Στο βιβλίο αυτό η Αγγλίδα συγγραφέας Τζαν Μόρις ζωντανεύει την ιστορία της Τεργέστης από την περίοδο ακμής της κατά την Αυτοκρατορία των Αψβούργων, μέχρι τα χρόνια του φασισμού, τις μίζερες μέρες του Ψυχρού Πολέμου, την πτώση και την ανάκαμψή της. Η συγγραφέας επισκέφθηκε για πρώτη φορά την πόλη σε ηλικία 19 ετών ως Τζέιμς Μορις και για τελευταία μετά τα 70 της ως Τζαν Μόρις. Η σχέση της μαζί της είναι σχεδόν ερωτική. Πολλοί αγάπησαν την Τεργέστη και άλλοι δεν άντεξαν τη μελαγχολία της. Ο Μαρξ της αναγνώρισε το πλεονέκτημα να μην έχει κανένα παρελθόν, ο Φρόιντ ένιωθε μια αδιόρατη θλίψη όταν την επισκεπτόταν. Τόπος υποκειμενικός, μυστηριώδης και φευγαλέος, αφήνει πάντα την αίσθηση ότι κάτι έχει χαθεί. Η συγγραφέας αναζητά νοσταλγικά μέσα στα ξεθωριασμένα χρώματα των 70 της χρόνων τον χαμένο χρόνο, τις χαμένες ευκαιρίες, τους χαμένους φίλους.
Εδώ, όπως και στον Προυστ, οι συνειρμοί λειτουργούν σα γέφυρες μέσα στο χρόνο και το χώρο. Πίσω από την υποκειμενική περιγραφή της πόλης, τις νότες ιμπρεσσιονισμού, τις συνειρμικές εικόνες, την έννοια του πουθενά, τον τόπο του εφήμερου που ενσαρκώνει η πόλη κρύβεται η ίδια η Τζαν Μόρις και η ασυνήθιστη ιστορία της. Τεργέστη, Trieste, tristesse… το όνομά της μαρτυρά τη σαγήνη της, τη θολή μελαγχολία που κρύβει: Μια αφήγηση γεμάτη νοσταλγία και ονειροπόληση, όπως τη βιώνει η συγγραφέας καθώς ατενίζει τα σύνορα της Τεργέστης και το όριο της ζωής.
«Υπάρχουν ανά την υφήλιο άνθρωποι οι οποίοι συγκροτούν έναν Τέταρτο Κόσμο, μια δική τους διασπορά…Άμα βρεθείς ανάμεσά τους, δεν πρόκειται ούτε να σε κοροϊδέψουν ούτε να σε πικράνουν, γιατί δεν τους ενδιαφέρει ούτε η φυλή σου ούτε το θρήσκευμά σου, ούτε το φύλο ή η εθνικότητά σου· τους βλάκες τους ανέχονται, αν όχι ευχάριστα, οπωσδήποτε με κατανόηση. Γελάνε εύκολα. Δεν δυσκολεύονται να αισθανθούν ευγνωμοσύνη. Δεν είναι ποτέ τους μικρόψυχοι. Δεν τους αναχαιτίζει ούτε η μόδα, ούτε η κοινή γνώμη, ούτε το πολιτικά ορθό. Είναι εξόριστοι μέσα στην ίδια τους την κοινότητα, γιατί πάντα ανήκουν σε κάποια μειοψηφία, όμως είναι ένα έθνος πανίσχυρο, και κρίμα που δεν το ξέρουν. Είναι το έθνος του πουθενά και έχω καταλήξει να πιστεύω ότι είναι φυσικό να έχει πρωτεύουσά του την Τεργέστη.» – απόσπασμα από το βιβλίο
Λίγα λόγια για την συγγραφέα
Η Τζαν Μόρις (Jan Morris) γεννήθηκε το 1926 στο Σόμερσετ της Μεγάλης Βρετανίας και έζησε τα 
πρώτα 46 χρόνια της ζωής της ως Τζέιμς Μόρις (James Morris), προτού υποβληθεί σε επέμβαση αλλαγής φύλου το 1972.
Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου υπηρέτησε ως αξιωματικός της υπηρεσίας πληροφοριών του αγγλικού στρατού στην Παλαιστίνη και την Ιταλία. Μετά το τέλος του πολέμου σπούδασε στην Οξφόρδη αγγλική φιλολογία και άρχισε την καριέρα της ως δημοσιογράφος των Times, σημειώνοντας σημαντικές επαγγελματικές επιτυχίες.
Το 1949 παντρεύτηκε την Elizabeth Tuckniss με την οποία απέκτησε πέντε παιδιά. Εργάστηκε ως ξένος ανταποκριτής στις εφημερίδες The Times και The Guardian, ενώ από τη δεκαετία του ’60 αφοσιώθηκε αποκλειστικά στη συγγραφή.
Όλο το συγγραφικό της έργο ξεπερνά τα 40 βιβλία και περιλαμβάνει έργα ταξιδιωτικής λογοτεχνίας και δοκιμίου, κείμενα αυτοβιογραφικά, μυθιστορήματα και διηγήματα. Έργο σταθμός της καριέρας της θεωρείται το τρίτομο Pax Britannica (1978), όπου επιχειρεί μια «ακτινογραφία» της Βρετανικής Αυτοκρατορίας, συνδυάζοντας την αυτοβιογραφία, το ταξιδιωτικό δοκίμιο, την ιστορία και το χρονογράφημα. Στο Conundrum (1974) περιγράφει την εμπειρία της αλλαγής φύλου. Κυρίως γνωστή όμως είναι για τα ταξιδιωτικά της κείμενα, στοχαστικές περιγραφές πόλεων που έχει επισκεφθεί – Οξφόρδη, Βενετία, Σκωτία, Μανχάταν, Χονγκ-Κονγκ.
Έχει λάβει σημαντικές τιμητικές διακρίσεις για το έργο της (Μέλος της Βασιλικής Εταιρείας Λογοτεχνών και Επίτιμο Μέλος της «Εκκλησίας του Χριστού» της Οξφόρδης). Το 2008 βρέθηκε στη 15η θέση της λίστας με τους μεγαλύτερους Άγγλους μεταπολεμικούς συγγραφείς της εφημερίδας The Times.
Από τις εκδόσεις Πάπυρος πρόκειται να κυκλοφορήσει σε μετάφραση Άρη Μπερλή και το έργο Βενετία.
_____________________________________________
Τζαν Μόρις (Jan Morris): «Τεργέστη. Η έννοια του πουθενά» – μετάφραση: Αθηνά Δημητριάδη
ISBN 978-960-6715-90-7 – σελ. 265 – τιμή 16,00 ευρώ
