Επιμέλεια: Γιάννα Μυράτ
Σε ένα αδιάκριτο εργαστήριο που βρίσκεται μεταξύ των πανεπιστημιουπόλεων του Χάρβαρντ και του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Μασαχουσέτης, μια ομάδα επιστημόνων κυνηγάει το επόμενο φάρμακο δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Ο όμιλος, με χρηματοδότηση 500 εκατομμυρίων δολαρίων από μερικές από τις πιο πλούσιες αμερικάνικες επιχειρηματικές οικογένειες, έχει δημιουργήσει σάλο στον ακαδημαϊκό κόσμο με τις επταψήφιες αμοιβές του για να προσελκύσει πανεπιστημιακούς καθηγητές υψηλής πιστοληπτικής ικανότητας σε ένα κερδοσκοπικό κυνήγι επικηρυγμένων.
Ο αυτοπεριγραφόμενος στόχος του: να αποφευχθούν τα μπλοκαρίσματα και η γραφειοκρατία που επιβραδύνουν τα παραδοσιακά μονοπάτια της επιστημονικής έρευνας σε πανεπιστήμια και φαρμακευτικές εταιρείες για την ανακάλυψη δεκάδων νέων φαρμάκων που μπορούν να παραχθούν και να πωληθούν γρήγορα.
Πολλοί πρώην ακαδημαϊκοί έχουν ιδρύσει εταιρείες βιοτεχνολογίας, ελπίζοντας να γίνουν πλούσιοι με μια μεγάλη ανακάλυψη. Αυτή η ομάδα, που μάλλον ονομάστηκε με καυχησιολογία Arena BioWorks, δεν έχει μια μοναδική ιδέα, αλλά έχει ένα μεγάλο μπλοκ επιταγών.
«Δεν απολογούμαι που είμαι καπιταλιστής και αυτό το κίνητρο από μια ομάδα δεν είναι κακό», είπε ο μεγιστάνας της τεχνολογίας Μάικλ Ντελ, ένας από τους υποστηρικτές του ομίλου με πολλά χρήματα. Άλλοι περιλαμβάνουν μια κληρονόμο της περιουσίας σάντουιτς της Subway και έναν ιδιοκτήτη των Boston Celtics.
Το πρόβλημα είναι ότι εδώ και δεκαετίες, πολλές ανακαλύψεις φαρμάκων δεν προέρχονται μόνο από κολέγια και πανεπιστήμια, αλλά έχουν επίσης κέρδη που βοήθησαν να γεμίσουν τα ταμεία τους. Το Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια, για παράδειγμα, είπε ότι κέρδισε εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια για έρευνα σε εμβόλια mRNA που χρησιμοποιούνται κατά του Covid-19.
Σύμφωνα με αυτό το μοντέλο, οποιοδήποτε τέτοιο απροσδόκητο κέρδος θα παρέμενε ιδιωτικό.
Η Arena λειτουργεί σε stealth mode από τις αρχές του φθινοπώρου, πριν ξεσπάσει η αναταραχή στα κολέγια με τα οποία συνορεύει με αφορμή το Ισραήλ και τη Γάζα. Ωστόσο, η ώθηση πίσω από αυτό, λένε οι ερευνητές που έχουν μεταβεί στο νέο εργαστήριο, γίνεται όλο και πιο έντονη καθώς η φήμη των ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης πλήττεται. Λένε ότι είναι απογοητευμένοι με τους αργούς ρυθμούς και τις διοικητικές ταραχές στους πρώην εργοδότες τους, καθώς και με αυτό που ένας νέος προσληφθής, ο Κιθ Γιάνγκ χαρακτήρισε ως «απαίσια» αμοιβή στο Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης, όπου εργαζόταν πριν από την Arena.
«Παλιά θεωρούνταν αποτυχία να μεταβούμε από τον ακαδημαϊκό χώρο στη βιομηχανία», είπε ο Δρ. Γιάνγκ, ένας παθολόγος που βοήθησε στο σχεδιασμό του εργαλείου επεξεργασίας γονιδίων CRISPR. «Τώρα το μοντέλο έχει ανατραπεί».
Το κίνητρο πίσω από την Arena έχει επιστημονικές, οικονομικές και συναισθηματικές συνιστώσες. Οι πρώτοι υποστηρικτές του σκέφτηκαν για πρώτη φορά την ιδέα σε μια συζήτηση στα τέλη του 2021 σε μια έπαυλη στο Ώστιν του Τέξας, όπου ο κύριος Ντελ, μαζί με τον πρώτο επενδυτή του Facebook, Τζιμ Μπρέιερ, και έναν ιδιοκτήτη των Celtics, Στηβ Παγκλιούκα.
Ο κ. Παγκλιούκα είχε δωρίσει εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια στα πανεπιστήμια του, το Πανεπιστήμιο Ντιούκ και το Χάρβαρντ, που προορίζονταν σε μεγάλο βαθμό για την επιστήμη. Αυτό του χάρισε θέσεις σε τέσσερα συμβουλευτικά συμβούλια των ιδρυμάτων, αλλά άρχισε να αντιλαμβάνεται ότι δεν είχε καμία συγκεκριμένη ιδέα τι είχαν αποφέρει όλα αυτά τα χρήματα, εκτός από το όνομά του σε μερικές πλακέτες έξω από διάφορα πανεπιστημιακά κτίρια.
Τους επόμενους μήνες, αυτοί οι πρώτοι υποστηρικτές συνεργάστηκαν με έναν επιχειρηματία και εκπαιδευμένο γιατρό της Βοστώνης, τον Τόμας Κέιχιλ, για να καταστρώσουν ένα σχέδιο. Ο Δρ Κέιχιλ είπε ότι θα βοηθούσε να βρεθούν απογοητευμένοι ακαδημαϊκοί, πρόθυμοι να εγκαταλείψουν τη σκληρή θητεία τους στο πανεπιστήμιο, καθώς και επιστήμονες από εταιρείες όπως η Pfizer, με αντάλλαγμα μια μεγάλη περικοπή των κερδών από τα φάρμακα που ανακάλυψαν. Οι δισεκατομμυριούχοι υποστηρικτές της Arena θα διατηρήσουν το 30%, με το υπόλοιπο να ρέει σε επιστήμονες και για γενικά έξοδα.
Η κερδοσκοπική επιστήμη δεν είναι, φυσικά, τίποτα καινούργιο. Η φαρμακευτική βιομηχανία των 1,5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων παρέχει άφθονες αποδείξεις. Επιχειρηματίες όπως ο Τζεφ Μπέζος και ο Πίτερ Τιλ έχουν ρίξει εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια σε νεοφυείς επιχειρήσεις που προσπαθούν να παρατείνουν τη ζωή του ανθρώπου και πολλές φαρμακευτικές εταιρείες έχουν κάνει έφοδο σε πανεπιστήμια για ταλέντα.
Ένα σημαντικό ποσοστό φαρμάκων προέρχεται από κρατικές ή πανεπιστημιακές επιχορηγήσεις ή από ένα μείγμα των δύο. Από το 2010 έως το 2016, καθένα από τα 210 νέα φάρμακα που εγκρίθηκαν από την Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων συνδέθηκε με έρευνα που χρηματοδοτήθηκε από τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας, σύμφωνα με το επιστημονικό περιοδικό PNAS. Μια μελέτη του 2019 από έναν πρώην πρύτανη της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ, Τζέφρι Φλάιερ, είπε ότι η πλειονότητα των «νέων γνώσεων» για τη βιολογία και τις ασθένειες προήλθε από τον ακαδημαϊκό χώρο.
Αυτό το σύστημα έχει μακροχρόνια πλεονεκτήματα. Τα πανεπιστήμια, βοηθούμενα γενικά από το καθεστώς τους ως μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, έχουν συνήθως χαμηλά αμειβόμενους βοηθούς ερευνητές για να βοηθήσουν τους επιστήμονες στην έρευνα σε πρώιμο στάδιο. Πρωτοποριακά φάρμακα, συμπεριλαμβανομένης της πενικιλίνης, γεννήθηκαν από αυτό το μοντέλο.
Το πρόβλημα, λένε επιστήμονες και ερευνητές, είναι ότι μπορεί να υπάρχουν χρόνια αναμονής για τις εγκρίσεις των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων για να προχωρήσουμε μια πολλά υποσχόμενη έρευνα. Η διαδικασία, που στοχεύει στο να ξεκαθαρίσει μη ρεαλιστικές προτάσεις και να προστατεύσει την ασφάλεια, μπορεί να περιλαμβάνει τη μακροσκελή συγγραφή δοκιμίων που μπορεί να καταναλώσουν περισσότερο από τον μισό χρόνο ορισμένων επιστημόνων. Όταν ολοκληρωθεί η χρηματοδότηση, η αρχική ερευνητική ιδέα είναι συχνά ήδη μπαγιάτικη, ξεκινώντας έναν νέο κύκλο αιτήσεων επιχορήγησης για έργα που σίγουρα θα είναι ξεπερασμένα στον χρόνο τους.
Ο Στιούαρτ Σράιμπερ, ένας επί μακρόν συνδεδεμένος με το Χάρβαρντ ερευνητής που εγκατέλειψε για να είναι ο επικεφαλής επιστήμονας της Arena, είπε ότι οι πιο τολμηρές ιδέες του σπάνια έτυχαν υποστήριξης. «Έφτασα στο σημείο που συνειδητοποίησα ότι ο μόνος τρόπος για να λάβω χρηματοδότηση ήταν να κάνω αίτηση για μελέτη κάτι που είχε ήδη γίνει», είπε ο Δρ Σράιμπερ.
Η συλλογή του Δρ Σράιμπερ —είναι πρωτοπόρος χημικός βιολόγος σε τομείς όπως το τεστ DNA— βοήθησε στην προσέλκυση σχεδόν 100 ερευνητών στην Arena. Το Χάρβαρντ αρνήθηκε να σχολιάσει την αποχώρησή του και αυτή άλλων που βοήθησε να δελεαστούν.
Ένας αέρας υπολογισμένης μυστικότητας στροβιλίζεται γύρω από τις λειτουργίες της Arena. Ο Δρ Γιάνγκ, ο οποίος παραιτήθηκε από το Mass General πέρυσι, είπε ότι δεν ανέφερε στους πρώην συναδέλφους του πού πήγαινε και ότι αρκετοί είχαν ρωτήσει εάν ήταν άρρωστος στο τελικό στάδιο. Ο Δρ. Κέιχιλ είπε ότι αρκετοί επιστήμονες που προσέλαβε απενεργοποίησαν γρήγορα την πρόσβαση στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο του πανεπιστημίου και έλαβαν αυστηρές νομικές απειλές τιμωρίας εάν προσπαθούσαν να στρατολογήσουν πρώην συναδέλφους – ένα σύνηθες φαινόμενο στον επιχειρηματικό κόσμο που “λεηλατεί” τον ακαδημαϊκό κόσμο.
Μεταξύ των πρώτων δισεκατομμυριούχων υποστηρικτών της Arena BioWorks είναι ο Στηβ Παγκλιούκα, ο ιδιοκτήτης των Boston Celtics, ο Τόμας Κέιχιλ, ο Στιούαρτ Σράιμπερ, ο Κιθ Γιάνγκ, η Ελίζαμπεθ ΝτεΛούκα, χήρα ενός ιδρυτή της αλυσίδας Subway, κι έχουν βάλει ο καθένας τους 100 εκατομμύρια δολάρια και αναμένουν να διπλασιάσουν ή να τριπλασιάσουν την επένδυσή τους σε επόμενους γύρους.
Σε εμπιστευτικό υλικό που παρέχεται σε επενδυτές και άλλους, η Arena περιγράφει τον εαυτό της ως «ένα ιδιωτικά χρηματοδοτούμενο, πλήρως ανεξάρτητο, δημόσιο αγαθό».
Οι υποστηρικτές του Arena δήλωσαν σε συνεντεύξεις ότι δεν σκόπευαν να διακόψουν τελείως τις προσφορές τους στα πανεπιστήμια. Ο Δρ Σράιμπερ είπε ότι θα χρειαστούν χρόνια – και δισεκατομμύρια δολάρια σε πρόσθετη χρηματοδότηση – προτού η ομάδα μάθει εάν το μοντέλο της οδήγησε στην παραγωγή οποιωνδήποτε αξιόλογων φαρμάκων.
«Θα είναι καλύτερα ή χειρότερα;» είπε ο Δρ Σράιμπερ. «Δεν ξέρω, αλλά αξίζει μια δοκιμή».
