Η παραδοσιακή πίστη σε αρκετές χώρες ήταν από παλιά ότι το φεγγάρι -εκτός από τους λυκάνθρωπους- επηρεάζει την ψυχική διάθεση των ανθρώπων, καθώς επίσης τη γυναικεία γονιμότητα. Τώρα, δύο νέες επιστημονικές μελέτες έρχονται να δείξουν ότι υπάρχει κάποια βάση σε αυτές τις πεποιθήσεις. Η μία έρευνα δείχνει ότι οι άνθρωποι πέφτουν πιο αργά για ύπνο και κοιμούνται λιγότερες ώρες τις ημέρες πριν από την πανσέληνο, ενώ η δεύτερη μελέτη συμπέρανε ότι οι κύκλοι της εμμηνόρροιας συγχρονίζονται σποραδικά με τους κύκλους της Σελήνης.
Η πρώτη μελέτη επιστημόνων από τις ΗΠΑ (πανεπιστήμια Ουάσινγκτον και Γέιλ) και την Αργεντινή (Εθνικό Πανεπιστήμιο Quilmes στο Μπουένος Άιρες), με επικεφαλής τον καθηγητή Βιολογίας Χοράσιο ντε λα Ινγκλέσια του πρώτου πανεπιστημίου, που δημοσιεύτηκε στο αμερικανικό επιστημονικό περιοδικό «Science Advances», διαπίστωσε ότι οι κύκλοι του ύπνου φαίνονται να αλλάζουν ανάλογα με τον κύκλο του φεγγαριού διάρκειας περίπου 29,5 ημερών. Στη μελέτη συμμετείχαν 562 άτομα που φορούσαν για δύο μήνες στον καρπό του χεριού τους μία συσκευή παρακολούθησης των συνηθειών του ύπνου τους.
Διαπιστώθηκε ότι κατά τις τρεις έως πέντε ημέρες πριν την πανσέληνο (αλλά περιέργως όχι την ίδια την ημέρα της πανσελήνου) οι πιο διαφορετικοί άνθρωποι -τόσο οι φοιτητές σε μία σύγχρονη μεγαλούπολη όπως το Σιάτλ όσο και οι αγρότες ιθαγενείς της φυλής Κομ στη βόρεια Αργεντινή, που δεν έχουν καν ηλεκτρισμό- τείνουν να κοιμούνται πιο αργά και λιγότερες ώρες. Το αντίθετο συμβαίνει τις ημέρες πριν τη Νέα Σελήνη. Το φαινόμενο είναι πιο έντονο στα μέρη όπου δεν υπάρχει ηλεκτρικό ρεύμα, αλλά είναι αισθητό και στα μέρη με ηλεκτρισμό.
Στους περισσότερους ανθρώπους η ώρα και η διάρκεια του ύπνου διαφέρουν σημαντικά, κατά 20 έως 90 λεπτά, ανάλογα με τη φάση του φεγγαριού, κάτι που εξέπληξε τους ερευνητές, οι οποίοι δεν περίμεναν τόσο μεγάλες διακυμάνσεις. Οι επιστήμονες ακόμη δεν έχουν μία σαφή απάντηση πού οφείλεται αυτό και ποιος βιολογικός μηχανισμός εμπλέκεται. Μία πιθανότητα είναι ότι πρόκειται για εξελικτική προσαρμογή, η οποία επέτρεψε στους προγόνους μας να αξιοποιούν το αυξημένο φως λίγο πριν την πανσέληνο για διάφορες δουλειές.
Φεγγάρι και γονιμότητα
Η δεύτερη έρευνα από επιστήμονες στη Γερμανία, τις ΗΠΑ και την Αργεντινή, με επικεφαλής τη χρονοβιολόγο δρα Σαρλότε Χέλφριχ-Φέρστερ του Πανεπιστημίου Γιούλιους-Μαξιμίλιανς του Βίρτσμπουργκ, που δημοσιεύθηκε στο ίδιο περιοδικό, ανέλυσε σε βάθος έως 32 ετών τους κύκλους περιόδου 22 γυναικών διαφόρων ηλικιών, οι οποίες είχαν κρατήσει σχετικό ημερολόγιο, συγκρίνοντας με τον σεληνιακό κύκλο (φάσεις του φεγγαριού).
Διαπιστώθηκε ότι όσες γυναίκες είχαν περίοδο διάρκειας άνω των 27 ημερών εμφάνιζαν κατά διαστήματα συγχρονισμό με τον κύκλο του φεγγαριού. Ο συγχρονισμός ήταν μεγαλύτερος στις μακρές νύχτες του χειμώνα και όταν η Σελήνη ήταν πιο κοντά στη Γη, ενώ έτεινε να σταδιακά να χάνεται όσο οι γυναίκες μεγάλωναν και επίσης ήταν μικρότερος όταν μία γυναίκα εκτίθετο συχνότερα στο τεχνητό φως.
Στις γυναίκες κάτω των 35 ετών η έμμηνος ρύση συγχρονίζεται με την πανσέληνο ή τη Νέα Σελήνη περίπου μία στις τέσσερις φορές κατά μέσο όρο, ενώ στις γυναίκες άνω των 35 ετών μόνο μία φορά στις δέκα. Οι γυναίκες που ανήκουν στο χρονότυπο της «κουκουβάγιας (πέφτουν αργά για ύπνο και ξυπνούν πιο αργά) δεν συγχρονίζουν την εμμηνόρροιά τους σχεδόν καθόλου με το φεγγάρι.
Προηγούμενες μελέτες έχουν υποστηρίξει ότι οι γυναίκες με περίοδο πιο συγχρονισμένη με τους σεληνιακούς κύκλους έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να μείνουν έγκυες, ενώ οι γεννήσεις είναι πιθανότερο να συμβούν τις νύχτες της πανσελήνου και όταν υπάρχει Νέα Σελήνη. «Γνωρίζουμε πολλά είδη ζώων, στα οποία η αναπαραγωγική συμπεριφορά συγχρονίζεται με τον σεληνιακό κύκλο αυξάνοντας την αναπαραγωγική επιτυχία», δήλωσε η Φέρστερ, αν και η σεληνιακή επίδραση στη γυναικεία γονιμότητα παραμένει ένα επίμαχο επιστημονικό ζήτημα.
