Συνέντευξη: Παναγιώτης Βλαχουτσάκος, Σωτήρης Σκουλούδης
«Στην αρχή έγινε το Χάος και ύστερα η ευρύστερνη Γη, το αιώνιο και στέρεο βάθρο όλων των αθανάτων (…). Και από το Χάος το Έρεβος γεννήθηκε και η μαύρη Νύχτα και από την Νύχτα πάλι ο Αιθέρας και η Ημέρα γεννήθηκαν που τους γέννησε από το σπέρμα του Ερέβους ερωτικά σαν έσμιξε μαζί του…»
Ησίοδος, Θεογονία
Όλοι κατά καιρούς έχουμε στρέψει το βλέμμα μας στον νυχτερινό ουρανό, μαγεμένοι από το φωτεινό πέπλο που απλώνουν τα εκατομμύρια άστρα που κρέμονται στο ουράνιο στερέωμα.
Τι είναι όμως στην πραγματικότητα τα αστέρια; Από τι είναι φτιαγμένα; Και τι καθορίζει τελικά τον αριθμό και το είδος των άστρων και των πλανητών που δημιουργούνται στο γαλαξία μας;
Τις δύο πρώτες απαντήσεις τις γνωρίζουμε ήδη. Τα αστέρια είναι στην ουσία πύρινες μπάλες από πλάσμα (τέταρτη κατάσταση της ύλης) που αποτελούνται από υδρογόνο και ήλιο, ενώ φτιάχνονται από σκόνη και αέριο. Πρόκειται για τα αρχέγονα υλικά κατασκευής τα οποία καταλαμβάνουν τον μεσοαστικό χώρο.
Πρόσφατα, δύο Έλληνες επιστήμονες, ο δρ. Άρης Τρίτσης και ο καθηγητής Κώστας Τάσσης, από το Πανεπιστήμιο Κρήτης και το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ), κατάφεραν, για πρώτη φορά, να απαντήσουν και στην τρίτη ερώτηση εξετάζοντας ένα τεράστιο νέφος με το όνομα Musca, το οποίο είναι ορατό από το νότιο ημισφαίριο της Γης και μοιάζει στον ουρανό με λεπτό κύλινδρο σαν βελόνα.
Η ανακάλυψη, η οποία δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Science», ήταν ο πυρήνας της διδακτορικής διατριβής του δρος Άρη Τρίτση, την οποία ολοκλήρωσε στο Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης υπό την επίβλεψη του καθηγητή Κώστα Τάσση. Βασίστηκε σε θεωρητικές και πειραματικές μελέτες των δύο ερευνητών στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και στο ΙΤΕ, καθώς επίσης και σε δεδομένα από τη διαστημική αποστολή Herschel του Ευρωπαϊκού Διαστημικού Οργανισμού (ESA).
Με ποιον τρόπο κατάφεραν όμως να αποκρυπτογραφήσουν τις φυσικές διεργασίες που καθορίζουν τη διαδικασία της αστρογένεσης; Με την παρατήρηση των αποτυπωμάτων που αφήνουν οι διεργασίες αυτές στο τρισδιάστατο σχήμα των νεφών. Αυτά είναι τα ίχνη που θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους επιστήμονες να αποκρυπτογραφήσουν ουσιαστικά την αστρογένεση.
Με τη μελέτη του Musca ανακάλυψαν ότι το μαγνητικό πεδίο του εν λόγω νέφους δονείται ολόκληρο, παράγοντας ήχους, οι συχνότητες των οποίων αποκαλύπτουν το πραγματικό τρισδιάστατο σχήμα τουΩς τώρα αυτό ήταν αδύνατο, καθώς ακόμη και τα πλέον προηγμένα τηλεσκόπια μπορούν να χαρτογραφήσουν μονάχα τη δισδιάστατη προβολή των νεφών στον ουρανό και όχι την τρισδιάστατη δομή τους.
Αυτή ακριβώς είναι η «πρωτιά» των Ελλήνων ερευνητών. Με τη μελέτη του Musca ανακάλυψαν ότι το μαγνητικό πεδίο του εν λόγω νέφους δονείται ολόκληρο, παράγοντας ήχους, οι συχνότητες των οποίων αποκαλύπτουν το πραγματικό τρισδιάστατο σχήμα του, όπως ακριβώς οι συχνότητες ενός μουσικού οργάνου: άλλος ο ήχος από ένα μικρό ταμπούρλο και άλλος από ένα μεγάλο τύμπανο. Με τον ίδιο περίπου τρόπο υπολόγισαν ότι το πλάτος του είναι συγκρίσιμο με το ορατό μήκος του νέφους στον ουρανό.
Η γνώση λοιπόν του τρισδιάστατου σχήματος των νεφών πρόκειται να βελτιώσει σημαντικά την κατανόησή μας για αυτά τα «μαιευτήρια» άστρων και να μας δώσει απαντήσεις ακόμη και για τη γέννηση του δικού μας ηλιακού συστήματος.
Ο κ. Τρίτσης και ο κ. Τάσσης μίλησαν στο zougla.gr για την ανακάλυψη αυτή και τις εξελίξεις που πρόκειται να επιφέρει στην κατανόηση του «φυσικού αλγορίθμου» της δημιουργίας άστρων.
Δείτε τη συνέντευξη:
Ακούστε το «τραγούδι» του νέφους:
Επισκεφτείτε τη στήλη ΕΠΙΣΤΗΜΗ του zougla.gr.
