κίνας και δημοσιεύτηκε λιγότερο από τρεις μήνες μετά την άφιξη του υλικού στη Γη. Οι συγγραφείς ανέφεραν ότι το υλικό παρουσίαζε «ευδιάκριτα διαφορετικά χαρακτηριστικά σε σύγκριση με προηγούμενα σεληνιακά δείγματα», τα οποία έχουν συλλεχθεί από την κοντινή πλευρά της Σελήνης από το 1969 και μετά.
Για παράδειγμα, τα δείγματα της μακρινής πλευράς περιέχουν σημαντικά περισσότερα ανοιχτόχρωμα σωματίδια, όπως γυαλί και άστριο σε σύγκριση με τα δείγματα της προηγούμενης αποστολής Chang’e-5 από την κοντινή πλευρά του φεγγαριού. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι το υλικό πιθανότατα προήλθε από ηφαιστειακές εκρήξεις ή κρούσεις μετεωριτών. Τα νέα δείγματα έχουν επίσης χαμηλότερη πυκνότητα, που σημαίνει ότι «είναι πιο χαλαρά και πορώδη από τα προηγούμενα δείγματα σεληνιακού εδάφους».
«Το νέο σεληνιακό δείγμα είναι αρκετά χαλαρό και θα ήταν ακόμα πιο αφράτο στη φυσική του κατάσταση στη σεληνιακή επιφάνεια», έγραψαν στο άρθρο που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό National Science Review. Το αγγλόφωνο επιστημονικό περιοδικό εκδίδεται υπό την αιγίδα της Κινεζικής Ακαδημίας Επιστημών (CAS). Οι ερευνητές προέρχονται από το Βασικό Εργαστήριο Εξερεύνησης Σελήνης και Βαθέος Διαστήματος στο CAS, το Κέντρο Εξερεύνησης και Διαστημικής Μηχανικής της Σελήνης και το Ινστιτούτο Μηχανικής Συστημάτων Διαστημικών Σκαφών του Πεκίνου. Η ομάδα δήλωσε ότι τα δείγματα Chang’e-6 ήταν «πολύ σημαντικά για την επιστημονική έρευνα».
«Αυτοί οι τοπικοί βασάλτες (mare), τεκμηριώνουν την ηφαιστιακή ιστορία της μακρινής σεληνιακής πλευράς, ενώ τα μη βασαλτικά θραύσματα μπορεί να προσφέρουν κρίσιμες γνώσεις για τον φλοιό των υψιπέδων της Σελήνης, τα πετρώματα που σχηματίστηκαν μετά από βίαιες κρούσεις μετεωριτών στο Νότιο πόλο (λεκάνη Aitken) και πιθανώς τον βαθύ σεληνιακό μανδύα», γράφουν στο άρθρο.
Η Κίνα έγινε φέτος η πρώτη και μέχρι στιγμής η μοναδική χώρα που έχει ανακτήσει δείγματα από την μακρινή πλευρά του μοναδικού φυσικού δορυφόρου της Γης. Συνέλεξε λίγο περισσότερο από 1,9 κιλά σεληνιακών δειγμάτων από τη λεκάνη Aitken του Νότιου Πόλου – τη μεγαλύτερη, βαθύτερη και παλαιότερη λεκάνη πρόσκρουσης στη Σελήνη.
Η μακρινή πλευρά η οποία βλέπει συνεχώς μακριά από τη γη – επειδή η Σελήνη είναι τροχιακά κλειδωμένη στη Γη – είχε παραμείνει ανεξερεύνητη μέχρι τώρα, ενώ συνολικά 10 αποστολές από τις Ηνωμένες Πολιτείες, την πρώην Σοβιετική Ένωση και την Κίνα ανέκτησαν δείγματα από την κοντινή πλευρά.
«Δείγματα από την κοντινή πλευρά της Σελήνης από μόνα τους, χωρίς επαρκή δειγματοληψία από ολόκληρη την επιφάνεια της – ειδικά από την μακρινή της πλευρά – δεν μπορούν να συλλάβουν πλήρως τη γεωλογική ετερογένεια της Σελήνης στο σύνολο της. Αυτός ο περιορισμός εμποδίζει την κατανόησή μας για την προέλευση και την εξέλιξη της», είπε η ομάδα.
«Η τοποθεσία προσγείωσης (του Chang’e-6) έχει μεγάλη επιστημονική αξία για τη μελέτη της ιστορίας των πρώιμων προσκρούσεων της Σελήνης, την κατανόηση της σύνθεσης του βαθύτερου υλικού της και τη διερεύνηση της ασυμμετρίας μεταξύ της κοντινής και της μακρινής πλευράς της», πρόσθεσε. Τα φυσικά δείγματα έχουν παίξει ζωτικό ρόλο στην έρευνα της πλανητικής επιστήμης και τα νέα σεληνιακά δείγματα βελτιώνουν την υπάρχουσα επιστημονική γνώση.
Το 2021, οι επιστήμονες συνειδητοποίησαν ότι η αποστολή Chang’e-5 είχε ανακτήσει τα νεότερα πετρώματα που βρέθηκαν ποτέ στο φεγγάρι, τα οποία είχαν σχηματιστεί από ηφαιστειακό μάγμα πριν από περίπου 2 δισεκατομμύρια χρόνια. Η ανακάλυψη συμπλήρωσε τη γνώση που αποκτήθηκε από τις αποστολές Apollo που υπολόγισαν ότι ο σεληνιακός μαγματισμός σταμάτησε πριν από 3 δισεκατομμύρια χρόνια. Η ομάδα τόνισε ότι αυτή η νέα ανάλυση στοχεύει «να παράσχει θεμελιώδη δεδομένα για μελλοντική σε βάθος επιστημονική έρευνα που θα διεξαχθεί σε αυτά τα πρόσφατα συλλεχθέντα δείγματα της μακρινής πλευράς».
Η επιστημονική ομάδα πιστεύει ότι η βελτίωση της κατανόησής σε τομείς όπως η πρώιμη εξέλιξη της σελήνης, το σεληνιακό μαγνητικό πεδίο και το πώς η ηφαιστειακή δραστηριότητα διαφέρει ανάμεσα στην κοντινή και την μακρινή πλευρά της Σελήνης, θα μπορούσε να οδηγήσει σε «νέες έννοιες και θεωρίες για την προέλευση και την εξέλιξη της».
